گروه ایرنا زندگی- مداحی‌های قدیمی همیشه جایگاه ویژه‌ای در قلب مردم داشته‌اند. این مداحی‌ها با شور و حال خاصی که دارند، خاطراتی از عزاداری‌های سال‌های گذشته را زنده می‌کنند. از نوای «باز این چه شور است» که با صدای گرم مداحان قدیمی آغاز می‌شود، تا نوحه‌هایی که با سوز و گداز از مصائب اهل‌بیت (ع) سخن می‌گویند، هر کدام روایت‌گر عشق و ارادت مردم به خاندان پیامبر (ص) هستند.
نوحه‌هایی همچون «این گل پرپر از کجا آمده» و «ای اهل حرم میر و علمدار نیامد» نیز از دیگر مداحی‌های ماندگاری هستند که در هر مجلس عزاداری حسینی شنیده می‌شوند. هر کدام از این نوحه‌ها، داستانی از صبر و مقاومت اهل‌بیت (ع) را به تصویر می‌کشند و نشان‌دهنده ارادت عمیق مردم به این بزرگواران هستند. این مداحی‌ها، با کلمات ساده و درعین‌حال عمیق، دل‌ها را به‌سوی کربلا می‌برند و اشک‌ها را جاری می‌سازند.
اثرگذاری متفاوت روضه‌های قدیم و جدید در دل پیرغلامان
پیر غلامان حسینی، با سال‌ها خدمت در راه عزاداری اهل‌بیت (ع)، به‌خوبی تفاوت‌های روضه‌های قدیم و جدید را درک می‌کنند. این افراد که عمر خود را در مجالس عزاداری سپری کرده‌اند، هر نوای جدید را با نوستالژی‌های گذشته مقایسه می‌کنند و احساسات عمیقی را تجربه می‌کنند.
حاج‌قاسم، پیرغلامی که بیش از شصت سال است در مجالس حسینی خدمت می‌کند، می‌گوید: «وقتی صدای مداحی‌های قدیمی مثل «باز این چه شورش است» را می‌شنوم، انگار که دوباره به دوران جوانی برمی‌گردم. آن زمان‌ها، هر کلمه و هر نوایی از دل و جان مداحان بیرون می‌آمد و به دل‌های ما می‌نشست.»
او ادامه می‌دهد: «مداحی‌های جدید هم زیبا هستند، اما آن حس و حالی که در نوحه‌های قدیمی بود، چیزی متفاوت است. شاید به این دلیل باشد که در آن دوران، سختی‌ها و مشکلات بیشتری بود و مردم با تمام وجودشان در عزاداری‌ها شرکت می‌کردند.»
حاج حسن، یکی دیگر از پیرغلامان نیز با تأیید سخنان حاج‌قاسم اضافه می‌کند: «روضه‌های قدیمی با سادگی و صداقت خاصی اجرا می‌شدند. مداحان قدیمی با صدای طبیعی و بدون استفاده از تجهیزات صوتی پیچیده، روضه‌خوانی می‌کردند و این سادگی به دل می‌نشست. اما در مداحی‌های جدید، تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته باعث شده تا گاهی حس اصیل روضه‌ها گم شود.»
بااین‌حال، پیرغلامان به تغییرات زمانه احترام می‌گذارند و معتقدند که هر نسل باید به روش خود عشق و ارادت خود را به اهل‌بیت (ع) نشان دهد. حاج علی، پیرغلامی که در چندین هیأت مختلف خدمت کرده است، می‌گوید: «مهم این است که پیام عاشورا و ارادت به امام حسین (ع) همیشه زنده بماند. چه در قالب نوحه‌های قدیمی و چه در مداحی‌های جدید، هدف یکی است و آن هم زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره امام حسین (ع) است.»
