گروه ایرنا زندگی_ چند روزی بود بعد از تعطیل شدن مدرسه، وقتی دنبال دخترم میرفتم، مرد مشکوکی ما را تا خانه دنبال می‌کرد. موضوع را با پلیس در میان گذاشتم و فردای آن روز زمانی که آن مرد در حال تعقیب ما بود، دستگیر شد. پلیس بعد از بازرسی بدنی تعداد زیادی از عکسهای دخترم را در جیب او پیدا کرد. عکسهایی که از روی صفحات مجازی خودم اسکرین شات گرفته شده بود و دستمایه سوء استفاده مرد مریض جنسی شده بود. به نحوی که به وسیله یک عکس، اسم مدرسه دخترم را پیدا کرده بود تا بتواند لذت جنسی که از دیدن عکس دخترم برده بود را به لذتی ملموس تبدیل کند و فقط ثانیه‌ای غفلت من ممکن بود فاجعه ای بر روح و جسم دخترم وارد بیاره. فاجعه‌ای که خودم با قرار دادن عکسهای دخترم در صفحات مجازیم، باعث آن می‌شدم.
این موضوع در چند سال اخیر بسیار رایج شده است و عکس کودکان زیادی توسط والدین و یا نزدیکان در صفحات مجازی به نمایش در می‌آید. دریغ از اینکه مردان بیمار زیادی در کمین کودکانتان هستند. در این مورد دکتر محمد مهدی سید ناصری، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین الملل کودکان یادداشتی نوشته اند به امید اینکه سطح دانش خانواده ها را در این خصوص بالا برده و امنیت کودکان را تضمین کنند. متن یادداشت به قرار زیر است:
مردان پدوفیلی و نقض حقوق کودکان در فضای مجازی
یکی از مهمترین خطراتی که کودکان را در فضای مجازی و خصوصا شبکه‌های اجتماعی تهدیدمی‌کند، فعالیت پدوفیل‌ها است. شاید برایتان این سوال پیش آمده که پدوفیل چیست یا کیست؟ پدوفیلی یک بیماری روانی است که به علاقه‌ی جنسی شخص بزرگسال به کودک نابالغ گفته می‌شود.در بحث مدلینگ گاهی کودکان برای عکس برداری و تصاویری که از کودکان تهیه می‌شود، ساعت‌ها باید جلوی دوربین قرار بگیرند، گاهی گریم‌های سنگینی روی کودکان انجام می‌شود که همه این‌ها باعث آزار و آسیب به کودک می شود. هنگامی که تصاویر کودکان منتشر شده و در معرض دید عموم قرار می‌گیرد، بسیار مخاطره آمیز است. علاوه بر این مورد توجه قرار گرفتن کودک باعث می‌شود به شخصیت او آسیب جدی وارد شود و به طور ناخواسته مسیر زندگی کودک و آینده شغلی او تحت الشعاع قرار می گیرد.
چنین اقداماتی به‌طور جدی باید پیگیری و به والدین آگاهی رسانی شود و نکته ی مخاطره آمیز این است که تصاویر این کودکان با توجه به اینکه در معرض دید عموم قرار می گیرد، ممکن است در آینده طعمه ای برای آزارگران جنسی یا افراد پدوفیلیا باشد. در اینجا لازم است اشاره کنم که خانواده‌ها مهمترین سپر دفاعی کودکان در فضای مجازی هستند و نباید فراموش کرد که خانواده‌ها بهترین مشاور برای کاربران کودک و نوجوان در اینترنت و شبکه‌های مجازی هستند؛ مشروط بر آن که والدین آگاهی کافی (سواد دیجیتال) از موارد ایمنی داشته باشندکه باید در فضای مجازی رعایت شود.
کودک دوستی یا کودک آزاری؟
لازم است تا این نکته را نیز درباره پدوفیلیا بدانیم که کسی که کودک دوست است همیشه کودک آزار نیست و اختلالات جنسی ندارد. اما خود پدوفیلیا به طور رسمی به‌عنوان یک اختلال روانی تشخیص داده می‌شود. یک پدوفیل ممکن است از کودکان سوء استفاده جنسی نکند، اما ممکن است پورنوگرافی کودکان را که یک جرم شدید جنایی- کیفری است و به حفظ چرخه‌ی سوء استفاده جنسی از کودکان کمک می‌کند، مشاهده کند. یک فرد بالغ که در برقراری ارتباط و درک کودکان مهارت دارد، به‌طور پیش فرض پدوفیل نیست. متهم کردن اشتباه کسی به پدوفیلی می‌تواند باعث افسردگی شدید و اضطراب اجتماعی شخص شود پس مراقب تهمت‌های خود باشید.
