به گزارش ایرنا زندگی -آمارها تلخ‌اند. هر ساله در ایام نوروز، همزمان با افزایش سفرهای جاده‌ای، هزاران نفر قربانی تصادفاتی می‌شوند که گاه ثانیه‌ای بیشتر طول نمی‌کشد، اما تا ماه‌ها و گاهی تا پایان عمر اثرات آن باقی می‌ماند. در میان این آمار هولناک، آن‌چه بیش از همه به چشم می‌خورد، آسیب‌های اسکلتی و عضلانی است که شمار زیادی از مصدومان را درگیر می‌کند و مسیر زندگی‌شان را برای مدتی طولانی یا حتی برای همیشه تغییر می‌دهد. در این میان، «طب فیزیکی و توانبخشی» به عنوان تخصصی حیاتی، نقشی کلیدی در کمک به این بیماران برای بازگشت به زندگی عادی دارد.
پروفسور کامران آزما، از برجسته‌ترین متخصصان طب فیزیکی کشور، به تازگی در گفت وگو با ایرنا به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این حوزه پرداخته است. او تأکید می‌کند که درمان‌های نوین و موثر می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به التیام دردها و بازگشت به فعالیت‌های روزمره کمک کنند. با توجه به ضرورت‌های موجود، پرسش‌هایی در مورد آینده این رشته و نحوه دسترسی مردم به خدمات آن مطرح می‌شود.
وی با ارائه تحلیلی دقیق از نقش این تخصص در مواجهه با آسیب‌های ناشی از حوادث، چشم‌انداز کاملی از مسیر درمان، بازتوانی و آینده طب فیزیکی در کشور ترسیم می‌کند.این گفت وگو، دریچه‌ای است به سوی امید برای کسانی که در اثر حوادث ناگوار، توانایی‌های حرکتی خود را از دست داده‌اند.
طب فیزیکی، ستون اصلی بازتوانی بعد از تصادفات
به گفته آزما، طب فیزیکی نقش مهمی در بهبود و بازتوانی بیماران ناشی از تصادفات رانندگی، سقوط و سایر حوادث دارد و می‌تواند به‌صورت جدی در بازگرداندن آن‌ها به زندگی عادی مؤثر باشد:«طبق آمارها، میزان تصادفات جاده‌ای در ایام نوروز به دلیل افزایش حجم سفرها و رانندگی در مسافت‌های طولانی‌تر و خستگی و خواب‌آلودگی از متوسط سایر آمارهای ماهیانه بالاتر است. تعداد مصدومان جاده‌ای ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر مرتبط با مسافرت‌های این ایام در کل، آمار وحشتناکی است که کام بسیاری از خانواده‌ها را تلخ می‌کند. آسیب‌های اسکلتی و عضلانی جزو شایع‌ترین آسیب‌های ناشی از تصادفات هستند که در حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از کل صدمات را شامل می‌شوند که در ایران این آمار به ۶۰ تا ۷۰ درصد هم می‌رسد.»
آسیب‌های اسکلتی و عضلانی جزو شایع‌ترین آسیب‌های ناشی از تصادفات هستند.
او در ادامه افزود:«نوع آسیب بسته به شدت و نوع تصادف (برخورد از جلو، عقب و واژگونی) متغیر است. انواع شکستگی‌ها، دررفتگی‌ها، آسیب‌های بافت نرم، مفاصل و آسیب ستون فقرات، به‌خصوص آسیب شلاقی مانند گردن نمونه‌ای از این‌هاست. بنابراین به دلیل آمار بالای آسیب‌های اسکلتی عضلانی و اینکه این تخصص بر پایه تشخیص، درمان و مدیریت مشکلات اسکلتی، عضلانی و عصبی استوار است و بر بهبود عملکرد، کاهش درد و افزایش کیفیت زندگی و برگشت به کار اولیه تمرکز دارد، می‌توان گفت که طب فیزیکی در بهبود و بازتوانی این افراد نقش اساسی را ایفا می‌کند.»
تمایز بزرگ: درمان بدون تیغ جراحی و وابستگی دارویی
آزما تأکید می‌کند که روش‌های درمانی در طب فیزیکی، جایگزینی مؤثر برای درمان‌های دارویی و جراحی هستند:«در حال حاضر به‌جز روش‌های جراحی و دارویی، انواع متعدد و متنوعی از روش‌های غیر دارویی و غیر جراحی برای بسیاری از مشکلات جسمانی وجود دارد نظیر روش‌های موجود در طب‌های مکمل و جایگزین یا روش‌های اصلاح سبک زندگی. ولی می‌توان گفت در این رشته و در دستان متخصصین طب فیزیکی، بیشترین و متنوع‌ترین این روش‌ها وجود دارد.»
