پدربزرگ و مادربزرگ‌های دیجیتالی، معاشرت پشت وب‌کم‌ها

بسیاری از جوانان به شهرهای بزرگ‌تر مهاجرت می‌کنند و زندگی خود را در شهری دیگر بنا می‌کنند. ازدواج می‌کنند و صاحب فرزند می‌شوند. هر یک از ما اگر فکر کنیم لیست بلندبالایی از دوستان و آشنایان خود را به خاطر می‌آوریم که به سایر کشورها مهاجرت کرده‌اند و افراد بسیاری از این نسل صاحب فرزند شده‌اند. در این حالت دیگر مادربزرگ و پدربزرگ‌ها نمی‌توانند هر هفته نوه و فرزندان‌ خود را ببینند، مانند قدیم خانه‌هایشان مملو از جمعیت شود و سر وصدای کودکان پرجنب و جوش در آن شنیده شود. اما در این دوره ابزارهای ارتباطی هم وجود دارد. این روزها مادربزرگ و پدربزرگ‌های دیجیتالی به وجود آمده است که از پشت موبایل، تبلت و یا لپتاپ  با فرزندان خود حرف می‌زنند و دلتنگی خود را رفع می‌کنند. نوه‌هایشان را می‌بینند، قربان صدقه بزرگ‌تر شدنشان می‌روند و حتی با آن‌ها عروسک بازی می‌کنند.

یک مادربزرگ در این رابطه می‌گوید اولین باری که از اسکایپ استفاده کرده است حدود ده سال پیش بوده است. حالا طوری شده است که او هر هفته با دختر خود یا خواهرزاده خود تماس می‌گیرد. به نظرش تماس تلفنی گران است در حالی‌که تماس با اسکایپ رایگان و استفاده از آن بسیار ساده و آسان است. برای خیلی‌ها که مانند او  پا به سن گذاشته‌اند استفاده از برنامه‌های پیچیده دردسر زیادی را به همراه دارد. برنامه‌هایی مانند فیس‌تایم، اسکایپ و انواع دیگر اما ساده و محدود به چند کار مشخص و ساده است.

 یکی دیگر از مادربزرگ‌هایی که با آن‌ها حرف زدیم می‌گفت حالا که ما نمی‌توانیم خانه دخترمان را ببینیم، او از فیس‌تایم استفاده می‌کند و تمام بخش‌های خانه را به ما نشان می‌دهد. مادربزرگ‌ حالا احساس به مراتب بهتری را هرچند دور و تنها است خواهد داشت. ابزارهای ارتباطی به راستی گویی فاصله‌ها را می‌شکند. اما واقعا باید دید این شرایط یکسره مثبت و قابل ستایش است؟

شرایطی که ابزارهای ارتباطی جدید فراهم کرده‌اند به سمت توانمندسازی سالخوردگان پیش می‌رود. حتی همراهان روباتیک و دستیاران دیجیتال صوتی قرار است به جمعیت سالخوردگان کمک کنند. بسیاری از مادربزرگ و پدربزرگ‌ها اکنون تلفن هوشمند دارند و از برنامه‌ها استفاده می‌کنند. چالش‌های بسیاری هم پیش روی آن‌ها وجود دارد. بسیاری از آنان به علت کوتاهی زمان ارتباطات و تنهایی مداوم در دنیای اطراف خود خسته و افسرده می‌شوند. این حالت زمانی تشدید می‌شود که پدربزرگ یا مادربزرگ به تنهایی زندگی کنند و همسر خود را از دست داده باشند. یکی دیگر از چالش‌های ارتباطی پدربزرگ، مادربزرگ‌ها و نوه‌ها تفاوت رفتار نوه‌هایشان در ارتباط مجازی و واقعی است. نوه‌ها در ارتباطات رودررو خیلی گرم و متفاوت هستند ولی در مکالمه مجازی خیلی حوصله ندارند و جمع و جور صحبت می‌کنند. اما بگفته خودشان دو ماه بعد که به ایران می‌آیند جور دیگری هستند. روابط مجازی مادربزرگ‌ و پدربزرگ‌ها نیز با مجازی شدن گونه‌ای از سطحی بودن و عدم انتقال احساسات لمسی، چشمی و حضوری را تجربه می‌کنند.

اگرچه جوامع به سمت برنامه‌ریزی برای سالخوردگان پیش می‌روند، شاید هیچ چیزی جای ارتباطات رودررو را نگیرد. اما تصور کنید اگر این ابزارهای ارتباطی جدید به داد انسان‌ها نمی‌رسیدند، تنهایی سالخوردگان بیش از امروز قابل پیش‌بینی بود. این ارتباطات ظرفیت‌های زیادی را پیش روی سالخوردگان گذاشته ولی هنوز صحبت از «انبوه تنها» است و باید دید سال‌های پیش رو پدربزرگ و مادربزرگان دیجیتال چه درکی از تنهایی دارند و برداشت آنان از ابزارهای ارتباطی جدید چیست.