بیشتر از پانزده سال پیش، نوکیا بهترین و محبوب‌ترین تولیدکننده تلفن‌های همراه در سراسر جهان بود. آن‌ها با تولید مجموعه‌ای متنوع از تلفن‌های کاربردی و باکیفیت اجازه نفس‌کشیدن به هیچکدام از رقبای خود نمی‌دادند و به نظر نمی‌رسید که امپراطوری جذاب فنلاندی‌ها به این زودی‌ها به پایان برسد. اما با آغاز دهه ۲۰۱۰ میلادی و ظهور سیستم عامل جدیدی به نام اندروید، شرایط برای همیشه تغییر کرد. در شرایطی که تا پیش از آن هم رقیب نوظهوری به نام آیفون با سیستم عامل آی‌اواس به چالشی بزرگ برای تلفن‌های همراه نوکیا تبدیل شده بود، تلفن‌های اندرویدی به خونخوارترین قاتل موبایل‌های نوکیا تبدیل شدند.
داستان فیلی که به موش تبدیل شد
برند فنلاندی نوکیا که از اواخر دهه ۱۹۶۰ میلادی به تولید تلفن‌های همراه مشغول شده بود و از اواخر دهه ۱۹۹۰ میلادی تا سال‌های پایانی دهه ۲۰۰۰ میلادی تولیدکننده پیشرو موبایل‌های کاربردی لقب می‌گرفت در نهایت پیشنهاد همکاری با گوگل برای تولید تلفن‌های هوشمند اندرویدی را نپذیرفت و ترجیح داد به توسعه تلفن‌های هوشمند شخصی‌اش که مبتنی بر سیستم عامل سیمبین بودند، ادامه دهد. مشتری‌های تلفن‌های نوظهور بازار که از جذابیت محصولات برندهایی مانند سامسونگ، سونی، اچ‌تی‌سی و الجی به وجد آمده بودند، علاقه‌ای به خرید تلفن‌های بی‌امکانات نوکیا نداشتند. به همین دلیل نوکیا آهسته آهسته از بازار تلفن‌های همراه کنار رفت و سهم عظیمش را در اختیار رقبای قدرتمندشده قرار داد.
شرایط شرکت فنلاندی به حدی اسفناک شده بود که سهامداران از عقب‌ماندن برندی که صاحب آن حساب می‌شدند به ستوه آمده بودند. در نتیجه بخش موبایل نوکیا با قراردادی به ارزش ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون یورو به شرکت مایکروسافت فروخته شد. این واگذاری عظیم باعث افزایش ۴۵ درصدی سهام شرکت نوکیا شده بود اما تضمینی برای رسیدن به روزهای روشن نبود. براساس قراردادی که در آوریل ۲۰۱۴ نهایی شد، بخش موبایل نوکیا کاملا در اختیار مایکروسافت قرار گرفت تا شرکت آمریکایی از برند شناخته‌شده این تولیدکننده فنلاندی برای ساخت محصولات مبتنی بر سیستم عامل ویندوزفون استفاده کند.
به همین دلیل نوکیا با وجود کنارگذاشتن سیستم عامل بی‌فایده سیمبین هنوز هم علاقه‌ای به استفاده از سیستم عامل اندروید پیدا نکرده بود. محصولات جدید نوکیا از سری «لومیا» معرفی شدند که با سیستم عامل ویندوزفون کار می‌کردند. اگرچه به نظر می‌رسید که نوکیا در تلاش است تا سهم بیشتری از بازار تلفن‌های هوشمند پیدا کند اما این تلاش‌ها بی‌فایده به نظر می‌رسید. چراکه اکثریت کاربران علاقه‌ای به استفاده از تلفن‌های مبتنی بر ویندوزفون نداشتند و خرید آیفون‌های اپل یا محصولات مبتنی بر اندروید را ترجیح می‌دادند.
