گروه ایرنا زندگی - تغذیه کودکان یکی از دغدغه‌های بزرگ والدین است؛ آنها اغلب انتظار دارند که کودکشان همه غذاها را با میل بخورد اما حقیقت این است که غذا خوردن کودکان غیرقابل‌پیش‌بینی است. کودکان، یک روز ممکن است کم‌غذا بخورند، روز دیگر خوب و کامل غذا بخورند و یک روز هم شاید لب به غذا نزنند! عادات غذایی غیرقابل‌پیش‌بینی کودکان تا حدی طبیعی است اما گاهی همان یک روز بدغذا خوردن یا غذا نخوردن کودک، والدین را نگران می‌کند و آنها اغلب می‌پرسند که آیا بدغذایی کودک تأثیری در رشد او دارد یا خیر؟ دکتر عاتکه موسوی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا زندگی به این سؤال پاسخ می‌دهد.
کودکان باید متناسب با نمودار رشد پیش بروند
دکتر موسوی می گوید:«تفاوت رشد در سنین دبستان با دوران بلوغ متفاوت است و هورمون‌های بدن در سنین مختلف دچار تغییر و تحول می‌شود؛ این تغییر و تحول به این شکل است که ما از بچه 3 تا 10 سال، نباید انتظار رشد قد و وزن زیادی داشته باشیم؛ البته کودکان در این سن باید متناسب با نمودار رشدشان پیش بروند.» این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: «متأسفانه ما در حال حاضر با مشکل اضافه‌وزن در کودکان مواجه هستیم لذا والدین یا پایش سلامت در مهد، مدرسه یا مرکز بهداشت باید نمودار رشد کودک را ارزیابی کنند تا متوجه شوند که کودک واقعاً دچار کم خوری است یا انتظار و برآورد والدین این‌گونه است.»
غذا نخوردن را سنجش رشد قرار ندهید
گاهی والدین با این استدلال که کودکشان لاغر شده و چیزی نمی‌خورد همه تلاش خود را به کار می‌گیرند تا به‌زور به او غذا دهند؛ موسوی دراین‌باره متذکر می‌شود: «باید توجه داشت که کودکان در سنین 3 تا 10 سال نمودار رشد زیادی ندارند؛ به همین دلیل میزان انرژی که کودکان در این سن نیاز دارند، شاید خیلی بالا نباشد و گاهی توقع والدین زیاد است؛ به‌عنوان‌مثال، گاهی مادر توقع دارد که کودکش همه‌چیز را بااشتها بخورد.»
موسوی با تأکید بر اینکه والدین باید در رابطه با واحدهای مواد غذایی کودکان در سنین پایین آموزش ببینند، می‌گوید: «والدین باید بدانند که کودکشان به چه مقدار انرژی نیاز دارد، این مقدار انرژی را از چه مواد غذایی باید تأمین کند و در صورت حذف یک ماده غذایی چه چیزی باید جایگزین شود.»
این متخصص تغذیه، خوردن هله هوله در خانه را یکی از عوامل کاهش اشتها در کودکان می‌داند و می‌گوید: «کودکان معمولاً به خوردن فست فود (سیب‌زمینی سرخ‌شده)، تنقلات و شیرینی‌جات تمایل دارند و این نوع خوراکی‌ها و میان وعده‌ها جلوی اشتهای کودکان را می‌گیرد لذا این نوع خوراکی‌ها باید در خانه محدود شود و از طرفی، سبک زندگی سالم و تغذیه سالم باید به کودکان آموزش داده شود.»
موسوی می‌گوید سبک زندگی سالم والدین در تغذیه کودکان تأثیرگذار است: «کودکان معمولاً در ذائقه از والدینشان تقلید می‌کنند لذا درصورتی‌که والدین عادت به خوردن غذاهای سالم داشته باشند و نسبت به انواع غذاها رغبت نشان دهند احتمال اینکه کودکشان دچار بدغذایی شود، کم خواهد بود.»
والدین چه زمانی باید نگران غذا نخوردن کودکشان باشند؟
موسوی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «برای ارزیابی رشد کودکان دو نمودار وزن و به‌ویژه قد مهم است. معمولاً در کودکان زیر سنین دبستان، نمودار رشد قد، سالی 3-4 سانت است و جهش رشد قد، از سنین 11 سالگی بالا می‌رود.»
