آیا تیک تاک یک اپلیکیشن جاسوسی است؟

وقتی سپتامبر ۲۰۱۶ شبکه اجتماعی تیک تاک معرفی شد و دو سال بعد فرصت ادغام با یکی از نرم افزارهای محبوب موسیقی در آمریکا را پیدا کرد احتمالا هیچکس تصور نمی‌کردند یک شبکه اجتماعی که بیشتر میان نوجوانان محبوبیت دارد به یک بحران بزرگ تبدیل شود. اما امروز ایالات متحده آمریکا و حتی کشورهایی مانند هند که بخش عظیمی از کاربران تیک تاک را میزبانی می‌کنند از عملکرد این شبکه اجتماعی نگران هستند. شایعات بسیاری پیرامون خطرناک‌بودن اپلیکیشن تیک تاک وجود دارد.

بزرگ‌شدن غولی که رقیب اینستاگرام و فیس‌بوک شد

تیک تاک به آهستگی به فعالیت خود ادامه می‌داد اما ماجرا از جایی آغاز شد که تیک تاک آهسته آهسته کاربران بیشتری پیدا کرد. این شبکه اجتماعی همین حالا روی دو سیستم عامل محبوب اندروید و آی‌اواس بیشتر از دو میلیارد بار دانلود شده و در بسیاری از کشورهای جهان میلیون‌ها کاربر فعال دارد. افزایش نفوذ یک شبکه اجتماعی با مدیریت مجموعه‌ای چینی به نام بایت دنس برای دولت‌های غربی نگران‌کننده بود اما با انتشار نخستین نمونه‌ها از تلاش‌های تیک تاک برای سانسور یا حذف محتواهای گوناگون، بهانه موردعلاقه بسیاری از منتقدان تیک تاک فراهم شد. اما سانسور محتوا پایان کار نبود.

به نظر می‌رسید نرم افزار تیک تاک توانایی جاسوسی از کاربران را دارد. به همین دلیل دادگاه فدرال کالیفرنیا دادخواستی را علیه این شبکه اجتماعی تنظیم کرد. این دادخواست نه تنها صاحب اصلی تیک تاک یعنی شرکت بایت دنس را به رهگیری محتوای کاربران آن هم بدون اجازه آن‌ها متهم کرده بود بلکه سیاست‌های حریم خصوصی آن را هم زیر سوال می‌برد. نگرانی‌ها آن‌قدر افزایش پیدا کرده بود که گروهی از منتقدان تیک تاک احتمال شناسایی کاربران، تشکیل پرونده و رهگیری آن‌ها حتی در خارج از چین را نیز مطرح کردند.

شاکی‌های دادخواست دادگاه فدرال کالیفرنیا مدعی شدند شماره تلفن، مخاطبان شبکه‌های اجتماعی، آدرس ایمیل، آدرس IP، اطلاعات مکان جغرافیایی و بسیاری از اطلاعات شخصی کاربران توسط تیک تاک ربوده می‌شود. اگرچه مدیران شبکه اجتماعی تیک تاک این ادعا را رد کرده‌اند اما بررسی‌های یک شرکت فعال در حوزه امنیت اینترنت نشان می‌دهد که تیک تاک به معنای واقعی کلمه ابزار جاسوسی است.

در این زمینه بخوانید:

بهترین اپلیکیشن‌های مطالعه کتاب که باید روی تلفن هوشمند خود نصب کنید

همه چیز درباره سیستم عامل هارمونی: جدی‌ترین رقیب اندروید از راه رسید

وقتی آمریکایی‌ها از شرکت بایت دنس، صاحب اپلیکیشن تیک تاک، درخواست کردند تا همکاری‌های بیشتری برای بررسی وضعیت تیک تاک داشته باشد با جواب منفی مواجه شدند. با این حال شرکت بایت دنس مدعی شده که از همکاری با آمریکایی‌ها امتناع نکرده است. سخنگوی این شبکه اجتماعی مدعی شد آن‌ها برای همکاری با سازمان تنظیم مقررات آمریکا آماده هستند و برای جلوگیری از ایجاد هر سوتفاهمی به این همکاری ادامه می‌دهند. بنابراین آن‌ها نخستین گزارش شفاف خود را منتشر کردند که براساس آن دولت‌های هند و آمریکا درخواست بررسی اطلاعات تعدادی از کاربران را مطرح کرده بودند.

در کنار هند و آمریکا نام کشورهایی مانند ژاپن، آلمان، نروژ، فرانسه، انگلستان، سوئد، کره جنوبی، استرالیا، ایتالیا، لهستان، اتریش، بلژیک، کانادا، دانمارک، مجارستان، ایسلند، اردن، نیوزلند، پاکستان، روسیه، سنگاپور، سوییس و ترکیه هم مطرح شده است. به نظر می‌رسد این ادعای تیک تاک چندان به مذاق کشورهای بزرگ دنیا خوش نیامد. به همین دلیل دولت‌ها از مخالفت با تیک تاک دست کشیدند. با این حال هنوز هم مدارک بسیاری وجود داشت که نشان می‌داد تیک تاک به جاسوسی مشغول است.