تعریف پدوفیلی بر اساس منابع علمی معتبر، داشتن تخیلات مکرر، انگیزه‌های جنسی و یا رفتارهایی که شامل فعالیت با یک کودک یا کودکان پیش از بلوغ (به‌طور کلی ۱۳ سال یا کمتر) می‌شود. این احساسات، انگیزه‌ها یا رفتارها می‌بایست حداقل ۶ ماه ادامه داشته باشند. نکته‌ی مهم دیگر این است که تخیلات یا برانگیختگی‌های مکرر پدوفیلیک نباید به‌عنوان امری ناراحت کننده تجربه شود. یکی از موضوعات بسیار مهم و مورد بحث در حوزه کودکان حفظ حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی است که می‌بایست از جانب دولت‌ها و نهاد خانواده حمایت شود. حریم خصوصی کودکان زمانی در معرض تهدید قرار می‌گیرد که اطلاعات شخصی آنان از طریق اینترنت به‌صورت خودکار یا از طریق نرم افزارهای جاسوسی جمع آوری شود و یا خود به صورت داوطلبانه آنها را در اختیار سایت‌ها یا افراد دیگر قرار دهند. این اطلاعات می‌تواند طیف متنوعی از داده‌های رایانه‌ای را شامل شود. انتشار این اطلاعات همچون انتشار عکس و فیلم خصوصی کودکان گاهی می‌تواند آن چنان تأثیرات مخربی بر روح و روان آنها وارد آورد که جبران خسارات وارده ممکن نباشد.
حق بر حریم خصوصی به‌طور کلی به معنی مصون ماندن اطلاعات شخصی افراد در برابر نهادهای دولتی و اشخاص دیگر است، در رویه‌ی قضایی حریم خصوصی دارای مصادیقی است از جمله: تصاویر، حساب بانکی، اعضای بدن، اعضای خانواده، مکاتبات و مراودات از طریق فضای مجازی و مخابراتی به‌وسیله تلفن همراه، اتاق فرد، نامه، پیام و ایمیل. بنابراین تجسس و تفحص در حریم شخصی و خانوادگی افراد ممنوع شده است.
اعضای بدن فرد حریم خصوصی اوست و انتشار هرگونه عکس و تصویر اعضای بدن فرد ممنوع است، اما در مواردی خاص مانند تفتیش پلیس در موارد قانونی افراد مورد تفتیش و بازرسی قرار می‌گیرند، در غیر این صورت چنین اجازه‌ای به هیچ یک از مأموران دولتی داده نمی‌شود. درباره‌ی حق بر حریم خصوصی و حفظ آن در ماده‌ی ۱۶ کنوانسیون حقوق کودک چنین آمده است:«در امور خصوصی، خانوادگی یا مکاتبات هیچ کودکی نمی‌توان دلخواه یا غیرقانونی دخالت کرد یا هتک حرمت نمود.»
کودک در برابر این‌گونه دخالت‌ها و یا هتک حرمت‌ها مورد حمایت قانون قرار دارد. باتوجه به این ماده دو فرض متصور است: فرض اول، دخالت والدین به طور خودسرانه در امور شخصی کودکشان، که در این فرض در اکثر دولت‌ها قوانین نمی‌تواند تضمین کننده حمایت از حریم خصوصی کودکان در برابر والدین و دیگر اعضای خانواده او باشد، اما در فرض دوم، دخالت غیرقانونی و مغرضانه اشخاص دیگر (چه در فضای حقیقی چه در فضای مجازی) در امور خصوصی کودک می‌باشد که دولت می‌بایست در زمینه سازوکارهای مناسب و فرهنگ سازی و آموزش به کودک و والدین، اقدام‌های لازم را انجام دهد.
اما! حرف قانون...
