هدف‌گذاری شخصی، راز شادابی و سلامت روان زنان خانه‌دار

به گزارش ایرنا زندگی - در سکوتی که خانه‌ی مرتب، در میان کارهای روزمره، غذا پختن، شستشو، مراقبت از کودکان و.... ممکن است بسیاری از زنان به این بیاندیشند که چقدر برای خود زمان میگذارند؟ یا اینکه چه آرزوها و اهداف بزرگی داشتند! چه برنامه هایی در سر می پروراندن! گاهی خستگی طاقت فرسای کارهای روزمره در کنار فکر کردن به آرزوهای دست نیافته موجب بروز افسردگی در برخی زنان خانه دار می شود.

در این خصوص با دکتر فاطمه فیاض، فوق دکترای روانشناسی سلامت، استاد دانشگاه، روان درمانگر و رئیس انجمن ایرانی روانشناسی اسلامی به گفت وگو نشستیم.

نقش زن در جامعه و خانواده

دکتر فاطمه فیاض در ابتدا به بیان نقش زن در جامعه و خانواده پرداخت و گفت: خداوند متعال انسان را از دو جنس زن و مرد آفریده و تفاوت های فیزیولوژیکی، روانشناختی، هیجانی، عاطفی و معنوی بین این دو جنس ایجاب می‌کند که هر کدام یک نقش متناسب با این ویژگی ها را در جامعه داشته باشند. درست است که هیچ یک بر دیگری برتری ندارند، اما به هر حال با توجه به اقتضائات، ویژگی ها و توانمندی های متفاوتی که در برخی جنبه ها با هم دارند، لازم است که با توجه به اینها نقش های متفاوتی در جامعه داشته باشند. بر همین اساس قاعدتا شغل های مردانه و زنانه با یکدیگر متفاوت است.

خانه داری خرده نقش هایی است که یک زن می تواند در یک خانواده داشته باشد

بسیاری از شغلها و موقعیتها برای زنان و بسیاری برای مردان مناسبتر هستند. اما برخی از شغلها هستند که زن و مرد ندارند و هر دو می توانند آنها را انجام دهند. زنان با توجه به ویژگی هایی که دارند، بهتر از مردان می توانند، نقشهای مرتبط با خانه، مدیریت فرزندان و خانه، خانه داری، تربیت فرزند و مسئولیت هایی که به نوعی ارتباط موثر با دیگران دارند را ایفا کنند. خانه داری شامل بسیاری از خرده نقش هایی است که یک زن می تواند در یک خانواده داشته باشد .

اهمیت شغل خانه داری

این روان درمانگر در خصوص اهمیت شغل خانه داری گفت: خانه داری فقط به معنی نظافت و رتق و فتق کردن خوراک و پوشش خانواده نیست. خانه داری مجموعه ای از نقشهایی است که این امکان را به زنان می دهد که روابط اعضای خانواده را گرم و صمیمی نگه دارد، با بچه ها ارتباط موثر داشته باشد، به امر تربیت آنها بپردازد، مسائل مربوط به خانواده و روابط اجتماعی با دیگران را مدیریت کند و ارتباط با همسر را به سمتی ببرد که فضای خانواده را بعد از یک روز پر تنش و سخت به سمت آرامش سوق دهد وخانه را به یک محل امنی برای همسر و فرزندان تبدیل کند.

همچنین این نقش مهم، نیازمند داشتن علم و مهارت در زمینه های مالی و اقتصادی، رشد معنوی، رشد سیاسی، رشد فرهنگی و رشد مهارتی برای یک خانواده شاد و پویاست. همین موضوع این نقش را بسیار مهم می کند. اما یک زن ممکن است عنوان نقش خانه دار را داشته باشد و در هر یک از این ابعاد ضعف داشته باشد و برای بهبود آن ها هم برنامه ریزی نداشته باشد. برخی دیگر با توجه به اینکه اهمیت این نقش را درک کرده اند برای همه این ابعاد در زندگی برنامه داشته و به آن توجه می کنند به همین دلیل زندگی شادتر و رضایتمند تری را تجربه می کنند. این دسته از زنان همواره در حرکت اند و توقف ندارند و همین پویایی در سلامت روان آنها نقش موثر ایفا می کند.

خانه داری در عین اینکه طیف گسترده ای از مسئولیتهای بسیار مهم است، می تواند نقش پر چالشی برای یک زن باشد؛ مواجهه با چالش های متعدد در زمینه ارتباط با همسر، فرزندان، دیگران و امور منزل ضرورت خودآگاهی، خودسازی، هدفمندی و تقویت تاب آوری و معنویت و رشد فردی و اجتماعی زنان خانه دار را روشن کند.

