گروه ایرنا زندگی - جروبحث‌ها و مشاجرات گاه‌به‌گاه بخشی از هر رابطه‌ای است. وقتی وارد زندگی مشترک می‌شوید، باید بپذیرید که هردوی شما سبک زندگی، پیشینه خانوادگی و طرز تفکر متفاوتی دارید که همه این تفاوت‌ها می‌تواند منجر به اختلاف‌نظر شود و این مسئله لزوماً منفی و نگران‌کننده نیست اما چیزی که نگران‌کننده است، دعوا و مشاجره با همسر است زیرا رابطه زیر بار دعوا و مشاجره دوام نمی‌آورد؛ لذا نکته بسیار مهم این است که نحوه درست بحث کردن و کنار آمدن با اختلاف‌نظرها را یاد بگیریم تا منجر به ازهم‌گسیختگی رابطه نشویم. موضوعی که درباره آن با دکتر ربابه نوری، زوج درمانگر و عضو هیئت‌علمی و دانشیار روانشناس بالینی دانشگاه خوارزمی به گفت‌وگو پرداختیم.
دعوا نمک زندگی نیست
دکتر نوری درباره این باور که دعوا نمک زندگی است، می‌گوید:«این باور به‌شدت اشتباه است. دعوا کردن یک نوع خشونت کلامی است. پرخاشگری همراه با توهین و دعوا، خشونت است و خشونت رابطه را به‌راحتی از بین می‌برد.»
او ادامه می‌دهد:« این طبیعی است که زن و شوهر دچار اختلاف‌نظر شوند اما دعوا باعث تخریب رابطه می‌شود. دعوا نمک زندگی نیست. زن و شوهر اختلاف پیدا می‌کنند و اینکه چگونه آن اختلاف را حل کنند، مهارت حل اختلاف است لذا این کاملاً با دعوا متفاوت است.»
این عوامل باعث ایجاد دعوا و طلاق بین زوجین می‌شود
بعد از دهه‌ها، مطالعه‌ای توسط گاتمن و همکارانش انجام شد تا بررسی کنند که چرا زوج‌ها طلاق‌ها می‌گیرند، کدام زوج‌ها کارشان زودتر به طلاق ختم می‌شود و کدام زوج‌ها می‌تواند به رابطه‌شان ادامه دهند؛ نوری می‌گوید این مطالعه که به یک واقعیت علمی تبدیل شد، نشان داد که چهار عامل پیش‌بینی‌کننده طلاق است:«یک عامل طلاق، سرزنش است. باید حواسمان باشد که انتقاد سازنده و اصولی را با انتقاد آزاردهنده و سرزنشگرایانه اشتباه نگیریم. اینکه مدام به همسرمان بگوییم " چرا این کار رو کردی، چرا اونجا رفتی، چرا این حرف رو به من زدی و..." این‌ها انتقادهای آزاردهنده است.»
او ادامه می‌دهد:«دومین عامل طلاق تحقیر، توهین و اهانت است. صحبت کردن با لحن بد و تحقیرآمیز نابودکننده زندگی مشترک است. اینکه فرد به همسرش برچسب تنبل، بی‌عرضه، بی‌مسئولیت و... بزند یا مدام همسر و خانواده او را مورد تحقیر و توهین قرار دهد، این‌ها باعث از بین بردن رابطه خواهد شد.»
این زوج درمانگر می‌گوید دو عامل دیگر که به‌شدت رابطه را تخریب می‌کند و رابطه زوجین را به‌طرف طلاق می‌کشاند، "جبهه‌گیری یا دفاعی شدن" و "سکوت و قهرهای طولانی" است:« گاهی فرد با ارتکاب یک کار اشتباه یا با شنیدن یک انتقاد سازنده، سریع جبهه‌گیری می‌کند. همچنین گاهی فرد با قهرهای طولانی و سکوت، بین خود و همسرش دیوار سنگی ایجاد می‌کند که این مسئله زوجین را به سمت طلاق عاطفی سوق می‌دهد. بنابراین، این عوامل باعث ایجاد دعوا و درنهایت طلاق بین زوجین می‌شود و اینجاست که باید بگوییم دعوا نه‌تنها نمک زندگی نیست بلکه نمک طلاق است! دعوا یعنی درگیر شدن، مشاجره و درنهایت طلاق. هرچقدر دعوا بین زوجین بیشتر باشد، کار زودتر به جدایی و طلاق کشیده می‌شود»
هر میزان از دعوا می‌تواند باعث نابودی بنیان خانواده شود
به گفته نوری، هر میزان از بی‌احترامی، دعوا، مشاجره و پرخاش می‌تواند به خانواده، رابطه و ازدواج صدمه جدی وارد کند. باید توجه داشت که اختلاف بین دو نفر، با دو فرهنگ، دو فکر و دو خانواده متفاوت طبیعی است اما راه پاسخ به اختلافات دعوا نیست بلکه راه‌حل یادگیری مهارت حل تعارض و اختلاف است. به همین دلیل، ما همیشه به زوجین توصیه می‌کنیم که قبل از ازدواج توانمندی‌های مهمی مثل مهارت حل اختلاف و کنترل خشم را یاد بگیرند. طبیعتاً وسط دعوا و خشونت، سازندگی اتفاق نمی‌افتد لذا ابتدا باید مهارت مدیریت خشم و سپس مهارت حل اختلاف را به کار بگیریم؛ در غیر این صورت، دعوا و خشونت تنها رابطه را خراب و خراب‌تر می‌کند.