حقیقتی که پذیرفته شد؛ نوکیا به استقبال اندروید رفت
در شرایطی که بخش موبایل نوکیا به مایکروسافت واگذار شده بود، شرکت فنلاندی هنوز توانایی آن را داشت که به توسعه محصولات همراه مشغول باشد. نوکیا که اعلام کرده بود با واگذاری بخش موبایل به مایکروسافت تمرکزش را روی خدمات نرم‌افزاری و مخابراتی قرار داده است در نهایت تصمیم گرفت یک تبلت منحصربه‌فرد به بازار عرضه کند. آن‌ها در نوامبر ۲۰۱۴ از تبلت N1 رونمایی کردند. این تبلت ۳۱۸ گرمی به آخرین اندروید ۵ مجهز شده بود و ضخامتی ۶٫۹ میلی‌متری داشت. نوکیا N1 که با قیمتی حدود ۲۵۰ دلار ابتدا در چین عرضه شد به شدت مورد توجه کاربران قرار گرفت. به همین دلیل برند فنلاندی موفق شد در همان ثانیه‌های نخست پیش‌فروش تبلت محبوبش بیشتر از ۲۰هزار واحد از آن به فروش برساند.
اما پیش از آن‌که نوکیا به بازار تبلت‌ها وارد شود، مایکروسافت هم پذیرفته بود که آینده‌ای که بسیاری از شرکت‌های رقیب سال‌ها پیش ساخته بودند به سیستم عامل اندروید تعلق دارد. بنابراین تلفن هوشمند نوکیا X را معرفی کردند. این تلفن هوشمند که در تابستان ۲۰۱۴ معرفی شده بود، نخستین تلفن هوشمند اندرویدی نوکیا بود که شباهت‌های جالبی با تلفن‌های هوشمند مبتنی بر ویندوزفون نوکیا هم داشت. حتی رابط کاربری اندرویدی که برای نوکیا X و نسل‌های پس از آن در نظر گرفته شده بود هم شباهت‌های بحث‌برانگیزی با رابط کاربری ویندوزفون داشت.
مایکروسافت پذیرفته بود که آینده روشنی برای تلفن‌های هوشمند نوکیا نمی‌بیند و به همین دلیل تصمیم گرفت تا این مجموعه را به فروش برساند. آن‌ها در ماه‌های پایانی سال ۲۰۱۴ از آخرین تلفن‌های هوشمند مبتنی بر ویندوزفون نوکیا هم رونمایی کردند و در ادامه پذیرفتند که نه تنها نوکیا بلکه سیستم عامل فراموش‌شده ویندوزفون را هم فراموش کنند. نوکیا پس از اینکه از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ حدود ۱۰ تلفن ساده رونمایی کرد در نهایت وارد دنیای سیستم عامل اندروید شد.
کارمندان سابق نوکیا با HMD به بازار آمدند
گروهی از مدیران، کارمندان و اعضای بخش‌های مختلف نوکیا موبایل که پیش از واگذاری این مجموعه به مایکروسافت همکاری می‌کردند در نهایت تصمیم گرفتند در سال ۲۰۱۶ شرکت جدیدی به نام HMD تاسیس کنند که تنها یک هدف داشت؛ بازگشت عظمت به تلفن‌های همراه نوکیا. آن‌ها در سال ۲۰۱۷ موفق شدند حق تولید محصولات تلفن همراه شرکتی که روزگاری در آن کار می‌کردند را تصاحب کنند و به تولید محصولات اندرویدی مشغول شوند. با این حال باید بدانید که شرکت اصلی نوکیا هیچ ارتباطی با تلفن‌های هوشمند این شرکت ندارد و تنها یکی از نمایندگان آن حق حضور در هیئت مدیره مجموعه HMD را پیدا کرده است. کارخانه‌های فاکسکان هم که به دلیل ساخت محصولات اپل به شهرت دست پیدا کرده‌اند، سهمی از تولیدات نوکیا دارند.
نوکیا در فوریه ۲۰۱۷ از نخستین تلفن هوشمند اندرویدی در دوران مدیریت شرکت HMD رونمایی کرد که Nokia 3 نام داشت. پس از آن نوکیا به معرفی محصولات دیگری پرداخت تا طیف عظیمی از محصولات دوست‌داشتنی را در اختیار کاربران قرار دهد. تلاش‌های شرکت HMD به مرور زمان نتیجه داد و به همین دلیل شرکت فنلاندی تازه تاسیس در سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که در دو سال گذشته ۷۰ میلیون دستگاه تلفن همراه فروخته است! شاید جالب باشد بدانید که ۵۶ میلیون دستگاه از این فروش خیره‌کننده توسط افراد بالای ۳۲ سال خریداری شده که نشان می‌دهد نوکیا در جذب دوباره مشتری‌های وفادارش موفق عمل کرده و می‌تواند به همین استراتژی ادامه دهد.
