گروه ایرنا زندگی - در سال‌های اخیر، شاهد نفوذ و گسترش استایل‌های حرفه‌ای و فشن در بین اقشار مذهبی و محجبه هستیم. این موضوع به نوعی تبدیل به یک عامل نفوذی در بین جامعه مذهبی ما شده است. اکنون می‌بینیم که حتی بانوان مذهبی نیز، علاوه بر رعایت حجاب و پوشیدگی لباس، به دنبال ست کردن و هماهنگ کردن روسری، ساق دست، کیف و کفش خود هستند. گاهی اوقات این روند به شکلی افراطی نیز به چشم می‌خورد.
اگر بخواهیم این روند را ریشه‌یابی کنیم، به جریانی به نام بلاگرهای حجاب یا حجاب استایل‌ها می‌رسیم. این جریان باعث شده تا بخشی از اقشار مذهبی جامعه، از فلسفه اصلی حجاب فاصله بگیرند. بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که این ماجرا بسیار برنامه‌ریزی شده‌تر از آن چیزی است که ما تصور می‌کنیم. چنانچه دکتر نیره آزادی، پژوهشگر حوزه زن و خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنازندگی می‌گوید:«بلاگرهای حجاب و حجاب استایل‌ها، علاوه بر برنامه‌ریزی برای تغییر و استحاله چادر و حجاب قشر مذهبی، اهداف سیاسی خاصی را نیز دنبال می‌کنند.»
تحول صنعت مد با ظهور حجاب استایل‌ها
آزادی در رابطه با نحوه شکل‌گیری حجاب استایل‌ها توضیح می‌دهد:« پدیده حجاب استایل یا بلاگرهای محجبه در ابتدا با هدف جذب بانوان به حجاب و ترویج فرهنگ عفاف در فضای مجازی شکل گرفت. این حرکت در ظاهر به عنوان یک اقدام فرهنگی مثبت به نظر می‌رسید، اما با گذشت زمان، سود کلانی که طراحان صنعت مد و مزون‌ها از این راه به دست می‌آوردند، این جریان را از مسیر اصلی‌اش خارج کرد.»
او ادامه می‌دهد:«بلاگرها بیشتر به دنبال جذب فالوور و کسب درآمد بودند و به تدریج زندگی خود را با مدل‌ها و استایل‌های مختلف به نمایش می‌گذاشتند.این روند باعث شد که به جای ترویج حجاب، یک تغییر در ماهیت آن ایجاد شود. بسیاری از زنان مذهبی که قبلاً چادر می‌پوشیدند، به تدریج چادر را کنار گذاشته و به پوشش‌های راحت‌تر و مدرن‌تری مانند عبا روی آوردند. این تغییرات نیاز به هماهنگی بیشتر در انتخاب روسری، کفش و کیف داشت و در نتیجه، معنویت و فلسفه اصلی حجاب به تدریج کمرنگ شد. به بیان دیگر، به جای اینکه حجاب ترویج شود، ماهیت و مفهوم اصلی آن تحت تأثیر قرار گرفت و تغییر کرد.»
ظهور پدیده جدید؛ «آرایش مذهبی» در کنار حجاب استایل‌ها
آزادی با بیان اینکه در کنار پدیده حجاب استایل، شاهد ظهور یک روند جدیدی به نام «آرایش مذهبی» نیز بوده‌ایم، اشاره می‌کند: «در این روند، خانم‌هایی که عبا می‌پوشیدند، همزمان از آرایش‌های خاصی استفاده می‌کردند که به عنوان «آرایش مذهبی» شناخته می‌شد. این روند به تدریج منجر به گسترش کاشت ناخن و مژه و دیگر اقدامات زیبایی شد. این وضعیت به نوعی باعث شد که یک نوع کلاه شرعی برای توجیه حجاب بدون چادر در میان اقشار مذهبی جامعه شکل بگیرد.»
او اضافه می‌کند:«متأسفانه، این روند به عادی‌سازی پوشش‌های بدون چادر در بین افراد مذهبی انجامید و باعث شد که برخی از ارزش‌های اصلی حجاب تحت تأثیر قرار گیرند و کمرنگ شوند.»
خطرات عادی‌سازی حجاب بدون چادر و تاثیرات منفی آن بر نسل جوان
آزادی به بیان یک اتفاق بزرگ و نگران‌کننده در جریان «حجاب استایل» و «آرایش مذهبی» می‌پردازد و می‌گوید:«این روند به تدریج برخی مسائل که از نظر شرع حرام هستند و در عرف جامعه هنوز قبیح محسوب می‌شوند، مانند کاشت ناخن و آرایش صورت که به عنوان زینت برای خانم‌ها محسوب می‌شوند، عادی‌سازی می‌کند.»