به کار بردن این جملات در دعوا باعث سردی رابطه می‌شود
نوری می‌گوید:«هر نوع کلام زشت، هر نوع صفت نام مناسب، هر حالتی از بیان که با تشر، توهین، کنایه و تمسخر همراه است به رابطه آسیب می‌زند. همچنین بلند کردن صدا بدون هیچ‌گونه حرف توهین‌آمیزی به رابطه ضربه می‌زند. بااین‌حال، در دعوا که هم‌صدا بلند است و هم بیان پرخاشگرانه و توهین‌آمیز است، آسیبی به‌مراتب جدی‌تر به رابطه وارد خواهد شد.»
این زوج درمانگر درباره نحوه درست انتقادکردن از همسر می‌گوید:«زوجین باید به این نکته توجه داشته باشند که در زمان انتقاد از طرف مقابلشان از آن کار و رفتار انتقاد کنند، نه از خود فرد. ما معمولاً در دعواها مدام از واژه "تو" استفاده می‌کنیم، درحالی‌که این اشتباه است. ما حتماً باید مسئله را از زاویه دید خودمان بیان کنیم و به‌جای اینکه بگوییم "تو این کار را کردی" بگوییم "من از این کار یا رفتار ناراحت شدم."»
او تأکید می‌کند:«نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که حتماً درباره موضوع پیش‌آمده صحبت کنید و پای ناراحتی‌ها و مشکلات گذشته را به میان نیاورید، چون بیان ناراحتی‌های گذشته باعث می‌شود تا شما نتوانید مشکل فعلی خود را حل کنید. مثل‌اینکه وقتی شما در کامپیوتر صد فایل را باز می‌کنید، کامپیوتر هنگ می‌کند، آدمیزاد در رابطه نیز به همین صورت است.»
در هنگام دعوا و عصبانیت سکوت کنید
نوری بهترین راه برای کنترل خشم در هنگام عصبانیت را سکوت می‌داند و می‌گوید:«مسلماً افراد در هنگام دعوا و عصبانیت کاری می‌کنند یا حرفی می‌زنند که بعداً پشیمان می‌شوند؛ این کار یا حرف مثل این می‌ماند که شما شیشه‌ای را بشکنید و بعد پشیمان شوید، درهرصورت شیشه شکسته است لذا هرچقدر هم بعد از عصبانیت ابراز پشیمانی کنید، آن حرف یا کار همسرتان را آزرده کرده است. به همین دلیل ما توصیه می‌کنیم در هنگام عصبانیت سکوت کنید و در حد یک جمله به‌صورت کلامی یا پیامکی به همسرتان بگویید "من الان حالم بده، نمی‌خوام حرفی بزنم. بذار چند روز بعد که آروم شدم باهم حرف می‌زنیم." دقت کنید که سکوت به معنای قهر نیست چون قهر کردن هم یک نوع خشم است.»
این روانشناس به فردی که در دعوا مورد خشم و عصبانیت همسرش قرارگرفته نیز توصیه می‌کند: «در زمان عصبانیت همسرتان، به‌هیچ‌عنوان اصرار به صحبت کردن نداشته باشید. مدت‌زمان فروکش کردن عصبانیت افراد متفاوت است؛ یکی نیم ساعت بعد آرام می‌شود و یکی تا دو-سه روز عصبانیتش ادامه دارد. درهرصورت، هرزمانی طرف مقابلتان آرام شد با او صحبت کنید چون صحبت کردن در چنین شرایطی بدتر آتش دعوا را شعله‌ور می‌کند.»
او می‌گوید رفتار سالم این است که زوجین دعوا را کش ندهند و بعد از آرام شدن با یکدیگر صحبت کنند:« زوجین در زمان صحبت باید با لحنی آرام، مؤدبانه، بدون متلک و طعنه و کنایه و نوبتی صحبت کنند، اگر احساس کردید نمی‌توانید این‌گونه صحبت کنید یعنی حالتان خوب نیست و صحبت کردن در این حالت باعث خراب شدن اوضاع می‌شود؛ بنابراین باید به همدیگر فرصت دهید و صبرتان را بالا برید تا بعد از رسیدن به آرامش با یکدیگر گفت گو کنید.»
قبل از ازدواج مهارت‌های حل اختلاف و مدیریت خشم را یاد بگیرید
این روانشناس به زوجین توصیه می‌کند :« تحت هیچ شرایطی دعوا نکنید چون دعوا خشونت کلامی است. به‌جای دعوا، مهارت حل اختلاف و مدیریت خشم را یاد بگیرید. میگویند که زبانِ خوش مار را از لونه‌اش بیرون می‌آورد اما در دعوا نه زبانمان و نه صدایمان روی خوشی ندارد و این باعث شدت یافتن دعوا و خشونت می‌شود.»
او در پایان تأکید می‌کند:« قبل از ازدواج توانمندی‌های حل اختلاف و مدیریت خشم خود را بالا ببرید و چنانچه ازدواج کردید و این مهارت‌ها را یاد نگرفتید، حتماً با کمک یک مشاور یا گوش دادن به فایل‌های صوتی موثق در فضای مجازی این مهارت‌ها را یاد بگیرید.»