به همین منظور یک زن لازم است مهارتهای لازم را برای ایفای درست این نقش ها داشته باشد. پس خانه داری یک حوزه بسیار گسترده ای است که زنان خانه دار بخوبی این امر را درک می‌کنند.

در عین حال داشتن عنوان خانه دار نمی تواند نشانه موفقیت یک زن در آن باشد، ناکارامدی در خانه داری موجب حس ضعف، بی هدفی، افسردگی، اضطراب و ناامیدی در زنان می شود. زنان خانه دار باید برای ایفای نقش خود تلاش کنند و در این راستا همسر، اعضای خانواده و جامعه نقش مهمی دارند چراکه باید زمینه رشد فردی و اجتماعی آنها را فراهم آورده و در عین حال برای معرفی نقش مهم خانه داری با هم ابعاد و پیچیدگی ها آن تلاش کنند. و زنان خانه دار و فرهنگ خانه داری را در جامعه بالا ببرند.

ورورد زنان خانه دار به عرصه کار

دکتر فیاض گفت: پس از انقلاب صنعتی زنها نیز به عنوان نیروی کار وارد کارخانه ها شدند و کم کم نیاز به این بودکه نقش خانه داری آنها کمرنگ شده و روی کار و بهره وری های شغلی و اقتصادی تاکید کنند، همین امر موجب شد که چالش بین زن و مرد بوجود آید و زن از زنانگی خودش به تدریج خارج شده و به سمت و سویی برود که از سوی نهضت های فمنیستی ادعای برابری زن و مرد را مطرح کنند. این مسائل موجب شد که در سیر تاریخی تلاشی برای کم اهمیت جلوه دادن نقش زنان و خانه داری آن‎ها دیده شود و زنان به مرور به سمتی حرکت کنند که فقط شغل و تحصیل و جایگاه اقتصادی برایشان مهم شود. رواج این فرهنگ به مرور به یک بحران در خانواده تبدیل می شود.

در اسلام، زن ضمن آسودگی اقتصادی، می‌تواند به تحصیل، شغل و رسیدگی به خانواده بپردازد

در نظام فرهنگ اسلامی در واقع مرد نان آور خانواده است و زن باید در کمال آرامش و بدون اینکه دغدغه برطرف کردن نیاز اقتصادی داشته باشد به امور زندگی خود و فرزندانش بپردازد. این مسئله شان زن را بالا می برد، در فرهنگ اسلامی یک زن در عین حال که نباید دغدغه اقتصادی داشته باشد، می تواند به تحصیل علم بپردازد، می تواند جایگاه شغلی داشته باشد و در عین حال به امور خانه و فرزندان رسیدگی کند و این یک فرصت بسیار ویژه برای زنان است.

سلامت روان زنان خانه دار

رئیس انجمن ایرانی روانشناسی اسلامی در زمینه سلامت روان زنان خانه دار گفت: سلامت روان در هر شغلی ممکن است به خطر بیافتد و این فقط مختص به زنان خانه دار نیست. بسیاری از زنان هستند که در جایگاههای بالای شغلی قرار گرفته اند اما سلامت روان خوبی ندارند، حال باید دید دلیل آن چیست؟

یکی از مهمترین دلایل این امر را نداشتن هدف و مقصد و همین طور نداشتن برنامه در ابعاد مختلف زندگی دانست. انسان در هر شغل و نقشی می تواند بدون اینکه دلیل یا چرایی آن را بداند کار کند و پس از مدتی خسته و درمانده شود. زن خانه دار باید اولا شان خانه داری، اهمیت این نقش و چرایی عهده دار شدن این نقش را بداند سپس ابعاد مهم این نقش را بشناسد و بداند که خانه داری صرفا به معنای انجام کارهای روزمره خانه نیست. برای یک خانه دار خوب بودن مجموعه ای ای علم و مهارت در ابعاد مختلف نیاز است که اگر یک زن به دنبال آنها باشد برای تمام عمر خود برنامه خواهد داشت. مثلا یکی از این نیازهای نقش خانه داری، داشتن رشد و برنامه فردی است چراکه یک زن اگر خود در مسیر رشد و شکوفایی استعدادهایش نباشد و حرکت نداشته باشد و هدفمند نباشد و برای اهدافش تلاش نکند نمی تواند فرزندان موثر و خودساخته ای تربیت کند.

