گروه ایرنا زندگی - داده‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که تقریباً تمام جمعیت جهان (99٪) هوایی را تنفس می‌کنند که از محدودیت‌های دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت فراتر می‌رود و حاوی سطوح بالایی از آلاینده‌ها است.
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که جوامع کم‌درآمد به‌طور نامتناسبی در معرض آلودگی هوا قرار دارند و در برابر اثرات نامطلوب سلامتی آسیب‌پذیرتر هستند. هنگامی‌که ما آلاینده‌های هوا را تنفس می‌کنیم، این ذرات ریز می‌توانند وارد جریان خون ما شوند و باعث سرفه یا سوزش چشم شوند و بیماری های زمینه ای را تشدید کنند. البته خطرات سلامتی افراد از آلودگی هوا بسته به سن، مکان، سلامت زمینه‌ای و سایر عوامل بسیار، متفاوت است. بااین‌حال، برخی از گروه‌های مردم ممکن است ازنظر قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا بیشتر از دیگران مستعد باشند و آلاینده‌های مختلف ممکن است بر این گروه‌ها تأثیر متفاوتی بگذارند.
آلودگی هوا باعث افزایش تولد جنین‌های مرده می‌شود
آلودگی هوا می‌تواند بر بارداری تأثیر منفی بگذارد و منجر به زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد، مرده‌زایی یا ناهنجاری‌های مادرزادی شود.
محققان دریافتند که ذرات PM2.5 می‌توانند از طریق جفت از مادر به جنین منتقل شوند که نه‌تنها ممکن است به جفت آسیب برساند بلکه به‌طور بالقوه باعث آسیب «غیرقابل‌برگشت جنین» شود. یک مطالعه در سال 2018، ذرات آلاینده سمی را در ریه‌ها، کبد و مغز جنین نشان داد. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض PM2.5 در دوران بارداری می‌تواند انتقال اکسیژن به جنین را کاهش دهد یا باعث ناهنجاری‌های جفت شود که همه این علل باعث افزایش تولد جنین‌های مرده می‌شود.
احتمال زایمان زودرس از دیگر خطرات آلودگی هوا برای زنان باردار است. زایمان زودرس خطر مشکلات دیگری مانند وزن کم هنگام تولد، رشد ناکافی ریه‌ها در نوزاد و مرگ نوزاد در حین تولد یا مدت کوتاهی پس از تولد را افزایش می‌دهد. یک مطالعه در سال 2019، اثرات آلاینده‌های رایج مانند ازن، دی‌اکسید گوگرد، اکسید نیتروژن و دی‌اکسید نیتروژن را ارزیابی کرد و به این نتیجه دست‌یافت که بین آلودگی هوا و زایمان زودرس رابطه وجود دارد و این خطر در طول بارداری بعدی بالاتر بود. همچنین یک تجزیه‌وتحلیل در سال 2013 نشان داد که شیوع آلاینده‌های خاص، مانند دی‌اکسید نیتروژن، با خطر بالاتر وزن کم هنگام تولد مرتبط است.
آلودگی هوا برای کودکان بیش از بزرگ‌سالان مضر است
کودکان در مقایسه با بزرگ‌سالان نسبت به تنفس در هوای آلوده آسیب‌پذیرتر هستند زیرا مجاری تنفسی آن‌ها کوچک‌تر است و همچنان در حال رشد است. آن‌ها همچنین سریع‌تر از بزرگ‌سالان تنفس می‌کنند لذا هوای آلوده بیشتری را جذب می‌نمایند.
هنگامی‌که ذرات استنشاقی بسیار کوچک هستند - قطر 2.5 میکرون یا کمتر - می‌توانند غشاهای مخاطی حفره بینی را تحریک کنند و باعث آبریزش بینی و سرفه شوند. علاوه بر این، این ذرات ریز می‌توانند راه خود را به ریه‌ها بازکرده و باعث التهاب در آنجا شوند. درنتیجه آلودگی هوا با PM2.5، کودکان را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های تنفسی قرار می‌دهد و محققان این موضوع را در جمعیت‌های سراسر جهان مشاهده کرده‌اند اما این تنها آغاز راه است، زیرا آلودگی هوا فقط وارد راه‌های هوایی و ریه‌های ما نمی‌شود. این امکان وجود دارد که برخی از ذرات - ازجمله ذرات فوق‌ریز که فقط 0.1 میکرون یا کمتر قطر دارند - بتوانند از بافت ریه عبور کرده و وارد جریان خون شوند. همچنین ممکن است ذرات درنتیجه بلعیده شدن به دستگاه گوارش راه پیدا کنند. به‌این‌ترتیب، ذرات معلق می‌توانند بسیار بیشتر بر سیستم تنفسی کودک تأثیر بگذارند.
آلودگی هوا یک عامل خطر برای همه مبتلایان به آسم است
آلودگی هوا، حدود دوسوم افراد مبتلا به آسم را در معرض خطر حمله آسم قرار می‌دهد؛ به این دلیل که برخی از ذرات آلودگی به‌اندازه‌ای کوچک هستند که مستقیماً وارد ریه‌ها می‌شوند و به‌سرعت راه‌های هوایی و علائم آسم را تحریک می‌کنند.
آلودگی هوا نه‌تنها باعث تشدید آسم در افراد مبتلا به این بیماری می‌شود بلکه تحقیقات نشان می‌دهد که سطوح بالای آلودگی هوا می‌تواند باعث ابتلا به آسم در کودکان و بزرگ‌سالان شود. کودکانی که در مناطقی با آلودگی بالا زندگی می‌کنند بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین اگر در دوران بارداری در معرض سطوح بالایی از آلودگی باشید، چه خودتان آسم داشته باشید چه نداشته نباشید، احتمال ابتلای کودک شما به آسم بیشتر است.
