گروه ایرنا زندگی- سید شهیدان خدمت در دولت سیزدهم به‌گونه‌ای عمل کرد که در روح و جان مردم جای گرفت. از توفیقات دولت آیت‌الله رئیسی زنده کردن امید در دل مردم بود؛ حالا ترس مردم از این است که بعد از شهید رئیسی چه کسی می‌تواند مانند او بااخلاص، مردمی و خدمتگزار باشد. براین‌اساس، پس از اعلام اسامی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم و شروع فعالیت‌های تبلیغاتی نامزدها، یکی از پرتکرارترین موضوعات در گفت‌وگوها، مناظره‌ها، میزگردها و بحث و جدل‌های انتخاباتی، تبیین معیارهایی برای گزینش کاندیدای «اصلح» است. موضوعی که در عین طرح همیشگی در آستانه برگزاری هر انتخاباتی، از اهمیتش کاسته نمی‌شود و اساساً سنگ بنای هر مخالفت و موافقتی در جریان رقابت‌های سیاسی را استناد به همین «معیارها» می‌گذارد.
انتخاب رئیس‌جمهور
خرداد سال ۱۴۰۰ قبل از برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، مقام معظم رهبری انتخاب رئیس جمهور اصلح را مهم دانستند و سپس به شاخصه‌هایی از یک رئیس جمهور مطلوب اشاره کردند؛ از جمله ایمان، مردمی، امیدوار به آینده، عدالتخواه و ضد فساد، عملکرد انقلابی و جهادی، کفایت مدیریت، معتقد به توانمندی‌های داخلی و اعتماد و اعتقاد به جوانان.
ایشان در سی‌وپنجمین سالگرد عروج حضرت امام خمینی(ره) نیز انتخابات پیش‌رو را کاری بزرگ و پدیده‌ای پر دستاورد دانستند و فرمودند:«ملت ایران برای حفظ منافع و تثبیت عمق راهبردی خود در معادلات پیچیده بین‌المللی و برای اینکه بتواند ظرفیت‌ها و استعدادهای طبیعی و انسانی خود را ظهور و بروز بدهد تا کام کشور شیرین شود و همچنین برای اینکه بتواند حفره‌ها و رخنه‌های اقتصادی و فرهنگی را پر کند، به رئیس‌جمهوری فعال، پر کار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب احتیاج دارد.»
ملاک مردم برای انتخاب
تا قبل از آیت‌الله رئیسی مردم بیش از هر چیز به دنبال رئیس‌جمهوری بودند که بتواند با دنیا رابطه برقرار کرده و مشکلات کشور را حل‌وفصل کند؛ اما آیت‌الله رئیسی معیارهای انتخاب رئیس‌جمهور ایده‌آل را تغییر داد. اغلبشان اکنون به دنبال رئیس‌جمهوری هستند که همچون آیت‌الله رئیسی پای‌کار، مردمی و بااخلاص بوده و راه‌حل رفع مشکلات را به ارتباط با غرب گره نزند.
شیما، نویسنده و دانشجوی ۳۷ ساله معیارهایش برای انتخاب کاندیدای ریاست جمهوری را در ایمان، ولایی، ملیت ایرانی، کار اجرایی، مردمی، شهوت نداشتن برای رسیدن به قدرت، ساده زیستی، صداقت در کلام و رفتار و اهل عمل بودن عنوان می‌کند.
زهرا، خانم خانه‌دار ۲۶ساله نیز می‌گوید به کسی رأی می‌دهد که «اهل عمل، به فکر مردم و مناطق محروم و به فکر بالابردن عزت مردم و ایران» باشد. دو دودستگی ایجاد نکند، مطیع امر رهبر انقلاب باشد، به فکر منافع شخصی خود نباشد و با فساد اقتصادی و اجتماعی مقابله کند.
اما در این میان افرادی بودند که ملاکشان برای انتخاب رئیس‌جمهور جالب بود. مثلاً امیرمحمد پسر ۲۷ساله و محدثه دختر ۳۰ساله از جمله کسانی بودند که به‌صراحت گفتند به کسی رأی می‌دهند که ظاهر موجهی داشته باشد!
