گروه ایرنا زندگی - در شهر قم جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوانی وجود دارد که ممکن است افراد بسیاری از آن بی‌اطلاع باشند و بیشتر قم را به‌عنوان شهری مذهبی و کویری بشناسند؛ اما جالب است بدانید در اطراف این شهر دیدنیهای بی‌شماری وجود دارد که می‌توانند مقصدی عالی برای روزهای تعطیل و گردش آخر هفته باشند. در این مقاله به معرفی جاهای دیدنی قم خواهیم پرداخت و جاذبه‌های تماشایی مناسب هر فصل را معرفی خواهیم کرد تا سفری خاطره‌انگیز و به‌یادماندنی را در این شهر تجربه کنید.
شاید با شنیدن نام قم اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند مذهبی بودن، کویری و گرم بودن این شهر است؛ اما بهتر است بدانید که این شهر جاذبه‌ها و جاهای دیدنی فراوانی دارد. بسیاری از این دیدنی‌ها در اطراف و حومه قم قرار دارند که می‌توانند مقصدی مناسب برای گردش، تفریح و سفر باشند.
در فصل‌ها و روزهای گرم سال روستاها و مناطق ییلاقی و خوش آب‌وهوای قم مانند دره قاهان، روستای فردو و نویس و در فصل‌های سردتر سال، جاذبه‌های کویری این شهر همچون گنبد نمکی، دریاچه حوض سلطان و کویر غدیر میزبان خوبی برای گردشگران و مسافران هستند.
دیدنیهای اطراف قم در بهار
تالاب حوض مره
آدرس: ۵۰ کیلومتری جاده قم – گرمسار
تالاب حوض مره یکی از جاذبه‌های طبیعی و از جمله دیدنیهای اطراف قم به شمار می‌رود. این تالاب در ضلع غربی منطقه حفاظت‌شده کویر و دشت مسیله واقع است و ۱۰ هزار هکتار مساحت دارد. در ضلع شمالی تالاب کوهی به نام مره وجود دارد که نام خود را به این تالاب زیبا بخشیده است.
پوشش گیاهای حوض مره را درمنه بیابانی، اشنان، تاغ زرد و سیاه، سودا و اسفناج تشکیل می‌دهد. این تالاب در فصل‌های زمستان و بهار پذیرای پرندگان مهاجر چون فلامینگو، تنجه، انواع مرغابی، حواصیل‌ها، کاکایی‌ها، سلیم‌ها، چوب پا، خروس کلی است. حضور این پرندگان در کنار پهنه‌های آبی حوض مره مناظر تماشایی و زیبایی را برای علاقه‌مندان به طبیعت و پرنده‌نگری فراهم کرده است.
تالاب بهشت معصومه
آدرس: حدود ۲۰ کیلومتری جنوب تالاب حوض سلطان، سه کیلومتری حاشیه شرقی اتوبان قم-تهران
تالاب بهشت معصومه یکی از جاذبه‌های طبیعی و تماشایی اطراف قم محسوب می‌شود که در کنار میدان نفتی البرز که از نخستین میدان‌های نفتی قرار گرفته است. بهشت معصومه تنها تالاب دائمی قم به شمار می‌رود و در تمام فصول سال آب دارد. این تالاب پنچ هکتار وسعت دارد و در واقع مجموعه‌ای از چشمه‌های کویری را تشکیل می‌دهد که با به هم پیوستن آب این چشمه‌ها آبگیرهای دائمی ایجاد شده است.
تالاب بهشت معصومه از جمله کانون‌های پرنده‌نگری و طبیعت گردی در قم محسوب می‌شود. هرساله و به‌ویژه در فصل زمستان، این تالاب میزبان انواع پرندگان مهاجر همچون مرغابی، غاز، انواع آبچیلک‌ها، کاکایی، حواصیل، خروس کلی است. علاوه بر این پرندگان کنار آبزی، بومی، شکاری نیز در بهشت معصومه زندگی می‌کنند.