نقش کلیدی همسران در سلامت روانِ زنان خانه دار

خانه داری صرفا به معنای انجام کارهای روزمره خانه نیست. برای یک خانه دار خوب بودن مجموعه ای ای علم و مهارت در ابعاد مختلف نیاز است که اگر یک زن به دنبال آنها باشد برای تمام عمر خود برنامه خواهد داشت.

 یک زن خانه دار به عنوان مربی خود باید رشدیافته شده باشد. اگر یک زن به این ابعاد در خانه داری توجه نکند حتما سلامت روانش آسیب می بیند . همسران در این زمینه باید به زنان کمک کنند چرا که دید اشتباه بسیاری از مردان از خانه داری موجب می شود یک زن باطراوت بعد از مدتی تبدیل به یک گل خشکیده شود.

اگر مردی همسر خود را برای مهارت آموزی؛ علم آموزی، رشد معنوی، فعالیتهای اجتماعی و .. در کنار امور منزل تشویق نکند حتما نمی تواند قوام و رشد دهنده باشد! توجه به  این امور نیز برای ایفای نقش خانه داری اهمیت زیادی دارند.آن چیزی برای زنان خانه دار بسیار مهم است این است که در کنار وظایف خانه و خانه داری حتما برای خودشان یک برنامه، یک هدف، یک افقی را ترسیم کنند و در تمام جنبه های زندگی خودشان آن را دنبال کنند تا این مسیر برای آنها از نظر فردی آسیب زا نباشد.

گاهی اوقات زنان پس از بچه دار شدن تمام فعالیت های اجتماعی و کاری خودش را متوقف می کند. برخی از زنان بعد از ازدواج به این سمت سوق پیدا می کنند، اتفاقا فعالیت اجتماعی، سیر علمی و داشتن برنامه های فردی  برای یک زن واجب و یک نیاز حقیقی است که باید تامین شود.

 ما در ابعاد مختلف زندگی مانند؛ ابعاد علمی، حقیقی، سلامت، تفریح، روابط خانوادگی، بحث های خانوادگی، روابط دوستی، امور معنوی و مذهبی نیاز به ترسیم اهدافمان داریم. این نیازها جزئی از نیازهای واقعی ما است که اگر تامین نشود قطعا ما را به سمت غمگینی و افسردگی سوق میدهد. پس ما باید به تمام نیازهای حقیقی خود توجه داشته باشیم.
 

در عین حال که ازدواج و بچه داشتن برای یک زن یک نیاز حقیقی است، سیر علمی داشتن، روابط اجتماعی داشتن، اثرگذاری اجتماعی و کنشگری فعال اجتماعی نیز داشتن برای او یک نیاز حقیقی و واقعی است.پس باید توجه کنیم که یک زن باید همه جانبه به آنها بپردازد تا در نقش خانه داری نیز موفق باشد.

مردان پشتوانه همیشگی زنان خانه دار

وی توصیه کرد که ما باید به مردان نیز آموزش دهیم که بعد از ازدواج حتما در عین اینکه در واقع اجباری برای زن فراهم نمی کنند که یک زن، نان آور خانواده شود و از نظر اقتصادی فعالیت کند، باید اولا نقش خانه داری را در نظر خودو  همسرشان بزرگ کرده، در این مسیر به او کمک کرده؛ ابعاد مختلف خانه داری را ببینند و  همسر خود را برای طی کردن مسیرهایی را که دوست دارد از نظر علمی، فرهنگی و اجتماعی پیگیری کند تشویق کنند و بدانند که خود این فعالیت داشتن و رشد  فردی همسرشان در اجتماع  می تواند زمینه سلامت روان بالاتر و شادی و نشاط همسرشان را فراهم کند.

خانواده‌ای ایده‌آل، خانواده‌ای است که زن و مرد در نقش‌های خود همدلی و همگرایی داشته باشند.

در کنار این با توجه به سختی های زیادی که خانه داری دارد مردها باید با توجه به الگوهای خوبی که داریم مانند حضرت علی بهتر است در امور خانه داری مانند؛ ظرف شدن، نظافت خانه و امور دیگری به همسر خود کمک کنند و زنان نیز در امور همسرانشان در کنار آنها باشند و کمک کنند.

خانواده ای که در آن زن و مرد در عین توجه به نقش خود، برای تحقق بهتر نقش دیگری با او همدلی و همفکری و همراهی و همگرایی دارند خانواده ای ایده آل خواهد بود.