گروه ایرنا زندگی - مردادماه گذشته بود که محمدرضا مسجدی دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در یک نشست خبری درباره آمار مصرف دخانیات گفت: "مصرف قلیان از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ در گروه سنی بالای ۱۸ سال در زنان حدود ۵۷ درصد و در مردان ۸.۱۷ درصد افزایش داشته است" و این نشان از افزایش خطر مخصوصاً در خانم‌ها دارد.
خیلی‌ها قلیان را کم‌ضررتر از سیگار می‌دانند و این طور تصور می‌کنند که چون قلیان نسبت به سیگار بو و طعم شیرینی دارد یا طعم میوه می‌دهد و یا به این دلیل که فقط گاهی از آن استفاده می‌کنند، بی‌ضرر است؛ اما باید بدانید که چیزی به نام دود سالم نداریم. قلیان سالم‌تر از سیگار نیست و خطراتی مشابه سیگار، و در برخی موارد شدیدتر، برای سلامتی دارد.
سموم موجود در قلیان
این باور اشتباه نیز وجود دارد که دود قلیان دارای نیکوتین و دیگر سموم تنباکو نیست. هر چند آب موجود در قلیان دود را خنک می‌کند، اما سموم موجود در دود را از بین نمی‌برد. در واقع دود سرد شدهٔ قلیان برای بافت ظریف و حساس ریه همچنان سمی است و مواد شیمیایی سرطان‌زا دارد و طی فرایند سردشدن، این سموم فیلتر نمی‌شوند. دود قلیان حاوی بسیاری از مواد شیمیایی مضری است که در سیگار وجود دارد مانند:
. استالدئید
. آکرولین
. آرسنیک
. کادمیوم
. کربن مونوکسید
. کرومیوم
. کبالت
. فرمالدهید
. سرب
. نیکل
. پولونیوم ۲۱۰ که یک ایزوتوپ رادیواکتیو است
. تار (قطران)
بعضی از محصولات تنباکوی قلیان ادعا می‌کنند حاوی تار نیستند، اما این ادعا درست نیست. تنباکو هیچ‌وقت دارای تار نیست تا زمانی که سوزانده شود، یا در مورد تنباکوی قلیان، گرم شود. این تفاوت باعث شده عده‌ای تصور کنند سمی بودن قلیان از جهت تار ممکن است کمتر از تار موجود در سیگار باشد، اما در واقع این‌طور نیست.
همچنین ذغالی که برای گرم‌کردن تنباکو به کار می‌رود دارای کربن مونوکسید، فلزات و دیگر عوامل سرطان‌زا مانند پلی آروماتیک هیدروکربن است که میزان خطر را برای آنهایی که قلیان می‌کشند بیشتر هم می‌کند.
قلیان در مقایسه با سیگار
به‌طورکلی سیگار ساخت کارخانه بین ۷ تا ۲۲ میلی‌گرم نیکوتین دارد که تقریباً یک میلی‌گرم آن توسط خود فرد سیگاری جذب می‌شود. یک کاسه قلیان به طور متوسط به‌اندازه یک بسته ۲۰تایی سیگار نیکوتین دارد. نیکوتین یک داروی اعتیادآور است، بنابراین قلیان کشیدن می‌تواند درست به‌اندازه سیگارکشیدن اعتیادآور باشد.
کسی که قلیان می‌کشد در هر ۴۵ دقیقه، تقریباً ۹۰۰۰۰ میلی‌لیتر دود می‌بلعد و کسی که سیگار می‌کشد با هر نخ سیگار حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌لیتر دود می‌بلعد.
کسی که قلیان می‌کشد نسبت به کسی که یک نخ سیگار می‌کشد، ۹ برابر کربن مونوکسید بیشتر و یک‌وهفت برابر نیکوتین بیشتر می‌بلعد. آنهایی که قلیان می‌کشند ممکن است سموم بیشتری به ریه‌ها بکشند که این سموم در سیگار هم وجود دارد، مانند تار و فلزات سنگین. زیرا استنشاق با لولهٔ آب نیازمند قوی‌تر و طولانی‌مدت‌تر به ریه کشیدن یا همان بالاکشیدن و عمیق‌تر نفس‌کشیدن است. علاوه بر این معمولاً قلیان به‌صورت گروهی یا در کافه‌های قلیان کشیده می‌شود و همین باعث ایجاد دود قابل‌توجهی می‌شود.
