مایک لازاریدیس، بنیانگذار برند بلکبری، برای نخستین بار در سال ۲۰۱۰ از پدیده‌ای صحبت کرد که به نظر نمی‌رسید در آن سال‌ها ممکن باشد. او باور داشت در آینده‌ای بسیار نزدیک، توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها به این نتیجه می‌رسند که باید همه نیازهای کاربرانشان را در یک اپلیکیشن واحد فراهم کنند. او از اکوسیستم یک‌پارچه‌ای سخن می‌گفت که آزادی عمل بی‌بدیلی به کاربران می‌داد. حالا که ده سال از ادعای او گذشته، مفهوم سوپر اپلیکیشن در دنیای نرم‌افزارها متداول شده‌اند. اما سوپر اپلیکیشن چیست؟ آیا این پدیده دنیای نرم‌افزار و تعامل‌های مرتبط با آن را دگرگون می‌کند؟
سوپر اپلیکیشن چیست؟
ایده کلی نرم‌افزارهای همراه در دره نوابغ آمریکا، سیلیکون ولی، شکل گرفت. توسعه‌دهندگانی که روی اپلیکیشن‌ها کار می‌کردند، تصمیم داشتند بهترین تجربه ممکن را برای کاربران به ارمغان آورده و نیاز آن‌ها به تلفن‌های هوشمند را بیشتر از قبل کنند اما این پایان ماجرا نبود. اپلیکیشن‌های تلفن همراه می‌توانستند جانشین‌های ایده‌آلی برای سایت‌ها و سرویس‌های آفلاین باشند اما هنوز بهترین انتخاب ممکن نبودند. بنابراین بروزرسانی‌های متعدد از راه رسیدند. اپلیکیشن‌ها هر روز بهتر از قبل می‌شدند و تغییرات متعدد از راه می‌رسیدند.
با این حال توسعه‌دهندگان به هویت نرم‌افزارهایشان فکر می‌کردند. آیا این اپلیکیشن‌ها قرار بود صرفا جانشینی برای سایت‌ها و خدمات سنتی باشند؟ پاسخ این سوال در ابتدا مثبت بود اما به مرور زمان یک خیر بزرگ در برابر آن قرار گرفت. اپلیکیشن‌ها باید نسل جدیدی از تعامل را به کاربر ارائه می‌دادند که در ترکیب‌های پیشین در دسترس نبود. به همین دلیل ایده اصلی سوپر اپلیکیشن شکل گرفت.
در خلاصه‌ترین تعریف، سوپر اپلیکیشن نرم‌افزاری است که همه خدمات ممکن در یک حوزه مشخص را به کاربر ارائه می‌دهد. برای مثال، اگر اپلیکیشنی که در حوزه حمل و نقل منتشر شده توانایی مسیریابی، درخواست خودرو، فعالیت به‌عنوان راننده و اجاره خودرو را داشته باشد، لقب یک سوپر اپلیکیشن را به خود اختصاص می‌دهد. سوپر اپلیکیشن‌ها کار چندین نرم‌افزار را در یک بستر واحد دنبال می‌کنند. بدین ترتیب کاربران نیازی به اپلیکیشن‌های گوناگون ندارند.
در این زمینه بخوانید:
چگونه گوگل آهنگ‌ها را با کمک بیان ریتم و شعر آن‌ها پیدا می‌کند؟
کدام نرم‌افزارها، سوپر اپلیکیشن هستند؟
شاید یکی از معروف‌ترین نمونه‌های سوپر اپلیکیشن، نرم‌افزار «وی چت» باشد. وی چت متعلق به یک مجموعه چینی به‌نام «تنسنت» است که در حوزه‌های گوناگون فناوری‌های دیجیتال فعالیت می‌کند. عمده کاربران وی چت در کشور چین هستند و به همین دلیل این نرم‌افزار بیشتر از یک میلیارد و دویست میلیون کاربر دارد. به عبارت دیگر، بیشتر از ۷۵ درصد شهروندان چینی از وی چت استفاده می‌کنند. وی چت در ابتدا صرفا یک پیام‌رسان هوشمند بود اما به مرور زمان تصمیم گرفت امکانات بیشتری به کاربران خود ارائه دهد و حالا محبوب‌تر از همیشه به نظر می‌رسد.
تاکسی اینترنتی، فروش بلیت سینما، سفارش غذا، پرداخت قبض و واریز پول به حساب دیگران از مهم‌ترین امکاناتی هستند که پیام‌رسان وی چت در اختیار کاربران قرار می‌دهد. اما وی چت تنها نمونه موفق دنیای سوپر اپلیکیشن‌ها نیست.
نرم‌افزار «علی‌پی» یکی دیگر از اپلیکیشن‌هایی است که به مرور زمان به یک غول بزرگ در دنیای نرم‌افزار تبدیل شد. این نرم‌افزار که در ابتدا صرفا یک کیف پول هوشمند بود، آهسته آهسته پیشرفت کرد و با بروزرسانی‌های متعدد موفق شد به یک سوپر اپلیکیشن تبدیل شود. حالا در سوپر اپلیکیشن علی‌پی توانایی خرید و سفارش از رستوران‌ها، فروشگاه‌های محلی و زنجیره‌ای هم فراهم شده است. براساس ادعاهای مجموعه علی‌پی، این شرکت در پانزده سال گذشته بیشتر از یک میلیارد کاربر به اکوسیستم خود جذب کرده که البته بیشتر آن‌ها شهروندان چینی هستند.
همانطور که واضح به نظر می‌رسد، بیشتر کاربران سوپر اپلیکیشن‌ها [که در جامعه مجازی ایران هم ظهور کرده‌اند] از کشورهای آسیایی و به‌ویژه کشورهای شرق آسیایی هستند. یکی دیگر از نمونه‌های شناخته‌شده سوپر اپلیکیشن‌ها در شرق آسیا، نرم‌افزار «گرب» است که تمرکز ویژه‌ای روی خدمات حمل و نقل دارد. حالا کاربرانی که در کشور سنگاپور زندگی می‌کنند، می‌توانند با کمک گرب در هر نقطه این کشور هتل رزرو کنند، غذا سفارش دهند و هزینه‌های خود را پرداخت کنند. در سایر کشورهای شرق آسیا، سوپر اپلیکیشن «گوجک» حضور پررنگی دارد.
آیا غول‌های فناوری به سوپر اپلیکیشن علاقه‌ای دارند؟
ایده سوپر اپلیکیشن احتمالا ایده‌ای نیست که فراموش‌شدنی باشد. باتوجه به استقبال کاربران در کشورهای شرق آسیا و تجربه موفق ده‌ها سوپر اپلیکیشن مشهور و کوچک در سراسر دنیا به نظر می‌رسد به زودی سایر مجموعه‌های نرم‌افزاری شناخته‌شده هم برای توسعه سوپر اپلیکیشن‌های خود وارد عمل می‌شوند. بنابراین ظهور سوپر اپلیکیشن‌ها در اروپا و آمریکای شمالی هم غیرممکن نیست. همان‌گونه که سرویس درخواست خودرو شناخته‌شده «اوبر» مدتی پیش از سرویس سفارش غذای خود با نام «اوبر ایت» رونمایی کرد.