گروه ایرنا زندگی - چندی پیش، انتشار فهرست نام افراد فاقد مجوز و صلاحیت روانشناسی از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره سروصداهای زیادی به راه انداخت و واژه جدیدی به فرهنگ لغات مردم اضافه کرد: روانشناس نماها!؛ روانشناسان معروف و محبوبی که تا قبل از انتشار این فهرست طرفداران زیادی داشتند خیلی زود مهجور شدند و بسیاری از کاربران از دنبال کردن صفحات آن ها در فضای مجازی فاصله گرفتند. برخی از آنان به دلیل عدم اطلاع‌رسانی حتی بارها در برنامه‌های پربیننده‌ای همچون خندوانه و دورهمی شرکت کرده بودند و اتفاقاً مورد استقبال مردم هم قرارگرفتند اما انتشار دیرهنگام اسامی روانشناس نماها از سوی نهادهای نظارتی واکنش‌های زیادی را در پی داشته و باعث شده تا عده‌ای همچنان طرفدار روانشناس نماها بمانند و حرف‌های آنان را چراغ راه زندگی‌شان قرار دهند؛ اینکه دنبال کردن روانشناسان غیرمجاز و فاقد مدرک روانشناسی چه تبعاتی دارد و چرا نباید آنان را دنبال کرد موضوعی است که درباره آن با دکتر شقایق درویشی روانشناس و عضو انجمن روانشناسی ایران و امریکا به گفت‌وگو پرداختیم.
روانشناس‌نماها فرقی با کلاهبرداران ندارند
انتخاب راه درست همیشه در دسترس نیست .دکتر شقایق درویشی در خصوص دلیل استقبال مردم از روانشناسان زرد می‌گوید: «دریک کلام همیشه انجام کار درست سخت است یعنی انتخاب راه درست همواره هزینه‌های مادی و معنوی زیادی دارد. انسان به‌طور عادی همیشه کم‌هزینه‌ترین مسیرها را بدون اطلاع دقیق از نتیجه انتخاب می‌کند. نشستن و فقط تصور کردن بدون تمرین و انجام کارهای لازم خیلی راحت‌تر از شناخت و فهم واقعی از خود و شرایط زندگی است.»
این روانشناس فعالیت افراد غیرمتخصص در حوزه روانشناسی را مساوی با کلاهبرداری می داند:«افرادی که تخصص لازم در حوزه روانشناسی را ندارند و در این زمینه فعالیت می‌کنند فرقی با کلاهبرداران در حوزه‌های دیگر ندارند.امروز شاهد برگزاری انواع کارگاه‌ها، کلاس‌ها و دوره‌هایی هستیم که اتفاقاً با هزینه‌های گزاف و بانام‌های خودشناسی، شکرگزاری، به دست آوردن ثروت و…..برگزار می‌شوند. فعالیت‌های این عزیزان نه‌تنها باعث می‌شود مردم از مشکلات اساسی و اصلی غفلت کنند بلکه با جا انداختن باورهای غلط و حتی مضر افراد جامعه را گمراه می‌کنند که این گمراهی در طولانی‌مدت باعث خواهد شد جامعه در سراشیبی منتهی به تاریکی قرار گیرد.»
درویشی ادامه می‌دهد:«اکنون شاهد هستیم بسیاری از باورهای غلط که با نام روانشناسی رواج پیداکرده است دقیقاً جای خرافات را گرفته است. روانشناسی یک علم است و آگاهی درست از این علم منجر به رشد و ارتقای فردی و درنهایت بالندگی و پیشرفت اجتماعی می‌شود.»
تبعات جبران‌ناپذیر روانشناسی زرد
روانشناس نماها بدون مستندات علمی تنها با جملات انگیزشی و شعاری به طرفداران خود توصیه می‌کنند: «فقط به خودشان فکر کنند، به چیزهای خوب فکر کنند تا همان برایشان اتفاق بیفتد و با فردی متضاد با خود ازدواج کنند؛ درواقع آن‌ها معتقدند افرادی که کاملاً متضاد یکدیگر هستند، عاشق هم می‌شوند و برای همیشه به‌خوبی و خوشی زندگی می‌کنند، درحالی‌که بر اساس علم روانشناسی زوج‌هایی که شغل، شیوه زندگی و عقاید مشابهی دارند بیشتر در کنار هم می‌مانند. این افراد بدون هیچ‌گونه تخصص دانشگاهی در حوزه روانشناسی و روان‌پزشکی به‌طور عمده مباحثی را مطرح می‌کنند که هیچ پایه علمی ندارند و گاه آمیخته با دروغ، خرافه، فریب و حتی آسیب‌رسان هستند. درویشی دراین‌باره توضیح می‌دهد:« اقدامات و فعالیت‌هایی که پایه و اساس علمی ندارند متأسفانه نتایج و تبعات بدتر از آنچه به نظر می‌آید در پی‌دارند چراکه پس از گذشت زمان هرروز به تعداد افراد ناآگاه،خرافی با استنباط‌های غیرمنطقی در جامعه افزوده خواهد شد و کل و زیربنای اجتماعی به قهقرا سوق می‌یابد.»