عوارض قلیان برای سلامتی
عوارض قلیان برای سلامتی بسیار شبیه عوارض سیگار برای سلامتی است:
اعتیاد
نیکوتین بی‌نهایت اعتیادآور است و اثرات متعددی بر سلامتی می‌گذارد. نیکوتین در عرض چند ثانیه به مغز می‌رسد و در آنجا تولید آدرنالین را استارت می‌زند. آدرنالین هورمونی است که در واکنش جنگ یا گریز بدن نقش دارد و باعث تغییرات فیزیولوژیکی می‌شود، مانند افزایش ضربان قلب، تنفس و فشارخون.
قلیان به این دلیل که نیکوتین بیشتری نسبت به سیگار وارد بدن می‌کند، این امکان وجود دارد که تنها بعد از یکی دو بار قلیان کشیدن به آن اعتیاد پیدا کنید. در واقع قلیان حتی می‌تواند از سیگار اعتیادآورتر هم باشد. قلیان کشیدن اغلب در میان جمع انجام می‌شود و به همین دلیل خیلی از افراد اعتیاد خود به قلیان را به ذات اجتماعی بودن این فعالیت ربط می‌دهند، نه به ویژگی‌های اعتیادآور نیکوتین.
سرطان
افرادی که قلیان می‌کشند در معرض انواع سرطان‌ها هستند، مانند سرطان مثانه، سرطان مری، سرطان ریه، سرطان دهان و سرطان معده.
انتشار بیماری‌ها
قلیان کشیدن معمولاً در بین جمع است و خیلی وقت‌ها افراد از شلنگ یا لوله‌های مشترک استفاده می‌کنند. سرماخوردگی، کرونا، آنفلوانزا، هپاتیت، سل، هلیکوباکترپیلوری (شایع‌ترین علت زخم معده) و دیگر عفونت‌ها مانند تبخال می‌توانند به‌راحتی از این طریق بین افراد منتشر شوند.
کاهش تراکم استخوانی و پوکی‌استخوان
سیگار می‌تواند با کاهش تراکم استخوان و کمک به ازدست‌دادن استخوان، بر سلامت استخوان شما تأثیر منفی بگذارد. استفاده از تنباکو با ایجاد شرایطی مانند پوکی‌استخوان یا تجربه شکستگی استخوان مرتبط است و در صورت تجربه شکستگی، می‌تواند تأثیر منفی بر بهبود استخوان داشته باشد.
در زنان، سیگارکشیدن می‌تواند باعث یائسگی زودرس شود و یائسگی نیز سرعت تحلیل‌رفتن استخوان را افزایش می‌دهد. یائسگی زودرس همراه با سیگارکشیدن، می‌تواند این اثرات را تسریع کند و منجر به پوکی‌استخوان شود. سیگار همچنین بر سلامت دندان‌ها تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث پوسیدگی و از بین‌رفتن دندان‌ها شود.
کاهش قدرت باروری
قلیان می‌تواند قدرت باروری را هم در زنان و هم در مردان کاهش دهد. مطالعه‌ای دریافته حرکت و شنای اسپرم‌ها در جهت درست و همچنین سایز و شکل آنها در مردانی که به طور مرتب قلیان مصرف می‌کردند در مقایسه با افرادی که اهل قلیان نبودند بسیار تحت‌تأثیر بوده است.
بیماری قلبی و سکته مغزی
کشیدن قلیان، فشارخون و ضربان قلب را بالا می‌برد که افزایش‌دهندهٔ خطر حمله قلبی و سکته مغزی است. قلیان کشیدن می‌تواند موجب انسداد عروق و بیماری قلبی هم بشود.
بیماری‌های ریوی
حتی استفاده کوتاه‌مدت از قلیان هم به سلامت ریه‌ها آسیب می‌زند. کسی که قلیان می‌کشد حین فعالیت‌های بدنی خیلی زود دچار تنگی نفس می‌شود. به‌مرورزمان، قلیان ریسک ضعف در عملکرد ریه‌ها و بیماری‌های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه را افزایش می‌دهد.