منطقه شکار ممنوع کهک
آدرس: ۳۰ کیلومتری جنوب قم
منطقه شکار ممنوع کهک یکی از مناطق بکر طبیعی و خوش آب‌وهوا در نزدیکی‌های قم است که در مجاورت پناهگاه حیات وحش جاسب قرار دارد و به‌نوعی ناحیه حمایتی این پناهگاه محسوب می‌شود. منطقه کهک نقطه اتصال رویشگاه‌های زاگرس شمال غربی به ارتفاعات ایران مرکزی است و تنوع زیستی قابل‌توجهی دارد.
منطقه کهک با ۳۳ هکتار زیستگاه جانورانی چون گربه پالاس، پلنگ، کل و بز، قوچ و میش، گراز، گرگ، انوع خزندگان، و جوندگان است. این منطقه از جمله مکان‌های پرنده سینه سرخ ایرانی به شمار می‌رود. کهک به‌لحاظ پوشش گیاهی نیز بسیار غنی است و بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی در آن یافت می‌شود. پسته و بادام کوهی از گونه‌های اصلی و پوشش جنگلی ارزشمند منطقه به شمار می‌روند.
سد کبار قم
آدرس: ۲۴ کیلومتری شهرستان قم، نزدیکی زنبورک
سد کبار، قدیمی‌ترین سد قوسی جهان است که در نزدیکی‌های قم قرار دارد. این سد با توجه به جایگاه و محل آن، به‌شکل قوسی ساخته شده است و در ساخت آن محاسبات دقیقی برای سازه طاق ضربی و انتقال بار به جناحین انجام شده است. قدمت این سد به ۷۰۰ سال پیش می‌رسد و در عصر صفوی مرمت‌هایی در آن صورت گرفته است.
سد کبار ۲۶ متر ارتفاع و ۵۵ متر طول دارد و دارای یک برج آبگیر است. اطراف و حاشیه سد کبار تفرجگاهی دلنشین و باصفا است که می‌توان همراه خانواده و دوستان آخر هفته شاد و مفرحی را در کنار آن تجربه کرد.
دیدنیهای اطراف قم در تابستان
روستای فردو
آدرس: ۴۷ کیلومتری جنوب قم
فُردو یکی از روستاهای خوش آب‌وهوای قم است که با داشتن هوای خنک و دلپذیر در فصل‌های بهار و تابستان مسافران بسیاری را پذیرا می‌شود. نام این روستا برگرفته از کلمه فردوس به‌معنای بهشت است و امروزه نیز به‌دلیل داشتن تأسیسات هسته‌ای شهرت جهانی پیدا کرده است.
در روستای فردو و میان گورستان، امامزاده وجود دارد. در داخل این گورستان سنگ قبرهای تاریخی و متعلق به ۱۰۲۷ و ۱۱۵۰ هجری قمری وجود دارد. علاوه بر این در حوالی روستا و در هشت کیلومتری آن امامزاده بسوره، باوره یا چهار امامزاده واقع است. رودخانه، چشمه قاضی و باغچه نبات، غار سالمستان که در فاصله ۵/۸ کیلومتری روستا قرار دارد و مراتع سرسبز و باصفا نیز از دیگر دیدنیهای فردو هستند.
دره قاهان
آدرس: ۳۵ کیلومتری جاده ساوه – سلفچگان، ۸۱ کیلومتری قم
دره قاهان از جمله جاذبه‌های دیدنی حومه قم است. دره‌ای با طول حدود ۳۰ کیلومتر که مجموعه‌ای از روستاهای تماشایی را در خود جای داده است. این روستاها شامل آغلک، بنابر، جمزقان یا جمیزقان، قاهان، نویس، کاسوا و انجیله می‌شود.
هرچه به‌سمت پایانی دره قاهان پیش بروید منطقه کوهستانی می‌شود تا جایی که سه روستای نویس، کاسوا و انجیله به‌شکل پلکانی در دل کوهستان جای گرفته‌اند که بسیار جذاب و دیدنی هستند. دشت موسیر که از ییلاقات بالادست روستای انجیله محسوب می‌شود از جمله دیدنیهای این دره است.