دکتردرویشی که علم روان انسان را بسیار حساس می‌داند، می‌گوید:«با تشخیص اشتباه و تجویز راهکارهای نامناسب، زندگی فردی و اجتماعی برخی از مراجعان آسیب‌های جدی می‌بیند. افزون بر این موضوع چنین مسائلی می‌تواند منجر به ترویج فرهنگ غلط میان توده مردم شود که بی‌شک تبعات جبران‌ناپذیری نه‌تنها برای فرد بلکه برای کل جامعه به دنبال خواهد داشت.»
این روانشناس ادامه می‌دهد:« روانشناسی همان‌طور که از نامش پیداست با روان آدمی که از پیچیده‌ترین پدیده‌های هستی محسوب می‌شود در ارتباط است. این‌طور نیست که با یک جلسه شما بتوانید مشکلات مختلف را برای افراد گوناگون حل کنید. بسیاری از مشکلات و مسائلی که مراجعان با آن دست‌به‌گریبان هستند ریشه در مسائل خاص و پیچیده‌ای دارد که با راهکارهای روانشناسی زرد نه‌تنها بهبود نمی‌یابد بلکه در طول زمان به بحران‌های غیرقابل‌حلی تبدیل می‌شود.»
دکتر درویشی با اشاره به تأثیر روانشناسی زرد بر روی افکار مردم می گوید:« متأسفانه به‌قدری روانشناسی زرد روی افکار برخی از مردم تأثیر گذاشته است که گاهی قانع کردن مراجعان و آگاهی دادن به آن‌ها درباره تفکر و مسیر اشتباهشان به‌مراتب انرژی بیشتری از ما می‌گیرد تا درمان آن‌ها.اگر بسیاری از مراجعان قبل از اعتماد به راهکارهای همکاران جعلی، به روانشناسان حاذق و علمی مراجعه کنند خیلی از مشکلاتی که با آن روبه‌رو هستند را راحت‌تر پشت سر خواهند گذاشت و با کمترین آسیب از تونل بحران‌های خود عبور خواهند کرد. »
روانشناسی زرد با علم روانشناسی فاصله زیادی دارد
روانشناسی زرد می‌گوید تو فقط به چیزهای خوب فکر کن و مثبت اندیش باش! درواقع آن‌ها با گفتن چند جمله و تمرین فوری سعی در حل مشکلاتی دارند که ایجاد شدنشان سال‌ها طول کشیده است. روانشناسی زرد انگیزاننده‌ای است که دکتر درویشی درباره آن می‌گوید:«آنچه با نام روانشناسی به‌ویژه در صفحات مجازی دیده می‌شود به‌هیچ‌وجه روانشناسی محسوب نمی‌شود و فاصله زیادی با واقعیت علم روانشناسی دارد. به نظر من تمیز گذاشتن میان روانشناسی و یک انگیزاننده بسیار آسان و راحت است چراکه در روانشناسی مشکلات صراحتاً رو می‌آید و برای درمان هر فرد راهکارهای متفاوتی وجود دارد؛ یعنی به‌هیچ‌وجه برای هر یک از درمان‌جویان از یک راهکار یا روش درمانی استفاده نمی‌شود و هرکس با توجه به مشکلاتش مسیر درمان را طی می‌کند.»
برای درمان سلامت روان به متخصص مراجعه کنید
به اعتقاد دکتر درویشی برخی افراد اهمیت چندانی به‌سلامت روانشان نمی‌دهند و به‌جای رجوع به متخصصین از دم‌دستی‌ترین روش‌ها برای دریافت خدمات روانشناسی استفاده می‌کنند. برای مثال وقتی دست ما زخم می‌شود در هر شرایط اقتصادی که باشیم به دکتر مراجعه می‌کنیم، آنتی بیوتیک منظم مصرف می‌کنیم و حاضر می‌شویم بخیه بزنیم؛ همه این‌ها برای این است که زخم جلوی چشم ماست و به همین خاطر به آن رسیدگی می‌کنیم اما روان ما وقتی آسیب می‌بیند چون جلوی چشم نیست، درمان آن را پشت گوش می‌اندازیم؛ درحالی‌که سلامت روان اهمیت زیادی در بهبود کیفیت زندگی و احساس رضایت دارد.
چگونه روانشناس واقعی را از روانشناس نما تشخیص دهیم؟
دکتر درویشی در پاسخ به این سوال می گوید: «با توجه به رشد بی‌رویه روانشناس نماها دقت کنید که یک روانشناس و روان‌درمانگر علمی و قابل‌اطمینان، حداقل دارای مدرک مرتبط کارشناسی ارشد روانشناسی زیر نظر کلینیک های سازمان بهزیستی کشور و یا دارای پروانه اشتغال از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور باشد .نکته مهم دیگر این است که هزینه جلسات مشاوره بر اساس تعرفه‌های سازمان نظام روانشناسی است که هرسال از طرف این سازمان اعلام می‌شود و روانشناسان مبلغی بیش از آن دریافت نمی‌کنند.روانشناس ها ادعا نمی کنند که مشکل شما را با چند جمله انگیزشی حل می کنند و مدام از شما این درخواست را ندارند که صفحات آن ها را دنبال کنید .این افراد در کلینیک ها و مطب ها به طور منظم حضور می یابند و بیمارانی دارند که بعضا سال هاست که به آن ها مراجعه می کند.از مجموع این موارد می توان یک روانشناس واقعی را از روانشناس نما ها تشخیص داد.»