تفسیر عمومی شماره ۲۵ کمیته حقوق کودک سازمان ملل متحد نیز طی مواد ٦٧ الی ۷۸ به بررسی اهمیت حفظ این حق برای کودکان به‌ویژه در تعامل با فضای مجازی پرداخته است. طی این مواد کمیته تصریح کرده است که حق کودک بــر حفظ حریم شخصی خود حقی اساسی جهت حفظ کرامت و حیثیت و آزادی او است که نه تنها نباید توسط تجار و دیگر عاملان تولید محتوا در فضای مجازی سلب شود بلکه دولت‌ها و خانواده‌ها نیز بدون کسب رضایت کودک و مگر در شرایط بسیار ضروری حق مداخله و نقض این حق کودک را به‌واسطه‌ی انجام فعالیت‌هایی نظیر بررسی اطلاعات آنان و دیگر داده‌ها ندارند.
به این ترتیب عاملان تولید محتوا و خدمات در فضای مجازی نیز نباید اقدام به نقض این حق کودک به واسطه پردازش پنهانی اطلاعات آنان کنند. در قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۸ نیز دسترسی غیرمجاز و شنود غیرمجاز افراد در فضای مجازی را در ماده‌ی ۱ مورد توجه قرار داده و برای اخلال گران در اطلاعات یا محتوای شنیداری مجازات در نظر گرفته شده است. ماده‌ی ۳۵ قانون تجارت الکترونیک در خصوص حفظ و رعایت اطلاعات اشخاص نیز این گونه بیان داشته است که: اطلاعات اعلامی و تأییدیه اطلاعات اعلامی به مصرف کننده باید در واسطه‌ای با دوام، روشن و صریح بوده و در زمان مناسب و با وسایل مناسب ارتباطی در مدت معین و براساس لزوم حسن نیت در معاملات و از جمله ضرورت رعایت افراد ناتوان و کودکان ارائه شود.
کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت در ماده‌ی ١٦ حمایت از معلولان در برابر خشونت و سوءاستفاده را مورد تأکید قرار داده است که بیانگر اقدامات حمایت محور از کودکان معلول در فضای مجازی در برابر هرگونه خشونت از جمله استثمار و سوءاستفاده جنسی برخط از آن‌هامی‌باشد. در اصل ۲۵ قانون اساسی و ماده ۲ قانون جرایم رایانه‌ای، مقرراتی برای حمایت و حفاظت از حریم خصوصی افراد در نظر گرفته است که نشانگر اهمیت حفاظت از اطلاعات اشخاص می‌باشد. ماده‌ی ١٦ و ١٧ قانون جرائم رایانه‌ای هتک حیثیت افراد را در بستر فضای مجازی جرم انگاری نموده است.
در ماده ١٦ کنوانسیون حقوق کودک در خصوص منع تعرض به حدود شخصی و خصوصی کودک چه عمداً و شاید برای شما جالب باشد که بدانید موتور جستجوی گوگل در راستای حفظ حقوق کودکان عکس عریان کودک را نشان نمی‌دهد. انتشار عکس برهنه کودک از جمله مواردی است که در جهان عکاس و منتشر کننده عکس را محکومت‌هایی مواجه خواهد کرد. گرفتن عکس در ساحل، توالت و حمام را اکیداً برای کودک خود ممنوع کنید. به این فکر کنید که ممکن است یک فرد پدوفیلی آن را ببیند و چه مخاطراتی برای کودک به وجود بیاورد. والدین می‌توانند هیچ عکس تمام‌رخی از کودک خود منتشر نکنند تا امکان شناسایی توسط نرم‌افزار منتفی باشد.
این توصیه به‌ویژه برای کسانی است که ممکن است مورد طمع باشند مانند تاجران ثروتمند یا هر کسی که روی فرزندش حساس است. بهتر است این فرهنگ را ایجاد کرد که از کودکان بالای دو سال برای ارسال عکسشان حتی برای پدربزرگ و مادربزرگ اجازه گرفت؛ این کار علاوه بر ایجاد حس احترام رعایت حریم خصوصی را به کودک یاد می‌دهد. چه سهواً و برخورداری کودک از حمایت قانون در صورت سوءاستفاده از حریم شخصی او تأکید شده است.