وی می‌افزاید: «این وضعیت به ویژه برای نسل جوان، به خصوص دهه هشتادی‌ها که در خانواده‌های مذهبی بزرگ شده‌اند، زنگ خطری جدی است. دخترانی که پدر و مادرهای مقید دارند، اما به راحتی تحت تأثیر برخی از این بلاگرها قرار می‌گیرند و برخلاف اعتقادات خانواده خود، به پوشیدن چادر اعتقادی ندارند. این تغییرات پوششی که در جامعه مشاهده می‌کنیم، می‌تواند منجر به از دست رفتن حجاب و تغییرات اساسی در اعتقادات این نسل شود.»
آزادی هشدار می‌دهد:« این روند باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد تا از تغییرات نامطلوب در اعتقادات و پوشش نسل جوان جلوگیری شود.»
تأثیر تبلیغات بلاگرها بر تغییر پوشش در پیاده‌روی اربعین
آزادی اشاره می‌کند که پیاده‌روی اربعین، به عنوان یک نقطه عطف جهانی و تجمع بزرگ تاریخی، مذهبی، دینی و سیاسی، تحت تأثیر تبلیغات بلاگرهای حجاب استایل‌ها قرار گرفته است. او توضیح می‌دهد: «در جریان این تبلیغات، بانوان محجبه تشویق شده‌اند که به جای استفاده از چادر، از عبا استفاده کنند. این تبلیغات به بهانه راحتی بیشتر در مسیر طولانی و در گرمای شدید پیاده‌روی اربعین، به مردم توصیه می‌کند که عبا را انتخاب کنند تا بتوانند به راحتی حرکت کنند و وسایل بیشتری همراه داشته باشند.»
این کارشناس مذهبی ادامه می‌دهد: «این رویکرد نشان‌دهنده کم‌توجهی به فلسفه اصلی اربعین است. فلسفه اربعین این است که ما مشقت‌ها و سختی‌هایی که حضرت زینب کبری سلام‌الله‌علیها و بانوان همراهشان در این مسیر تحمل کردند را درک کنیم، اما تبلیغات حجاب استایل‌ها به جای تأکید بر جنبه‌های معنوی و روحانی این مراسم، بیشتر بر راحتی و آسایش متمرکز شده و فلسفه اصلی اربعین را نادیده گرفته است.»
خطر برنامه‌ریزی بلاگرها برای جایگزینی عبا به جای چادر در پیاده‌روی اربعین
آزادی بیان می‌کند: «بلاگرهای حجاب برای پیاده‌روی اربعین برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارند و تلاش می‌کنند تا خانم‌هایی که قصد شرکت در این مراسم را دارند، به جای چادر، به استفاده از عبا ترغیب کنند. این در حالی است که چادر به عنوان حجاب برتر و شناسنامه زنان ایرانی شناخته می‌شود. در عین حال، در حماسه اربعین، افرادی از کشورهای مختلف حضور دارند و به دقت رفتار و پوشش زائران ایرانی، به ویژه بانوان، را رصد و تحلیل می‌کنند.»
عضو انجمن سواد رسانه ایران ادامه می‌دهد: «این تحلیل و رصد می‌تواند تأثیرات جدی داشته باشد و ممکن است به تغییرات سیاسی و اجتماعی در کشور ما منجر شود. به همین دلیل، نحوه حضور و پوشش زائران ایرانی در این مراسم اهمیت ویژه‌ای دارد. حجاب استایل‌ها، که به نوعی نمایندگان دشمنان فرهنگی و اجتماعی کشور ما هستند، در تلاشند تا چادر را از سر زنان ایرانی بردارند و آن را با عبا جایگزین کنند. این تغییرات می‌تواند به تضعیف هویت فرهنگی و دینی زنان ایرانی و تغییرات بنیادین در جامعه منجر شود.»
آسیب‌های تجاری‌سازی پوشش مذهبی
به گفته آزادی، ما در مورد مسائل مذهبی‌مان، به ویژه حماسه بزرگ پیاده‌روی اربعین که نگاه ویژه‌ای از سراسر دنیا به آن معطوف شده، باید بسیار حساس باشیم. او می‌گوید:«به دلیل اهمیت این مراسم و اتحاد عمیقی که بین تمام عاشقان اباعبدالله الحسین علیه‌السلام از ادیان و مذاهب مختلف وجود دارد، شاهد بایکوت خبری در مورد این رویداد هستیم. متأسفانه، بلاگرهای حجاب استایل به جای توجه به معنا و عمق مذهبی پوشش، آن را به ابزاری تجاری تبدیل کرده‌اند و تنها به جنبه‌های ظاهری و تجاری آن تمرکز می‌کنند.»