در این زمینه بخوانید:
چه کسانی اینستاگرام ما را نگاه می‌کنند؟
دشمن دیرینه اندروید به دوست صمیمی گوگل تبدیل شد
در شرایطی که نوکیا برای سال‌ها از همکاری با گوگل برای استفاده از سیستم عامل اندروید اجتناب می‌کرد، شرکت HMD اعلام کرد که همه محصولات جدید نوکیا تحت تاثیر پروژه «اندروید گو» به بازار عرضه می‌شوند. «اندروید گو» نام پروژه‌ای است که گوگل آن را برای عرضه اندروید به محصولات پایین‌رده و ارزان‌قیمت ایجاد کرده بود. در پروژه «گو» بروزرسانی تلفن‌های هوشمند ارزان‌قیمت که سخت‌افزار ضعیفی دارند توسط گوگل انجام می‌شد. به همین دلیل محصولاتی که زیر سایه پروژه «گو» رونمایی می‌شدند باید با هماهنگی کامل گوگل به بازارها راه پیدا می‌کردند.
بخش قابل توجهی از نسل نخست محصولات اندرویدی نوکیا در دوران HMD با پروژه «گو» رونمایی شدند. اما گوگل پس از مدتی پذیرفت که مدیریت پروژه «گو» دشوار به نظر می‌رسد و به همین دلیل از پروژه «اندروید وان» رونمایی کرد. در پروژه «وان» محصولات اندرویدی با خام‌ترین و خالص‌ترین نسخه سیستم عامل اندروید عرضه می‌شدند اما بروزرسانی و مدیریت نرم‌افزاری آن‌ها برعهده گوگل نبود. تلفن‌های هوشمند نوکیا از سال ۲۰۱۸ تا امروز تحت نظر پروژه «وان» عرضه می‌شوند. در شرایطی مشابه با پروژه «گو» در پروژه «وان» هم بروزرسانی‌های طولانی‌مدت اهمیت ویژه‌ای دارد.
چرا نوکیا حضور کم‌رنگی در محصولات پرچمدار دارد؟
تولیدات تلفن هوشمند نوکیا از سال ۲۰۱۷ تا امروز زیر سایه دو پروژه «گو» و «وان» دنبال شده و اگرچه انتقادات بسیاری به رابط کاربری بیش از حد ساده محصولات نوکیا وارد بوده اما بزرگترین انتقادی که این روزها به استراتژی نوکیا در بازار موبایل وارد می‌شود به موضوع دیگری ارتباط دارد. تلفن هوشمند Nokia 9 به عنوان نخستین نسل از سری نهم محصولات اندرویدی نوکیا در فوریه ۲۰۱۹ معرفی شد و پس از آن دیگر محصول جدیدی از این مجموعه معرفی نشد.
به عبارت دیگر، تلفن Nokia 9 از فوریه ۲۰۱۹ تا امروز تنها پرچمدار نوکیا بوده و که در کنگره جهانی موبایل ۲۰۱۹ معرفی شد. در حالی که بیشتر از دو سال از معرفی نخستین نسل سری نهم تلفن‌های هوشمند نوکیا می‌گذرد و بسیاری از رقبای قدرتمند در این مدت حداقل دو پرچمدار به بازار عرضه کرده‌اند، نوکیا هنوز نسل جدیدی برای پرچمدارانش معرفی نکرده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد که برند فنلاندی برنامه مشخصی برای توسعه محصولات گران‌قیمت ندارد. آن هم دقیقا در شرایطی که تمرکز ویژه‌ای روی محصولات پایین‌رده و میان‌رده دارد.