دره قاهان در هر فصل جلوه و شکوه خود را و هر زمانی که به این دره سفر کنید آن را غرق در زیبایی و جلا خواهید دید. در فصل بهار شکوفه‌ها، در تابستان آب‌هوای خنک، در هنگامه پاییز رنگارنگی و در ماه‌های سرد سال سپیدی عامل جذب مسافران می‌شود.
تنگه قاهان
آدرس: ۸۰ کیلومتری قم
یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر در اطراف قم تنگه قاهان است. این تنگه باریک و صخره‌ای در روستای قاهان قرار دارد و رفتن به آن آغاز سفری ماجراجویانه و هیجان‌انگیز است. قاهان تنگه‌ای رازآلود است که عرض آن یک تا دو متر است و نور خورشید به آسانی به درون آن راه پیدا نمی‌کند. عمق تنگه نیز به هشت متر است. در بعضی قسمت‌های تنگه قاهان عمق آب به بیش از یک و نیم متر می‌رسد که عبور از آن بسیار مهیج می‌کند.
دلیل ایجاد تنگه قاهان فرسایش آبی و عبور جریان آب از میان سنگ‌ها و صخره‌ها است که منجر به ایجاد اشکال عجیب و غریب شده است. این تنگه از شرایط زیستی مناسبی نیز برخودار است و تنوع گیاهی و جانوری بیسار خوبی دارد.
روستای نویس
آدرس: ۹۰ کیلومتری قم
از روستاهای تماشایی اطراف قم می‌توان به روستای نِویس اشاره کرد که در بخش خلجستان قرار دارد. این روستا در فصل تابستان پاتوقی خوبی برای دورهمی‌های خانوادگی و دور شدن از روزمرگی‌های زندگی است. دیدنیهای این روستا را جاذبه‌های تاریخی و طبیعی تشکیل می‌دهد.
چهارتاقی مهم‌ترین جاذبه روستای نویس است که متعلق به دوره ساسانی است و در ۲/۵ کیلومتری روستا قرار دارد. چشمه آب، آبشار زیبا و امامزاده نیز از دیگر جاهای دیدنی این روستا هستند.
پلنگ دره
آدرس: ۵۰ کیلومتری جنوب غربی قم
سال ۱۳۷۵ به‌عنوان منطقه شکار ممنوع و از سال ۱۳۸۸ منطقه تحت حفاظت شناخته شد. از آنجا که پلنگ دره از زیستگاه‌های پلنگ بوده و است، این دره این نام را به خود گرفته است
پلنگ دره ۳۱ هزار هکتار وسعت دارد که ۴۲۹ گونه گیاهی در قالب ۸۰ تیره در آن مشاهده می‌شود. پوشش جانوری دره نیز شامل: ۲۱ گونه پستاندار، ۵۲ گونه پرنده، ۱۳ گونه خزنده و دو گونه دوزیست است. خرگوش، شغال، گرگ، روباه، گراز، پلنگ، گربه وحشی، خارپشت، خفاش بال بلند و کفتار از جمله پستاندارانی هستند که در پلنگ دره زندگی می‌کنند.
روستای وشنوه
آدرس: ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی قم
روستای تاریخی وشنوه یکی از دیدنیهای حومه قم است که در بخش کهک واقع است و از روستاهای هدف گردشری قم محسوب می‌شود. این روستا دارای اولین معدن استخراج مس در ایران است که از قدیمی‌ترین معادن مس استخراج شده در خاورمیانه نیز محسوب می‌شود. روستای کوهستانی وشنوه طبیعتی بکر و خوش آب‌وهوا دارد و دارای بافت معماری پلکانی است که خود از جاذبه‌های تماشایی روستا به شمار می‌رود.
در ۶ کیلومتری روستای وشنوه، کوهستان اردهال جای گرفته است که در آن چهار غار یا چاله وجود دارد. در یکی از این چاله‌ها آب جریان دارد که از کوه سرازیر و به‌صورت چشمه جاری می‌شود و به نام غار وشنوه شناخته می‌شود. بقعه امامزاده هادی یا امامزاده پنج تن متعلق به دوره صفوی که از آثار ملی نیز کشور است و تپه قلعه وشنوه از دیگر جاذبه‌های این روستا هستند.