خطرات قلیان در دوران بارداری
قلیان خطراتی مشابه سیگارکشیدن برای مادر و نوزاد دارد
متولد شدن نوزاد با وزن کم: سیگارکشیدن رشد کودک را کند می‌کند. نوزاد ممکن است خیلی کوچک به دنیا بیاید، حتی با یک بارداری کامل.
تولد نوزاد نارس: ممکن است کودک شما خیلی زود به دنیا بیاید (تولد نارس). نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند (قبل از ۳۷ هفته) ممکن است در حفظ دمای بدن و مشکلات تغذیه مشکل داشته باشند؛ زیرا رفلکس مکیدن/بلع آنها هنوز رشد نکرده است.
تأخیر در رشد: سیگارکشیدن می‌تواند به ریه‌ها و مغز درحال‌رشد کودک آسیب برساند و ممکن است کودک هنگام تولد برای نفس‌کشیدن مشکل داشته باشد.
خطرات خونریزی: سیگارکشیدن خطر خونریزی غیرطبیعی در دوران بارداری و زایمان را دوبرابر می‌کند. این می‌تواند هم مادر و هم نوزاد را در معرض خطر تهدیدکننده زندگی قرار دهد.
نقایص مادرزادی: سیگارکشیدن خطر نقص‌هایی مانند شکاف لب یا کام، نقایص قلبی، رشد غیرطبیعی اندام‌ها و نقص لوله عصبی (مانند اسپینا بیفیدا) را افزایش می‌دهد.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد: نوزادانی که در دوران بارداری و پس از تولد در معرض دود قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) هستند.
در نهایت این که قلیان کشیدن حین بارداری با انواع خطرات از جمله اختلالات کروموزومی، بارداری خارج رحمی، بیماری و مرگ جنین، محدودیت رشد جنین و وزن کم جنین حین تولد همراه است. ضمناً قلیان کشیدن مادر باردار می‌تواند ریسک بیماری‌های تنفسی کودک را افزایش دهد.
تأثیر دخانیات بر باروری زنان
استعمال دخانیات در زنان علاوه بر کاهش کیفیت تخمک می‌تواند بر عملکرد دستگاه تناسلی زنان نیز تأثیر منفی بگذارد و باعث ناباروری زنان شود؛ در واقع استعمال دخانیات می‌تواند موجب تغییرات هورمونی و بی‌نظمی در قاعدگی شود و تخمک‌گذاری را دشوار کند.
دخانیات احتمال ابتلا به بیماری‌های رحمی را نیز افزایش می‌دهند و در نتیجه می‌توانند بر عملکرد رحم تأثیر منفی بگذارند. برخی تحقیقات نشان داده است سیگارکشیدن در زنان با سرطان دهانه رحم مرتبط است علاوه بر اینها برای افزایش شانس موفقیت IVF، متخصصان توصیه می‌کنند که سیگار را حداقل ۳ ماه قبل از درمان IVF ترک کنید.
یائسگی زودرس
مطالعه‌ای دریافته زنانی که قلیان می‌کشند بیشتر احتمال دارد دچار یائسگی زودرس شوند. در واقع وجود مواد شیمیایی مانند نیکوتین، سیانید و مونوکسید کربن در دخانیات باعث افزایش سرعت ازدست‌دادن تخمک می‌شود. این بدان معناست که یائسگی در این زنان ۱ تا ۴ سال زودتر از افرادی که دخانیات مصرف نمی‌کنند، اتفاق می‌افتد.
دود دست‌دوم قلیان
دود دست‌دوم قلیان هم مضر است. اگر در اتاقی باشید که در آن قلیان می‌کشند، پس شما هم تمام سموم سرطان‌زای قلیان را تنفس می‌کنید و درست مثل‌اینکه در معرض دود دست‌دوم سیگار باشید به سلامتی‌تان آسیب می‌رسد.
به گزارش وب گاه تبیان، دود دست‌دوم قلیان هم باعث بیماری قلبی، سرطان ریه و سکته مغزی در افرادی می‌شود که در معرض آن هستند، حتی اگر خودشان لب به قلیان هم نزنند.