صنعت دام‌پروری از آن دست صنایعی است که در سال‌های اخیر حرف‌وحدیث‌های مختلفی درباره آن بوده است. از اعتراض گروه‌های حامی حقوق حیوانات گرفته تا طرفداران حفاظت از محیط‌زیست، همه و همه به‌نوعی به این صنعت و پیامدهای آن نقد دارند. اما در این سال‌ها دانشمندان تلاش کرده‌اند که با کمک علم و در آزمایشگاه نوعی گوشت تولید کنند که بتواند خیلی‌ها را راضی نگه دارد؛ گوشت مصنوعی.
گوشتی که در آزمایشگاه تولید می‌شود
گوشت کشت‌شده، گوشت آزمایشگاهی یا گوشت مصنوعی، محصولی است که با پرورش سلول‌های زنده و از طریق کشت آزمایشگاهی، تولید می‌شود. برای تهیه گوشت آزمایشگاهی سلول‌های زنده را از حیوان موردنظر برداشت کرده و آن را در محیط آزمایشگاه پرورش می‌دهند تا بدون کشتن حیوان، به یک‌تکه گوشت دست پیدا کنند. در این روش با استفاده از یک سلول بنیادین که وظیفه تولید عضله را بر عهده دارد، از بدن حیوان برداشت شده و به کمک روش‌های آزمایشگاهی تحریک و تکثیر می‌شود. تهیه گوشت مصنوعی برای دانشمندان اصولاً کار ساده‌ای است، چراکه در عمل تفاوت چندانی با شیوه‌های کشت و تکثیر آزمایشگاهی سلول‌های مختلف ندارد؛ شیوه‌ای که دانشمندان تقریباً از سال ۱۹۰۰ به آن دست پیداکرده‌اند. اما نکته مهم در این روش این است که برای تهیه این محصول نیازی به دست‌کاری ژنتیکی نیست و این مسئله می‌تواند خطرات استفاده از این گوشت‌ها را کاهش دهد.
شروع یک صنعت عجیب‌وغریب
برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ یک کمپانی هلندی گوشت مصنوعی را ساخت و در همین سال نخستین همبرگر مصنوعی را هم تولید کرد. البته محصول نهایی خشک بود و چربی بسیار کمی داشت. اما تلاش‌ها درزمینهٔ تولید گوشت مصنوعی متوقف نشد. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۱ این محصول به تولید انبوه رسیده و حتی تا سال ۲۰۴۰ جایگزین صنعت دام‌پروری شود. اما این محصول برای این‌که در دسترس مردم قرار بگیرد موانع مختلفی پیش رو دارد. مشکل اصلی در تولید این نوع از گوشت، چالش‌هایی بر سر راه تولید یک مزه مناسب و هزینه‌های بالای تولید است. تولید یک‌تکه همبرگر مصنوعی در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۰۰ هزار دلار بود که کیفیت لازم را هم نداشت. تولید ۱۲۰ گرم از این گوشت در سال ۲۰۱۸ هم حدود ۶۰۰ دلار هزینه داشت. اما در مجموع می‌توان امید داشت که هزینه تولید این گوشت به‌مرورزمان کاهش پیدا کند. دراین‌بین دانشمندان در حال تلاش‌اند تا با استفاده از ترکیبات خاصی از اسیدهای چرب و سایر یافته‌های بافت‌شناسی، موادی را وارد این محصول کنند که مزه گوشت را هرچه بیشتر به گوشت واقعی نزدیک کند.
در این زمینه بخوانید:
گوشت‌خواری کره زمین را گرم‌تر و آسیب‌پذیر تر می‌کند؟ در مذمت گوشت!
صنعتی در خدمت محیط‌زیست
شاید باورکردنی نباشد اما بخش بزرگی از گرمایش زمین به خاطر دامداری‌ها است. طبق آمار سازمان جهانی غذا حدود ۱۸درصد از گازهای گلخانه‌ای را دام‌پروری‌ها و گاوداری‌ها تولید می‌کنند. فضولات گاوها با تولید گاز گلخانه‌ای، به‌خصوص گاز متان، تأثیر مهمی در گرم شدن کره زمین دارد. اما آسیب‌های صنعت دامداری به این مسئله محدود نمی‌شود. تغذیه دام‌ها و تأمین خوراک آن‌ها هم باعث ایجاد آسیب‌هایی در محیط‌زیست می‌شود. درهرحال دام‌پروری یکی از صنایع آلوده کنند محیط‌زیست است و تلاش برای تولید گوشت آزمایشگاهی می‌تواند بخش بزرگی از این آلودگی‌ها را کنترل کند. همچنین تولید گوشت در آزمایشگاه می‌تواند به اختلاف همیشگی که در سال‌های اخیر بین علاقه‌مندان به مصرف گوشت و گیاهخواران شکل‌گرفته است، پایان دهد و فعالان حقوق حیوانات را هم راضی نگه دارد.
دامداران ورشکسته می‌شوند؟
گوشت مصنوعی مانند هر پدیده نوظهوری مخالفان و موافقان خودش را دارد. مخالفان تولید این گوشت می‌گویند که هنوز هیچ آزمایشی سلامت این گوشت را تأیید نکرده است. البته تحقیقات هم می‌گویند که مردم نسبت به این گوشت بی‌اعتماد هستند و رغبتی به خوردن آن ندارند و ممکن است که فرهنگ‌ها و اعتقادات مختلف مصرف این گوشت را به‌راحتی نپذیرند درنتیجه این محصول می‌تواند مناقشات زیادی در میان ادیان و فرهنگ‌های مختلف ایجاد کند. در این میان گسترش این فنّاوری می‌تواند تهدیدی در راه ورشکستگی صنایع سنتی و روستایی باشد.