او با اشاره اهمیت شاخص قد در نمودار رشد افزود: «کمبودهای تغذیه‌ای که منجر به عدم رشد قد در سنین پایین شود، آسیب‌رسان است ولی نمودار وزن از اهمیت کمتری برخوردار است لذا زمانی که کودک در سنین زیر 2 سال ازنظر رشد دور سر و رشد قد و در سن زیر 7 سال ازنظر رشد قد مناسب باشد -حتی اگر کمبود وزن داشته باشد- جای نگرانی برای کم‌غذایی وجود ندارد.»
این متخصص تغذیه در ادامه تأکید می‌کند: «اگرچه غذا نخوردن کودک در صورت رشدِ قدِ مناسب، نگران‌کننده نیست اما والدین باید در انتخاب غذای سالم دقت نمایند چراکه کودک قطعاً به واحدهای غذایی ازجمله سبزیجات، میوه‌ها، گوشت‌ها و مواد پروتئینی نیاز دارد و چنانچه کودک از خوردن واحدهای غذایی خاص امتناع کرد، والدین باید جایگزین مناسبی را در نظر داشته باشند.»
به‌زور غذا دادن به کودک اثر روانی منفی دارد
یکی از اشتباهاتی که والدین اغلب هنگام غذا دادن به کودک مرتکب می‌شوند این است که زمانی که کودک از خوردن غذا امتناع می‌کند، والدین از روی نگرانی سعی می کنند به‌زور و اجبار به او غذا دهند اما به گفته دکتر موسوی، این روش اثرات روانی منفی بر روی کودک می‌گذارد: «به‌اجبار غذا دادن منجر به از دست دادن علاقه کودکان در هنگام غذا خوردن می‌شود و ممکن است وقتی آنها بزرگ می‌شوند بیش‌ازحد یا کم‌غذا بخورند. همچنین تغذیه اجباری ممکن است منجر به از بین رفتن اشتهای طبیعی کودک شود.»
این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: «اگر بچه‌ای تمایل به خوردن غذا نداشته باشد، اصرار برای خوردن غذا جوابگو نیست مگر اینکه با زبان کودکانه برای او توضیح داده شود که "اگر غذا بخوری قدت بلند می‌شود، می‌توانی ورزشکار شوی، می‌توانی مثل فلان شخصیت موردعلاقه‌ات شوی و..." این عبارت‌ها می‌تواند در تمایل کودک به غذا خوردن اثرگذار باشد.»
خودسرانه از مکمل‌های اشتهاآور استفاده نکنید
موسوی در خصوص استفاده از مکمل‌های اشتهاآور می‌گوید: «گاهی استفاده از مکمل‌ها ضروری است؛ به‌عنوان‌مثال، زمانی که کودک برای مدت طولانی دچار اختلال رشد قد یا وزن می‌شود، والدین باید از مکمل‌های اشتهاآور استفاده کنند.» او ادامه می‌دهد: «چنانچه رشد کودک دچار مشکل نشده باشد، به جای استفاده از مکمل‌های غذایی بهتر است از راهکارهایی همچون صحبت کردن با کودک، تزیین غذا، تغییر الگوهای غذایی به سمتی که کودک تمایل به خوردن آن غذاها داشته باشد، مشارکت کودک در تهیه غذا و تشویق استفاده شود.»
این متخصص تغذیه تأکید می‌کند: «اگرچه دسترسی به مکمل‌های غذایی اشتهاآور در داروخانه‌ها آزاد است اما اینکه هر بچه‌ای به کدام مکمل غذایی نیاز دارد قطعاً نیازمند ارزیابی متخصص است.» موسوی می‌گوید:« در ابتدا متخصص باید تشخیص دهد که آیا کودک دچار کمبود وزن است یا خیر، چون گاهی کمبود وزن و اختلال خوردن در کودکان به دلیل اختلال خواب، یبوست، مشکلات انگلی و رفتارهای غلط خانواده اتفاق می‌افتد لذا لازم است این مسائل توسط متخصص تغذیه مورد ارزیابی قرار گیرد و سپس مکمل غذایی در صورت نیاز تجویز شود.»
نظر شما