چه کاندیدایی را باید ملاک انتخاب قرار داد؟
دکتر ابراهیم فیاض، جامعه‌شناس و دانشیار گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران ملاک برای انتخاب کاندیدای خوب را مردمی‌بودن دانست و توضیح داد: «مراد از مردمی کسی است که از مردم باشد؛ نه اینکه خودش غرق در ثروت و اشرافیت باشد. در دروان بازسازی بعد از جنگ اشرافیت و فاصله‌گرفتن از مردم در ایران شکل گرفت.»
او اظهار کرد: «ما در برخی دولت‌های پیشین شاهد اشرافی‌گری و غرب‌گرایی بودیم؛ اساساً اشرافی‌گری با غرب‌گرایی مرتبط است و ما در دوران قاجار، صفوی و پهلوی شاهد اشرافی‌گری پادشاهان غرب‌گرا بودیم. به همین دلیل، دولت‌های اشرافی، غرب‌گرا می‌شوند.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه مردم دولت اشرافی و غرب‌گرا نمی‌خواهند، افزود: «مردم دولت بوم گرا و ایران گرا می‌خواهند. کسی را می‌خواهند که بیش از اینکه به فکر ارتباط با غرب باشد و رفع مشکلات کشور را به ارتباط با غرب گره بزند، به فکر ارتباط با همسایگان ایران باشد.»
سراشیبی ایران با انتخاب کاندیدای غرب‌گرا
فیاض با بیان اینکه انتخاب کاندیدای غیرمردمی و غرب‌گرا آسیب‌زا است، گفت: «انتخاب و رأی آوردن کاندیدای غرب‌گرا بر روی جوانان نیز اثرگذار است. اگر دقت کنید می‌بینید که سیل عظیمی از مهاجرت‌ها در دوران دولت‌های غرب‌گرایی که اشرافیت بر آنها حاکم بود، اتفاق افتاد.»
او تأکید کرد: «برخی انتقاد می‌کنند که مسبب مهاجرت جوانان، ملی‌گرایی دولت‌ها است که اجازه نفس‌کشیدن به جوان‌ها را نمی‌دهند؛ اما شما نگاه کنید بین سال‌های ۵۰ تا ۵۷ که کشور به‌شدت آمریکایی می‌شود، مهاجرت ایرانی‌ها به آمریکا به‌شدت اوج می‌گیرد و در سال ۵۷ با سفر کارتر به ایران و حضور در ضیافت پر زرق‌وبرق کاخ نیاوران وضعیت در ایران دگرگون می‌شود.»
این مردم‌شناس دلیل بیکاری در جامعه را غرب‌گرایی عنوان کرد و گفت: «نقطه قوت دولت شهید آیت‌الله رئیسی تولید و اشتغال‌زایی بود. او تمام توان خود را برای تولید ملی گذاشت و برای احیای کارخانه‌ها تلاش بسیاری کرد. این شهید والامقام در اوج کرونا به‌جای آنکه جلسات هیئت وزیرانش را مجازی برگزار کند و از پشت شیشه ماشینش از کارخانه‌ها بازدید کند، جانش را کف دستش گذاشت و میان مردم حاضر شد. مردم تفاوت دولتمردان را به‌خوبی می‌فهمند و امیدواریم مردم با آگاهی انتخاب کرده و رئیس‌جمهور آینده نیز راه شهید رئیسی را ادامه دهد.»
شناخت و انتخاب اصلح وظیفه مردم است
فیاض شناس توجه به شیوه تبلیغاتی کاندیداها را مهم دانست و افزود: «هزینه‌های هنگفت کاندیداها برای تبلیغات نشانه اشرافی‌گری است. همچنین غرب‌گرایی در کاندیداها از تبلیغات و رفتار آنها مشخص می‌شود. ما کسانی داشتیم که وقتی با انگلیسی‌ها، آمریکایی‌ها و فرانسوی‌ها روبرو می‌شدند، قهقهه می‌زدند؛ ولی به نیروهای انقلاب در داخل کشور اهانت می‌کردند.»
این جامعه‌شناس و مردم‌شناس با اشاره به اهمیت انتخاب کاندیدای اصلح گفت: «توجه کنید که قرار است برای کشورتان رئیس‌جمهور انتخاب کنید نه رئیس‌جمهور تابع غرب؛ لذا شاخص‌های مهم برای انتخاب یک کاندیدای اصلح باید مردمی‌بودن، بومی بودن، آگاه به مشکلات جامعه، آشنا به زبان دنیا، پرکار، دلسوز، ساده‌زیست و ولایت‌مدار بودن باشد.»