حس و حال پیرغلامان با شنیدن روضه‌های قدیم و جدید، آمیزه‌ای از نوستالژی، عشق و احترام به تغییرات زمانه است. آنان با قلبی پر از ارادت به اهل‌بیت (ع)، همچنان به خدمت در راه عزاداری حسینی ادامه می‌دهند و نسل‌های جدید را نیز به این مسیر هدایت می‌کنند.
از نغمه‌های سنتی تا نوآوری در مداحی
حاج احمد چینی، مداحی پیشکسوت با بیش از ۵۰ سال سابقه در این عرصه، نگاهی نوستالژیک دارد و درعین‌حال به تفاوت مداحی‌های قدیم و جدید تحلیلی دارد. او با اشاره به تغییر سبک و محتوای مداحی‌های قدیمی و جدید به خبرنگار ایرنازندگی می‌گوید: «تغییرات در سبک و محتوای مداحی‌ها دارای ابعاد مثبت و منفی بوده است؛ بااین‌حال، امام بزرگوار رضوان‌الله علیه فرمودند که سبک روضه‌ها باید سنتی باشد؛ البته نوآوری ایرادی ندارد، اما سبک روضه باید سنتی باشد.»
او خواندن مداحی به سبک ترانه‌های غربی را مفتضح دانست و افزود: «این‌گونه سبک‌های عزاداری زیبنده مجلس امام حسین (ع) نیست. سبک و شعرهای روضه باید به همان طریقی باشد که اهل‌بیت (ع) فرمودند و روضه‌ها باید افراد را به یاد امام حسین (ع) بیندازد.»
این مداح پیشکسوت با تأکید بر اینکه مجلس امام حسین (ع) باید خروجی داشته باشد، می گوید:«مجلس امام حسین(ع) نباید به سینه زدن ختم شود؛ بلکه معرفت افزایی باید به این مجالس اضافه شود؛ با این اتفاق، جوان ما دیگر از در خانه امام حسین(ع) جای دیگری نخواهد رفت»
حاج احمد چینی با اشاره به اقبال مردم به روضه‌های قدیمی می‌گوید: «خیلی از افراد سبک و محتوای روضه‌های قدیمی مثل روضه‌های آقای کوثری برای امام خمینی (ره) را بیشتر می‌پسندند.»
او تأکید می‌کند: «متأسفانه برخی اشعار بی‌محتواست و حرمت اهل‌بیت (ع) را پایین می‌آورد؛ لذا این اشعار نباید خوانده شود. همچنین مقاتل معتبر باید توسط مداحان خوانده شود؛ چراکه بنای ما این نیست که مردم را با هر چیزی بگریانیم. مداح باید با مقتل صحیح و شعر پرمحتوا، مستمع را به سمت امام حسین (ع) بکشاند.»
این مداح اهل‌بیت (ع) بیان می‌کند: «مداحان قدیمی برای خواندن اشعار در یک مجلس، از اساتیدشان کسب اجازه می‌کردند؛ اما متأسفانه تعداد معدودی از مداحان امروزی نه‌تنها استاد ندیده‌اند؛ بلکه اشعاری را از شبکه‌های مجازی پیدا کرده و به همان سبک می‌خواندند.»
حاج احمد چینی ادامه می‌دهد: «همه ما به سهم خودمان وظیفه داریم که با شور و محتوای بیشتر، مجالس حسینی را احیا کنیم تا ان‌شاءالله جوانان ما به این مجالس جذب شوند.»
او در پایان به اهمیت اخلاص در مجلس امام حسین (ع) اشاره می‌کند و می‌گوید: «چه من خواننده، چه من شاعر و چه من مستمع باید مخلصانه در مجلس سیدالشهدا حاضر شویم، نه برای دیده‌شدن. اخلاص در هر کاری، از جمله عزاداری برای امام حسین (ع)، از جایگاه والایی برخوردار است. در واقع، نیتی که پشت هر عمل ما نهفته است، به آن عمل معنا و ارزش می‌بخشد.»