این پژوهشگر حوزه زن و خانواده می‌افزاید: «این روند مشابه با آنچه که در غرب در صنعت مدلینگ برای زنان رخ داده، اکنون در حال آسیب رساندن به آیین‌های مذهبی ما مانند پیاده‌روی اربعین است. به جای احترام به جنبه‌های معنوی و فرهنگی این مراسم، توجه به جنبه‌های تجاری و سطحی آن آسیب‌های جدی به آیین‌ها و ارزش‌های مذهبی ما وارد می‌کند.»
ضرورت پیروی از الگوهای اصیل حجاب
آزادی استفاده از مانتو عبایی به جای چادر در ایام اربعین را مغایر با اصول و مبانی دینی ما می‌داند و می‌گوید:« برای کسانی که حجاب استایل‌ها را به عنوان الگو قرار داده‌اند، یادآوری این نکته ضروری است که حجاب باید از زنان بزرگ خاندان اهل بیت گرفته شود. حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) و خاندان اهل بیت در دوران اسارت با وجود تمامی سختی‌ها و مصائب، تنها به دغدغه حفظ حجاب و پوشش بیشتر توجه داشتند. حتی زمانی که با گرسنگی و تشنگی مواجه بودند، تنها درخواست‌شان از مردم ملزومات حجاب مانند چادر و روسری بود و غذا و آب را نپذیرفتند.»
این کارشناس مذهبی تأکید می کند:«حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) با وجود سن بالا و شرایط دشوار، حتی در مجلس ابن زیاد (لعنت‌الله‌علیه)، برای حفظ حجاب، صورتشان را با آستین پوشاندند. این نشان می‌دهد که الگوهای ما در تلاش برای حفظ حجاب بیشتر بودند، نه کمتر. پس، به جای کاهش حجاب، باید تلاش کنیم تا به اصول و الگوهای اصیل‌تری مانند حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) پایبند بمانیم.»
نمایش پیام حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) از طریق حجاب کامل
آزادی در رابطه با ویژگی های یک پوشش مناسب برای ایام اربعین می‌گوید:« پوشش مناسب برای ایام اربعین باید به طور مؤثر پیام و محتوای این مراسم را به جهانیان منتقل کند. این پوشش، که باید کامل و با توجه به اصول حجاب باشد، به ویژه در نمایش رسالت حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) اهمیت دارد. یک بانوی مسلمان با حفظ حجاب کامل خود می‌تواند پیام حضرت زینب (س) را در این مسیر به تصویر بکشد.»
او اظهار می‌کند:« زنان ایرانی و مسلمان با حجاب چادر نشان داده‌اند که می‌توانند حتی در سخت‌ترین شرایط با همین پوشش، کارهای بزرگ و مهمی انجام دهند. بنابراین، ویژگی اصلی این پوشش باید نمایان کردن پیام اصلی حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) و نمایش آن به عنوان یک زائر در پیاده‌روی اربعین باشد.»
راهکارهای مقابله با تبلیغات گمراه‌کننده حجاب استایل‌ها
این پژوهشگر حوزه زن و خانواده برای مقابله با تبلیغات گمراه‌کننده حجاب استایل‌ها، اولین و مهم‌ترین اقدام را جهاد تبیین در فلسفه پیاده‌روی اربعین می‌داند و می‌گوید:« هر بانوی ایرانی که در این حماسه بزرگ شرکت می‌کند، باید پیام‌آور حجاب بانوان عاشورایی باشد. یکی از مهم‌ترین پیام‌ها، حجاب بانوی مسلمان است و ما باید به‌ویژه در برابر کسانی که قصد دارند چادر را از سر زنان مسلمان بردارند، به آنها بفهمانیم که این تبلیغات پشت پرده‌ای دارد که به دنبال ایجاد راحت‌طلبی و مصرف‌گرایی در زنان مسلمان است. تبیین این فلسفه به مردم، به ویژه بانوان، کمک می‌کند تا با این تبلیغات مقابله کنند.»
او تأکید می کند:«در نهایت، الگوهای ما همچون حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) و حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) همواره بر حجاب بانوی مسلمان تأکید دارند. پیاده‌روی اربعین به عنوان بزرگ‌ترین تجمع زنان مسلمان، فرصتی است برای نمایش این الگوها و نشان دادن زن مسلمان به عنوان الگوی تربیت نسل مهدوی.»