گروه ایرنا زندگی - «بلوغ»، رسیدن به حد رشد عقلانی و معیار مکلف شدن است. بنابراین اگر امامی در کودکی به حد اعلای کمال و رشد برسد قطعاً مورد تکلیف است و از آنجا که عقلی کامل داشته و از مقام عصمت بهره مند است هرگز کار اشتباه یا ناشایست انجام نمی دهد. نمونه آن اسلام امام علی(ع) در کودکی است که به تأیید پیامبر(ص) رسید و به مقام خلافت و وصایت نیز منصوب گشت.
گاهی سئوال می شود که یک کودک چگونه می تواند امام و رهبر باشد در حالی که تکلیف ندارد؛ زیرا به حد بلوغ نرسیده است، و چون بر اعمالش عقوبت مترتب نیست ممکن است لغزش هایی از او سر زند که با مقام و شأن امامت سازگاری ندارد؟
دفتر آیت الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید در پاسخ به این شبهه چنین آورده است: «بلوغ» در حقیقت رسیدن به حد رشد عقلانی است و علت اینکه برای نوجوانان سن بلوغ را پانزده سال قرار داده‌اند برای این است که غالباً در این سن آنها به رشد عقلانی می رسند؛ ولی اگر افرادی در کودکی به طور یقین و قطع به حد اعلای کمال و رشد رسیدند - که باید هم رسیده باشند و گرنه امامت آنها بی معنا خواهد بود - قطعاً مورد تکلیف هستند و از آنجا که عقل کاملی داشته و از مقام عصمت بهره مندند هرگز کار ناشایست انجام نخواهند داد.
از اینجا پاسخ اشکال برخی از علمای اهل سنت درباره ایمان و اسلام حضرت علی(ع) قبل از بلوغ نیز داده می شود، آنان می گویند: علی بن ابی طالب(ع) به حد بلوغ نرسیده بود و لذا اسلامش ارزشی نداشت. اسلامی که بدون تعقل و فهم و شعور عقلانی باشد چه فایده ای دارد؟ در حالی که اسلام ابوبکر در سنین بالا بوده است و اسلام در این سن با تعقل و فکر همراه است و از این رو دارای ارزش خاصی است.
پاسخ این است که اگر چه امام علی(ع) قبل از بلوغ اسلام آورد ولی او از همان کودکی از کمال و عقلانیت کافی برخوردار بود. دوره کودکی حضرت همراه با رسول خدا(ص) سپری شد. او اسلام را با بصیرت کامل پذیرفت لذا حقیقتاً حضرت علی(ع) اولین مؤمن و مسلم است.
چه کسی می تواند به طور عموم و کلی ادعا کند که هر کس سنش بیشتر است عقلش نیز بیشتر است؟ چه بسیار افراد بزرگسال که یک دهم عقل و رشد یک کودک را ندارند و لذا پیامبر اکرم(ص) خطاب به حضرت زهرا(ع) فرمود: «اِنَّهُ لَاَوَّلُ اَصْحَابِی اِسْلَاماً»؛ «همانا او [علی(ع)] اول کسی است از اصحابم که اسلام آورده است».
انس بن مالک می گوید: «اول کسی که به پیامبر(ص) اسلام آورد علی بن ابی طالب(ع) بود». ابن اثیر می گوید: «پیامبر(ص) روز دوشنبه مبعوث شد و علی در روز سه شنبه اسلام آورد».
شیخ محمد خضری می گوید: «علی(ع) اول کسی است که دعوت اسلام را پذیرفت». ابن ابی الحدید می گوید: «چه بگویم در حق کسی که از دیگران به هدایت سبقت گرفت، به خدا ایمان آورده و او را عبادت نمود در حالی که تمام افراد روی زمین سنگ را عبادت می کرده و منکر خالق بودند».
به همین خاطر بود که پیامبر(ص) در سال سوم بعثت بعد از نزول آیه شریفه «وَ اَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْاَقْرَبِینَ» حضرت علی(ع) را که نوجوان بود به خلافت و وصایت برگزید و به قوم خود دستور داد که سخنان او را گوش فرا داده و از او اطاعت کنند.
چرا خداوند در مواردی امامت را در کودکی قرار داده است؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت، خداوند در مواردی امامت را در کودکی قرار داد تا مردم را امتحان کند و ثابت کند امامت او از جانب خداوند است و مقام و منزلت به لیاقت است نه بزرگی سن؛ و دیگر اینکه حاکمان جور و ظلم امامت آنان را باور نکرده و آنها را به شهادت نرسانند.
برخی ممکن است سؤال کنند چه ضرورتی دارد که کودک امام باشد؛ درحالی که مورد شک و تردید عده ای قرار می گیرد؟
در پاسخ می گوییم، ممکن است عواملی چند در این انتخاب موثر باشد:
۱. امتحان مردم؛ زیرا با اثبات امامت طفل، از راه معجزه و جهات عقلی و نقلی، انسان مورد امتحان قرار می گیرد که چگونه در برابر حق تسلیم گردد همان گونه که حضرت عبدالعظیم حسنی مورد امتحان قرار گرفت.
۲. برای اثبات اینکه امامت این شخص از جانب خداوند است؛ زیرا اگر امامان تنها در بزرگسالی به مقام امامت نایل می شدند ممکن بود کسانی گمان کنند که مقامات و کمالات آنان همگی اکتسابی است؛ ولی در طفل صغیر هیچ گاه این گمان برده نمی شود و اگر طفلی فضایلی در حد امامت داشت شکی نیست که از جانب خداوند است.
۳. برای اثبات اینکه مقام و منزلت بر اساس لیاقت است نه بزرگی سن، چنان که در جریان فرماندهی اسامة بن زید چنین بود؛ در حالی که عده ای از صحابه بر عزل او اصرار داشتند پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) به جهت لیاقت وی، اصرار بر فرماندهی او داشت.
۴. از آنجا که تا امام رضا(علیه السلام) امامان را یکی پس از دیگری به شهادت می رساندند، سنت الهی بر این قرار گرفت که از امام جواد(علیه السلام) امامت در سنین پایین قرار گیرد تا اینکه حاکمان جور و ظلم امامت آنان را باور نکرده و آنها را به شهادت نرسانند، تا اینکه نوبت به امام زمان(علیه السلام) رسید، دشمنان با وجود امامان پیشین فهمیدند که امامت در سنین کودکی نیز ممکن است لذا قصد داشتند تا حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را از همان ابتدای ولادت به قتل برسانند، لذا خواست خداوند بر این تعلق گرفت که او را از هنگام ولادت در پشت پرده غیبت نگه دارد.
نظر شما