فیلمهای مستند با هدف مستندسازی جنبه‌هایی از واقعیت ساخته می‌شود. واقعیت‌هایی که شاید تبدیل آنها به فیلم سینمایی نتواند نشانگر آنچه که باید باشد.
هر ساله مستندهای بسیاری در جهان ساخته می‌شود اما نمی‌توان تمامی آنها را تاثیرگذار دانست در عوض مستندهایی ساخته شده است که با گذشته چندین دهه از ساخت آنها آنچنان مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهند که هیچ‌گاه از ذهن‌ها آنها پاک نخواهد شد.
در ایران کارگردانان بزرگی هستند که در کنار فیلم‌هایی که می‌سازند مستندهای ماندگاری را نیز ساخته‌اند.
خانه سیاه است
حضور جذامی‌ها در مستند «خانه سیاه است» به عنوان طرد شدگان جامعه، به تصویر کشیدن روزمرگی و انسان گرفتار به‌طور عام از شاخص‌های مهم این فیلم به‌شمار می‌آیند. جاناتان رزنبام منتقد آمریکایی، فیلم خانه سیاه است را بزرگ‌ترین فیلم سینمای ایران نامیده‌است.
فیلم مستند خانه سیاه‌است به کارگردانی فروغ فرخزاد و تهیه کنندگی ابراهیم گلستان در پاییز ۱۳۴۱ در پی دیدار فروغ فرخزاد از آسایشگاه جذامیان بابا باغی تبریز ساخته شد.
این فیلم که به سفارش جمعیت کمک به جذامیان در استودیو فیلم گلستان ساخته شد جایزه بهترین فیلم مستند همان سال را در فستیوال فیلم آلمان غربی از آن خود کرد. این فیلم برای اولین بار در بهمن ۱۳۴۱ در کانون فیلم ایران با حضور ابراهیم گلستان و فروغ فرخزاد به نمایش درآمد. نسخه ترمیم شده و باکیفیت این مستند در هفتاد و ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز به نمایش درآمد.
جاده‌ها
جاده‌های کیارستمی یک فیلم مستند کوتاه ایرانی محصول ۱۳۸۴ به کارگردانی عباس کیارستمی است. این فیلم که با نام جاده‌ها نیز شناخته می‌شود، ترکیبی از تصویر و شعر و موسیقی است که با دیزالو عکس‌ها یا فیلمهای سیاه و سفید ساخته شده‌است. تصویر پایانی فیلم شامل انفجاری مهیب است که به همه آثار زندگی پایان می‌دهد.
کیارستمی این فیلم را بر پایه برخی از قطعه‌های مجموعه عکس‌هایی با نام «جاده‌ها» که خودش طی سال‌های متمادی با گذر از جاده‌های گوناگون گرفته، ساخته‌است. مجموعه عکس‌های جاده‌ها پیش از ساخت فیلم در نمایشگاه‌های گوناگون داخلی و خارجی به نمایش گذاشته شده بودند.
کیارستمی این فیلم مستند را یک تجربه سینمایی خوب دانسته که با اعتماد کامل به بازیگر که کلید دوربین را در اختیار داشته، ساخته شده‌است. جاده‌ها در ایران به صورت اختصاصی و نیز در چند جشنواره خارجی اکران شده‌است.
هامون‌بازها
هامون‌بازها فیلم مستندی از مانی حقیقی است که در آن به پشت صحنه فیلم سینمایی هامون به کارگردانی داریوش مهرجویی، چگونگی شکل‌گیری آن و علاقه‌مندان به آن می‌پردازد.
همچنین محمد رحمانیان، براساس این فیلم، یک نمایش تئاتر اجرا کرد.
در این باره بخوانید:
هیچ یک از آنها باز نمی‌گردد؛ روایت دخترانی که بازنگشتند
برادران امیدوار
عیسی امیدوار و عبدالله امیدوار دو برادر جهانگرد، پژوهشگر، و مستندساز ایرانی هستند. شعار برادران امیدوار در سفرهایشان «همه متفاوت، همه خویشاوند» بود.
در اردیبهشت ۱۳۹۴ یانگهون کواک دبیرکل سازمان شهروند جهانی از عیسی امیدوار به عنوان نخستین جهانگرد معاصر ایرانی که پیام صلح جهانی را با ایجاد دهکده‌ای جهانی برای مردم دنیا به ارمغان آورده است، تقدیر و چهارمین مدال شهروندی جهان را به او اهدا کرد. کواک همچنین عیسی امیدوار را به عنوان مشاور خود در ایران برگزید.
بیژن میرباقری در سال ۱۳۸۱ فیلم مستند کوتاهی به مدت ۲۷ دقیقه با عنوان «برادران امیدوار» درباره این دو برادر ساخت.
نظر شما