غار کهک
آدرس: ۸۶ کیلومتری جنوب شهر قم، در نزدیکی روستای کهک
در میان دیدنیهای اطراف قم، غارهای شگفت‌انگیزی نیز برای غارنوردی و پرداختن به این ورزش و تفریح مهیج وجود دارد که غار کهک از جمله آن‌ها است. این غار ۳۵۰ متر طول دارد و از لحاظ وسعت، جزو غارهای متوسط کشور به شمار می‌رود. این غار در اثر فرایند غار زایشی به وجود آمده است و از سکوهای بزرگ متوالی تشکیل شده که هرکدام با یک پرتگاه ۱۰ تا ۲۰ متری، از یکدیگر جدا می‌شوند. این پرتگاه‌ها در گذشته به‌دلیل ریزش عظیمی که در داخل غار رخ داده است به وجود آمده‌اند.
غار کهک به‌دلیل داشتن غارسنگ‌های عجیب، پرتگاه‌های فراوان، آبشارسنگ‌های بلند و چکیده‌های رنگارنگ و چشم‌نواز، از منحصربه‌فردترین و قدیمی‌ترین غارهای ایران محسوب می‌شود. در داخل غار کهک ستون‌های ستون‌های آهکی مشاهده می‌شود که حدود ۱۴ متر ارتفاع دارند و جزو بلندترین ستون‌های غارهای آهکی هستند.
دیدنیهای اطراف قم در پاییز
روستای کاسوا
آدرس: ۸۰ کیلومتری قم
یکی از دیدنیهای حومه قم در فصل پاییز روستای زیبای کاسوا است. این روستای کوهستانی و خوش آب‌وهوا در دامنه کوهپایه‌های غربی قم قرارگرفته است. کاسوا در فصل پاییز لباسی زیبا و رنگارنگ برتن می‌کند و چهره‌ای رویایی و دلبرانه به خود می‌گیرد که برای طبیعت‌گردی و طبیعت‌دوستان مکانی فوق‌العاده محسوب می‌شود.
کاروانسرای دیرگچین
آدرس: ۸۰ کیلومتری شمال شرقی شهر قم
دژ کردشیر، دیرالجص، قصرالجص، قصرگچ، قلعه دیر و قلعه دیر کاج نام‌های متعددی است که برای قدیمی‌ترین کاروانسرای ایران به کار می‌رود. این کاروانسرای تاریخی و بزرگ که به‌عنوان مادر کاروان‌سراهای ایران شناخته می‌شود. در گذشته این مکان گنبدی از جنس گچ داشت که در حال حاضر وجود ندارد و به همین دلیل یرگچین نامیده می‌شود.
قدمت اولیه کاروانسرای دیرگچین به عصر ساسانی می‌رسد که در دوره صفوی تغییراتی در آن صورت گرفته است. این کاروان‌سرا، ۱۲ هزار متر مربع وسعت دارد که بنای کاروان‌سرا با هشت هزار متر مربع را در برگرفته است و شامل ۴۳ حجره، ایوان شاه‌نشین، حیاط خلوت و هشت شترخانه، منظر شاهی، دو مغازه برای نگهداری کالا، حمام و مسجد است.
کاروانسرای سنگی محمدآباد
آدرس: ۴۸ کیلومتری شمال شرقی قم، در جاده قم-گرمسار
از جمله دیدنیهای اطراف قم می‌توان به کاروانسرای سنگی محمدآباد یا کاروانسرای دیر کاج اشاره کرد که در مسیر راه‌های تاریخی تاریخی قم به ری و ساوه قرار دارد. این کاروان‌سرا که در حال حاضر در جاده قم-گرمسار واقع است، یکی از بزرگ‌ترین کاروان‌سراها در نوع خود و از آثار ملی ایران محسوب می‌شود.