خطر آلودگی هوا برای افراد مسن و بیماران قلبی
بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوا در سراسر جهان، 25 درصد از کل مرگ‌ومیرهای مربوط به بیماری‌های قلبی عروقی ایسکمیک را تشکیل می‌دهد. وقتی ذرات وارد بدن می‌شوند، از سد محافظ ریه‌های ما عبور کرده و وارد جریان خون می‌شوند. بر اساس تحقیقات، ذرات می‌توانند رگ‌های خونی را منقبض کنند و باعث باریک شدن آن‌ها شوند. این نتیجه، می‌تواند به افزایش فشارخون و فشار قلب کمک کند و حتی می‌تواند درنهایت باعث سکته مغزی یا حمله قلبی شود. آلودگی هوا همچنین می‌تواند ساختار یا شکل قلب را تغییر دهد و این ممکن است درنتیجه منجر به نارسایی قلبی یا سایر مشکلات قلبی شود.
قرار گرفتن کوتاه‌مدت در معرض ذرات مضر نیز خطر حمله قلبی، آریتمی (اختلال ریتم قلب)، سکته مغزی و نارسایی قلبی را در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند افراد مسن و مبتلایان به بیماری‌های قلبی عروقی افزایش می‌دهد و علائمی مانند تپش قلب، درد قفسه سینه یا تنگی نفس را ایجاد می‌کند لذا افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی در صورت ادامه یافتن یا تشدید علائم، باید از پزشک متخصص کمک بگیرند. اگرچه اثرات آلودگی هوا بر روی گروه‌های حساس بسیار نگران‌کننده است اما تغذیه خوب که نشان داده‌شده است که تأثیر قابل‌توجهی بر اثرات آلودگی هوا دارد، ابزاری فوری برای کاهش اثرات منفی آلودگی هوا است.
****تقویت آنزیم‌های سم‌زدایی با خوردن سبزیجات چلیپایی
سبزیجات چلیپایی مانند کلم بروکلی، گل‌کلم، کلم پیچ، تربچه، شلغم و... می‌تواند به‌طور چشمگیری آنزیم‌های سم‌زدایی را در کبد ما تقویت کند و به کاهش سطح التهاب در بدن ما کمک نماید. تحقیقات نشان می‌دهد که خوردن بیش از دو فنجان کلم بروکلی، کلم، گل‌کلم، کلم پیچ، یا سایر سبزیجات چلیپایی در روز با 20 درصد کاهش خطر مرگ مرتبط است و خوردن این سبزیجات راهی مقرون‌به‌صرفه برای مبارزه با خطرات آلودگی هوا در درازمدت برای سلامتی باشد.
اثر محافظتی مواد مغذی در برابر ذرات معلق
چندین مطالعه نشان داده است که مواد مغذی مانند ویتامین‌های B، C، E، D و امگا 3 PUFA اثرات محافظتی در برابر آسیب‌های ناشی از ذرات معلق دارند. افزایش مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها و همچنین سایر مواد مغذی ضدالتهابی، ممکن است استرس اکسیداتیو ناشی از آلودگی هوا و التهاب در آسم، سلامت قلب و عروق و بیماری‌های التهابی مزمن را کاهش دهد و درنتیجه راه‌حل مفیدی برای مقابله با اثرات منفی بر سلامتی ارائه دهد.
بهترین راه برای اطمینان از دریافت میزان بهینه ویتامین‌های B، C، E، D و امگا 3، مصرف ماهی‌های چرب، قارچ، زرده تخم‌مرغ، کیوی، سبزیجات، لیمو، کلم بروکلی، پرتقال، گوجه‌فرنگی، تخم آفتاب‌گردان، بادام، فلفل دلمه‌ای، زیتون، گردو، محصولات لبنی، حبوبات و... به میزان حداقل دو بار در هفته است. درصورتی‌که به میزان زیادی از این مواد مغذی مصرف نمی‌کنید و می‌خواهید از خواص ویتامین‌ها و امگا 3 بهره‌مند شوید، باید مصرف مکمل را در نظر داشته باشید.
زردچوبه، پاک‌کننده ریه
زردچوبه به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان قوی و اثرات ضدالتهابی، یک غذای عالی برای سلامت ریه‌ها است. ترکیب اصلی زردچوبه کورکومین است که برای حمایت از عملکرد ریه مفید است و به تمیز کردن طبیعی بدن کمک می‌کند. این‌یکی از غذاهای پاک‌کننده ریه است که به مبارزه با عفونت‌های ویروسی در آلودگی هوا کمک می‌کند.
سیب، میوه ای غنی شده با مواد مغذی
سیب، یکی از میوه‌های مفید برای ریه‌ها محسوب می‌شود زیرا مصرف منظم آن باعث بهبود عملکرد ریه می‌شود. طبق مطالعات، خوردن پنج سیب در هفته برای داشتن ریه‌های عالی و کاهش خطر ابتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) عالی است. این میوه با مواد مغذی ضروری غنی‌شده است.
معجزه خوردن کدوتنبل در روزهای آلودگی هوا
کدوتنبل، یکی دیگر از بهترین مواد غذایی برای سلامت ریه است که ترکیبات شیمیایی را تقویت می‌کند و سرشار از کاروتنوئیدهایی مانند لوتئین، بتا کاروتن و زآگزانتین است. این یکی از بهترین غذاهای ضدالتهابی برای ریه‌ها محسوب می‌شود که مصرف آن برای سلامت ریه به‌خصوص در طی آلودگی هوا ضروری است.