فشاری که هر روز بیشتر می‌شد

با وجود همه اطلاعاتی که از جاسوسی کاربران یا سانسور محتوا توسط تیک تاک منتشر شده اما بسیاری از منتقدان باور دارند این اتفاق‌ها برای همه شبکه‌های اجتماعی در سراسر دنیا رخ می‌دهد و آن‌چه باعث شده کاخ سفید و متحدانش نسبت به تیک تاک واکنش‌های شدیدی نشان دهند، وابستگی آن به چین است. کشوری که در سال‌های اخیر به رقیب اصلی آمریکایی‌ها تبدیل شده و به‌ویژه در عرصه اقتصاد حلقه انحصار ایالات متحده را تنگ‌تر کرده است. به باور بسیاری از تحلیلگران، دشمنی دونالد ترامپ، رییس جمهور سابق آمریکا، با تیک تاک بخشی از جنگ اقتصادی چین و آمریکا بود و رییس جمهور پیشین آمریکا نمی‌خواست این رقابت بزرگ را بازنده باشد.

آمریکا تنها دشمن بزرگ تیک تاک نیست و هندی‌ها هم که از قدرت‌گرفتن این شبکه اجتماعی به‌ویژه در خاک کشورشان ناراضی هستند، مدتی پیش لیستی را منتشر کردند که استفاده از تعدادی از نرم افزارهای شناخته‌شده را ممنوع اعلام می‌کرد. در این میان نام دو شبکه اجتماعی چینی هم به چشم می‌خورد؛ تیک تاک و وی‌چت. ضمن اینکه هند استفاده از برنامه‌های شرکت چینی شیائومی را هم محدود کرده است.

پس از آن‌که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه دونالد ترامپ، اعلام کرد کاخ سفید به‌زودی استفاده از این شبکه اجتماعی را در آمریکا محدود می‌کند، مدیران تیک تاک تصمیم گرفتند بیشتر از قبل با آمریکایی‌ها همکاری کنند. دونالد ترامپ که در ابتدا از تصمیمش برای ممنوعیت کامل این شبکه اجتماعی در آمریکا سخن گفته بود در نهایت تصمیم گرفت فشار به شبکه‌ اجتماعی چینی را بیشتر کند. او صادقانه اعلام کرد تیک تاک برای ادامه فعالیت در آمریکا یا باید به یک زیر مجموعه غول‌های فناوری این کشور تبدیل شود یا برای همیشه با کاربران آمریکایی خداحافظی کند. همین هم باعث شد غول‌های فناوری آمریکا برای خرید تیک تاک آماده شوند. اتفاقی که هرگز رخ نداد.

جو بایدن از راه رسید و همه چیز به پایان رسید

شاید عجیب باشد اما باید بدانید که تیک تاک حتی روی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم تاثیرگذار بوده است. ماجرا به روزهای داغ رقابت‌های انتخاباتی بازمی‌گردد؛ پس از آن‌که بسیاری از کاربران با ادعای حضور در کمپین تبلیغاتی دونالد ترامپ برای انتخابات ریاست جمهوری در شهر اوکلاهاما موفق شدند بخشی از صندلی‌های این کمپین را رزرو کنند، به نظر می‌رسید ترامپ به آینده تیک تاک امیدوار شده باشد. اما وقتی کمپین تبلیغاتی ترامپ آغاز شد و بسیاری از صندلی‌های خالی نمایان شدند، مشخص شد کاربران تیک تاک هدفی جز توهین به ترامپ و سیاست‌هایش نداشته‌اند.

همین اتفاق هم باعث شد جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، استفاده از این شبکه اجتماعی در جریان کمپین‌های تبلیغاتی آنلاین خود را ممنوع اعلام کند. اما بایدن پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری دستورهایی را صادر کرد که خیلی سریع شرایط را تغییر داد. او دستور دونالد ترامپ مبنی بر محدودیت فعالیت تیک تاک در آمریکا را لغو کرد. بنابراین دیگر نیازی نبود که این اپلیکیشن توسط شرکت‌های آمریکایی خریداری شود.

حالا بحران تیک تاک آرام شده اما به نظر می‌رسد این شبکه اجتماعی دیر یا زود دوباره به صدر اخبار بازمی‌گردد. شبکه اجتماعی متعلق به یک شرکت چینی که هنوز هم مشخص نیست آیا از کاربران خود جاسوسی می‌کند یا اطلاعات آن‌ها را حفظ می‌کند.