کاروانسرای محمدآباد متعلق به قرن‌های سده پنجم و ۶ هجری قمری است و دارای حصارهای عظیم سنگی و هشت برج دیده‌بانی است که به آن شکوه و عظمت خاصی بخشیده است. در نزدیکی این کاروان‌سرا بقایای قلعه گلی محمدآباد که قدمت آن به دوره اشکانی می‌رسد.
کاروانسرای پاسنگان
آدرس: ۲۰ کیلومتری قم، جاده قم به کاشان
کاروانسرای پاسنگان یا پاسنگون یکی از جاذبه‌های تاریخی قم و از جمله کاروان‌سراهای عباسی محسوب می‌شود. قدمت این کاروان‌سرا به عصر صفوی برمی‌گردد که در دوره قاجار نیز از آن استفاده میشد. این کاروان‌سرا در سال ۱۳۲۱ در فهرست میراث ملی رسید.
کاروانسرای پاسنگان مربعی شکل است و روی پایه‌های سنگی قرار دارد. این بنا ۲,۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و به سبک کاروان‌سراهای نواحی مرکزی ایران بنا شده است. از این کاروان‌سرا مدتی به‌عنوان پاسگاه ژاندارمری استفاده میشد و اکنون نیز مرمت و به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل شده و میزبان گردشگران و مسافران است.
خانه ملاصدرا
آدرس: حدود ۴۰ کیلومتری قم، غرب روستای کهک، محله چال حمام
خانه ملاصدار یکی از خانه‌های تاریخی قم است که در محله چال حمام روستای کهک قرار گرفته است. این خانه متعلق به ملاصدرا فیلسوف نامی قرن ۱۱ هجری قمری است. قدمت خانه ملاصدرا به به عصر صفوی برمی‌گردد و در سال ۱۳۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه تاریخی ملاصدرا از خشت خام و ملاط گل ساخته شده که در سقف گنبدی شکل آن تیرهای چوبی به کارررفته است. این خانه به‌صورت شبستانی است که در گرداگرد آن اتاق‌ها قرار دارند. گچ‌بری شبه سجاده‌ای و مشبک‌های گچی که در نورگیرها به کاررفته از تزیینات این خانه به شمار می‌روند. در داخل خانه و در قسمت شرقی آن قنات نسبتا پرآبی جریان دارد.
دیدنیهای اطراف قم در زمستان
حوض سلطان
آدرس: ۴۰ کیلومتری شمال قم، ۸۵ کیلومتری جنوب تهران، حاشیه بزرگراه تهران- قم
دریاچه با تالاب حوض سلطان که به دریاچه ساوه، شاهی و قم نیز شناخته می‌شود از جمله جاذبه‌های طبیعی و دیدنیهای حومه قم است. این دریاچه تماشایی که همچون آینه‌ای صاف در دل کویر قم می‌درخشد، ۳۷ هزار هکتار وسعت دارد.
دریاچه حوض سلطان یک تالاب شور کویری است که از کفه نمکی با حاشیه باتلاقی تشکیل شده است. این دریاچه دارای اکوسیستم و گونه‌های گیاهای و جانوری خاص است. بهترین زمان برای بازدید از دریاچه حوض سلطان اوایل بهار و اواسط پاییز است. گاهی این دریاچه به‌دلیل رشد جلبک حوض سلطان به رنگ سرخ و زیبایی در می‌آید و جلوه و زیبایی خیره‌کننده‌ای به خود می‌گیرد.
دریاچه نمک
آدرس: ۶۲ کیلومتری قم، ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل
دریاچه نمک که به نام‌های دریاچه نمک قم، دریاچه نمک مسیله و دریاچه نمک آران و بیدگل نیز شناخته می‌شود یکی از دیدنیهای بی‌نظیر اطراف قم است. این دریاچه که با دریاچه حوض سلطان اشتباه گرفته می‌شود بین استان‌های قم، اصفهان و سمنان قرار گرفته است.
دریاچه نمک به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه نمک طبیعی ایران شناخته می‌شو. این دریاچه در یک فرونشست زمین‌شناختی تشکیل شده است و ۸۰ کیلومتر طول و ۳۰ کیلومتر عرض دارد. دریاچه نمک وسعتی بین ۱۹۰۰ تا ۲.۰۰۰ کیلومتر مربع دارد که با توجه به بارندگی‌ها و در زمان‌های مختلف متفاوت است.