شرایطی که فراهم نمی‌شود
به نظر نمی‌رسید که نوکیا تصمیم داشته باشد برای دو سال هیچ پرچمداری به بازار عرضه نکند. شرایط برای معرفی یک پرچمدار هرگز برای نوکیا فراهم نشده بوده و دلیل اصلی غیبت یک پرچمدار از سوی شرکت فنلاندی هم همین نکته بسیار مهم است. در شرایطی که همواره شایعات بسیاری پیرامون معرفی مدل‌هایی مانند Nokia 9.1 و Nokia 9.2 مطرح شده بود، نوکیا در نهایت تصمیم گرفت مدت بیشتری برای معرفی یک پرچمدار صبر کند. شایعات نشان می‌داد که جدیدترین پرچمدار این شرکت در سال ۲۰۱۹ عرضه می‌شود اما این تاریخ به سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ تغییر پیدا کرد. در ادامه شایعاتی به گوش می‌رسید که تاریخ احتمالی معرفی این تلفن هوشمند قدرتمند را پاییز ۲۰۲۰ اعلام می‌کرد اما در نهایت سال ۲۰۲۰ هم به پایان رسید و پرچمدار جدید نوکیا از راه نرسید.
شیوع ویروس کرونا، هزینه بالای تولید یک پرچمدار و فروش قابل قبول میان‌رده‌های نوکیا این شرکت فنلاندی را از ارائه یک پرچمدار قدرتمند منع می‌کند. یکی از مدیران اصلی شرکت HMD که مسئولیت تولید تلفن‌های هوشمند نوکیا را برعهده دارد در پاسخ به این سوال که چرا نوکیا پس از دو سال علاقه‌ای به ارائه یک پرچمدار ندارد، گفته بود که این شرکت تمرکزش را روی پرچمداران اقتصادی‌تر گذشته تا کاربران بیشتری را تحت تاثیر قرار دهد. دو تلفن هوشمند Nokia 8.1 و Nokia 8.3 دو محصول قدرتمند نوکیا در چند سال اخیر بوده‌اند که اگرچه در رده پرچمداران قرار نمی‌گیرند اما قدرتی فراتر از یک میان‌رده معمولی دارند. ضمن اینکه باید به Nokia 7.2 هم اشاره کرد.
عملکرد ضعیف Nokia 9 باعث شده که نوکیا محتاط باشد
نخستین پرچمدار نوکیا در عصر شرکت HMD تلفن هوشمند کم‌ایرادی نبود. تلفن Nokia 9 در زمان عرضه با پردازنده اسنپدراگون ۸۴۵ معرفی شد که در آن دوران پردازنده‌ای قدیمی و ضعیف برای یک پرچمدار به نظر می‌رسید. از سوی دیگر، حسگر اثر انگشت Nokia 9 هم که زیر صفحه نمایش آن قرار داشت بسیار پرایراد ظاهر شده بود و حتی به راحتی هک می‌شد. اگر تصور می‌کنید پرچمدار نوکیا فقط در پردازنده و حسگر اثر انگشت ناامیدکننده ظاهر شده باید بدانید که بزرگترین نقطه ضعف این تلفن هوشمند دوربین آن بود.
نوکیا برای Nokia 9 از پنج دوربین اصلی استفاده می‌کرد. سه دوربین مبتنی بر سنسور سیاه و سفید بودند و دو دوربین سنسور RGB داشتند. این دوربین‌ها قرار بود کیفیت عکس‌های ثبت‌شده در محیط‌های کم‌نور را وارد سطح جدیدی کنند تا عمق میدان بهتری داشته باشند اما نکته اساسی آن است که نوکیا فراموش کرده بود لنزی از نوع تله‌فوتو یا اولترا واید برای پرچمدار خود استفاده کند و به همین دلیل تصاویر این تلفن هوشمند چنگی به دل نمی‌زد.
اما این پایان کار نبود. پردازش عکس‌ها در Nokia 9 با سرعت بسیار پایینی انجام می‌شد و در یک مورد باورنکردنی حتی کیفیت تصاویری که در یک تنظیمات ثابت ثبت می‌شدند هم قابل اندازه‌گیری نبود! به نظر می‌رسد که تجربیات تلخ Nokia 9 به شرکت فنلاندی ثابت کرده که باید احتیاط بیشتری برای تولید یک تلفن هوشمند پرچمدار به خرج دهد. با این حال انتظار می‌رود که نسل جدید پرچمدار نوکیا در سال ۲۰۲۱ معرفی شود.