روش‌های درمانی در طب فیزیکی، جایگزینی مؤثر برای درمان‌های دارویی و جراحی هستند
وی ادامه می‌دهد:«استفاده از مودالیته‌های فیزیکی شامل انواع روش‌های الکتروتراپی، لیزرتراپی، شاک ویو، اولتراسوند، استفاده از انواع وسایل کمکی نظیر ارتزها، انواع روش‌های کمتر تهاجمی، تزریقات تخصصی، درمان‌های با کمک دست (مانوئل تراپی) و تمرین‌درمانی نمونه‌هایی از این روش‌هاست. این روش‌ها معمولاً کم‌خطرتر، کم‌عارضه‌تر و در مواردی پایدارتر از سایر روش‌ها عمل می‌کنند و ویژگی کلی آن‌ها عدم وابستگی، تمرکز بر ارتقای سلامت کلی بدن و قابلیت ترکیب شدن با سایر روش‌هاست؛ به این معنا که می‌توانند در کنار درمان‌های دارویی استفاده شوند تا اثربخشی درمان را افزایش دهند.»
درمان آسیب‌های نخاعی؛ از پیشگیری تا استقلال حرکتی
پروفسور آزما معتقد است که در مورد بیماران با ضایعات نخاعی و ستون فقرات، طب فیزیکی تأثیر بسزایی در کنترل عوارض و بازیابی نسبی عملکرد دارد:«پاسخ به این سؤال بسیار وسیع و گسترده است اما به‌طور خلاصه باید گفت که این رشته در مدیریت و کنترل درد اینگونه بیماران و پیشگیری از عوارض ثانویه از طریق روش‌های غیرتهاجمی نظیر تجویز تمرینات کششی و تقویتی، مدیریت اسپاسم و سفتی عضلات، استفاده از بریس‌ها، آموزش مهارت‌های لازم برای استقلال در فعالیت‌های روزمره تاثیرگذار است. پرداختن به بیماران با آسیب‌های ستون فقرات و ضایعات نخاعی جزو دوره‌های تکمیلی و فلوشیپی این رشته است.»
مدت درمان و عوامل مؤثر بر روند بهبودی
از نگاه این متخصص، مدت زمان بازتوانی به فاکتورهای متعددی بستگی دارد:«این زمان بستگی به محل شکستگی، شدت و حتی روش درمانی اعمال‌شده دارد. برای مثال، شکستگی‌های ساق نسبت به ساعد و شکستگی‌های چندتکه نسبت به نوع ساده آن در مدت زمان بیشتری بهبود می‌یابند. به‌طور متوسط درمان شکستگی‌هایی که گچ‌گیری شده‌اند ۶ تا ۱۲ هفته زمان‌بر است.»
او همچنین به اهمیت شرایط جسمی فرد اشاره می‌کند:«عوامل مختلفی در سرعت نقش دارند، شامل عوامل فردی (سن، ژنتیک، وضعیت سلامتی کلی)، عوامل محیطی و تغذیه‌ای و نوع درمان انتخابی. در نظر بگیرید سرعت بهبودی در یک سالمند مبتلا به دیابت یا پوکی استخوان نسبت به یک جوانی که در وضعیت سلامت عمومی بالایی قرار دارد کمتر است.»
ورزش؛ مکمل حیاتی در توانبخشی
از دیدگاه آزما، برنامه ورزشی بخش جدایی‌ناپذیر از طب فیزیکی است:«ورزش یکی از اجزای اصلی در برنامه‌های طب فیزیکی و توانبخشی است و در واقع بدون داشتن یک برنامه ورزشی در دستور کار درمانی این بیماران، درمان ناقص و نتیجه درمان ناکامل است. انتخاب شدت و نوع تمرینات حتماً بایستی زیر نظر متخصص و پزشک و کارشناس مرتبط باشد تا از آسیب احتمالی جلوگیری کند. تجویز ورزش بسته به نوع و شدت آسیب‌ها باعث افزایش قدرت، تعادل، استقامت و کاهش درد می‌شود.»
کاهش مصرف دارو؛ دستاورد قابل توجه طب فیزیکی
آزما تأکید می‌کند:«در یک جمله، کاهش مصرف داروهای مسکن با اقدامات درمانی در حیطه طب فیزیکی قابل توجه است. برای مثال این روش‌ها می‌توانند نیاز به مسکن را در دردهای مزمن بین ۳۰ تا ۷۰ درصد کاهش دهند و می‌توان گفت اقدامات درمانی طب فیزیکی و فیزیوتراپی یک روش امن و تأثیرگذار برای کاهش وابستگی به داروهای مسکن و مخدر است.»
کاهش مصرف داروهای مسکن با اقدامات درمانی در حیطه طب فیزیکی قابل توجه است
آینده روشن؛ فناوری در خدمت توانبخشی
به گفته این متخصص، آینده طب فیزیکی تحت تأثیر پیشرفت‌های فناورانه‌ای است که درمان را دقیق‌تر، سریع‌تر و اثربخش‌تر خواهد کرد:« در بخش فناوری‌های نوین، روباتیک و هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، ارتزهای هوشمند، فیزیوتراپی دیجیتال و توانبخشی از راه دور و بسیاری از زمینه‌های دیگر پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته که طبیعتاً در آینده کاربردهای عمومی‌تر و ملموس‌تری خواهد گرفت.»
نظر شما