در جنوب دریاچه نمک و در ۱۵ کیلومتری آن جزیره‌ای موسوم به جزیره سرگردان قرار دارد. وقتی به این جزیره نزدیک شوید، خواهید دید که دو انتهای جزیره به‌دلیل پدیده سراب محو می‌شود و همچون کشتی می‌ماند که در کویر سرگردان است. مردم محلی منطقه نیز بر این باورند این جزیره در طول روز از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کند و مکان ثابتی ندارد. از دیگر زیبایی‌های دریاچه نمک کندوهای نمکی یا چند ظلعی‌های منظم و نامنظم به‌شکل پلی گن است که در زیر پرتوهای خورشید جلوه تماشایی دارند.
گنبد نمکی
آدرس: ۲۰ کیلومتری غرب قم، مسیر جعفریه، پشت مجتمع صنعتی دامشهر
بزرگ‌ترین و زیباترین گنبد نمکی ایران در حوالی قم می‌توانید ببینید. این پدیده طبیعی از مهم‌ترین جاذبه‌های ژئوتوریسمی ایران است که تنها گنبد نمکی متقارن جهان محسوب می‌شود. گستره این گنبد نمکی تا سه کیلومتر ادامه دارد.
وجود دریاچه نمک در میان این گنبد بر جذابیت آن افزوده است. آب این دریاچه به‌دلیل غلظت بالا و و داشتن املاحی چون منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلسیم خاصیت درمانی دارد و برای تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش درد و ناراحتی مفاصل، مرطوب کنندگی پوست، کاهش آلرژی، بهبود جریان خون و از بین بردن سموم و باز کردن منافظ پوستی مناسب است.
پارک ملی کویر
آدرس: ۱۰۰ کیلومتری شرق قم
پارک ملی کویر یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین مناطق تحت حفاظت کشور است که بین کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک قم جای گرفته است. این پارک کویری یکی از غنی‌ترین مناطق ایران به‌لحاظ گونه‌های گیاهی و جانوری به شمار می‌رود. پارک ملی کویر، تنها پارک ملی در ایران محسوب می‌شود که آن هیچ‌گونه سکونتگاه انسانی، معدنی و امکان اجازه چرای دام وجود ندارد. این پارک در گذشته از بهترین زیستگاه‌های گورخر ایرانی بوده است.
در پارک ملی کویر جاده‌ای موسوم به جاده سنگ‌فرش وجود دارد که در گذشته محل عبور کاروان‌ها از میان زمین‌های باتلاقی و شوره‌زارها بوده است. قصر بهرام یا کاروانسرای شاه عباسی، کاروانسرای عین الرشید، آبراه سنگی سیه کوه، بقایای ساختمان حرم‌سرا، کاروان‌سراهای سفید آب و لکاب و آب‌انبار قیلوقه از جمله دیدنیهای این پارک هستند.
کویر غدیر اسب
آدرس: ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی قم و ۴۸ کیلومتری شمال کاشان
یکی از دیدنیهای اطراف قم کویر غدیر اسب یا دریاچه نمک غدیر اسب است. این کویر، یکی از سه کویر نکمزار مسیله محسوب می‌شود که به‌شکل دایره‌ای است و چهار کیلومتر قطر و سه هکتار مساحت دارد. کویر غدیر از سمت غرب با ارتفاعات کلوت مانند و از سمت شرق توسط زمین‌های پفکی کویری حدفاصل تا دریاچه نمک مسیله محدود می‌شود.
به گزارش وب گاه کجارو، دریاچه غدیر با تالاب غدیر از از نوع تالاب‌های شور و فصلی به‌همراه پوسته نمکی به شمار می‌رود. این دریاچه به‌دلیل بکر بودن و نداشتن دسترسی راحت زیستگاه مناسبی برای گونه‌های کویری مانند هوبره و میکروارگانیسم‌های فراشور کویری محسوب می‌شود.
نظر شما