گروه ایرنا زندگی - گال یا جرب (Scabies) یک بیماری بی‌نهایت مسری و ناشی از مایت‌ها یا کنه‌هایی به نام سارکوپتس اسکابئی است که باعث بثورات پوستی خارش‌دار می‌شوند. این کنه‌های میکروسکوپی بدون درمان می‌توانند ماه‌ها روی پوست شما زندگی کنند. آنها در سطح پوست شما تکثیر می‌شوند و سپس برای تخم‌گذاری در آن فرومی‌روند. برای اطلاعات بیشتر در مورد گال، علائم و درمان آن، ادامه مطلب را بخوانید.
گال از طریق تماس نزدیک پوست با پوست منتشر شده و هر کسی می‌تواند به آن مبتلا شود. این بیماری باید فوراً درمان شود تا شیوع پیدا نکند.
گال چیست؟
حدود ۲۰۰ میلیون مورد گال در جهان وجود دارد. این یک بیماری بسیار مسری است که از طریق تماس مستقیم با پوست منتقل می‌شود. تشخیص گزش گال و بثورات برجسته می‌تواند به شما در یافتن سریع‌تر درمان کمک کند. بثورات برجسته ممکن است بسته به رنگ پوست شما قرمز، قهوه‌ای یا بنفش باشد. التهاب عمومی ناشی از کنه‌ها ممکن است در رنگ‌های پوست روشن‌تر قرمز و در پوست‌های تیره‌تر خاکستری به نظر برسد.
علائم گال چیست؟
بعد از اولین تماس با گال، ۲ تا ۵ هفته طول می‌کشد تا علائم ظاهر شوند. علائم گال معمولاً در افرادی که قبلاً آن را گرفته‌اند سریع‌تر ظاهر می‌شوند؛ اغلب در عرض ۱ تا ۴ روز بعد از تماس.
علائم بارز گال شامل بثورات پوستی و خارش شدیدی می‌شود که شب‌ها شدت می‌گیرد.
خود بثورات پوستی می‌تواند شامل موارد زیر شود:
. گزش‌های کوچک
. کهیر
. برآمدگی‌هایی زیر پوست
نواحی از بدن که درگیر گال می‌شوند:
. مچ دست
. آرنج
. زیربغل
. نوک سینه
. آلت تناسلی
. کمر
. باسن
. نواحی بین انگشت‌های دست
مسیر حرکت کنه‌ها روی پوست گاهی ممکن است دیده شود که به‌صورت خطوط بسیار باریک برآمده یا بی‌رنگ هستند.
علت گال چیست؟
گال نتیجه هجوم کنه‌های ریز هشت‌پا است. این کنه‌ها به درون لایه بیرونی پوست کانال زده و در آنجا زندگی و تغذیه می‌کنند. کنه‌های ماده تخم دارند. پوست شما به این کنه‌ها و ضایعاتشان واکنش نشان می‌دهد و بثورات خارش‌دار به وجود می‌آیند.
این کنه‌ها به‌راحتی بین افراد منتقل می‌شوند و تماس مستقیم پوست با پوست، متداول‌ترین راه انتشار گال است. مبلمان، لباس‌ها و رختخواب هم می‌توانند وسایلی برای انتشار کنه‌ها باشند.
آیا ممکن است از حیوانات گال بگیرید؟
حیوانات، کنه‌های ناقل بیماری گال که انسان‌ها را درگیر می‌کنند انتقال نمی‌دهند. نوع دیگری از مایت‌های کنه می‌توانند حیوانات خانگی را مبتلا کنند که باعث عارضه‌ای به نام گال حیوانی می‌شوند.
انواع گال
فقط یک نوع مایت کنه است که باعث هجوم گال در انسان‌ها می‌شود، اما این مایت‌ها می‌توانند انواع هجوم را به دنبال داشته باشند.
. گال معمولی: این نوع، شایع‌ترین است و باعث بثورات خارش‌دار روی دست‌ها، مچ‌ها و دیگر قسمت‌ها می‌شود.
. گال گره‌ای (ندولار): این نوع گال معمولاً به‌صورت جوش‌ها و برآمدگی‌های خارش‌دار خصوصاً در اطراف اندام‌های تناسلی، زیربغل و یا کشاله ران ظاهر می‌شود.
. گال نروژی: برخی از افراد ممکن است به نوع گال به نام گال نروژی دچار شوند که شدیدتر بوده و بی‌نهایت واگیردار است. افرادی که گال نروژی می‌گیرند، دچار پوسته‌های ضخیمی می‌شوند که حاوی هزاران کنه و تخم آنهاست.
گال نروژی معمولاً در افرادی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی ضعیفی دارند:
. کسانی که با HIV زندگی می‌کنند
. کسانی که از استروئیدها یا داروهای سرکوبگر ایمنی استفاده می‌کنند؛ مانند مبتلایان به آرتریت روماتوئید
. کسانی که تحت شیمی‌درمانی هستند
عوارض احتمالی ناشی از گال
گال بسیار مسری بوده و می‌تواند به‌راحتی شیوع پیدا کند. در مواردی نادر، عفونت‌های باکتریایی ناشی از زخم‌های گال می‌توانند پیامدهای جدی به دنبال داشته باشند، مثل:
. بیماری مزمن کلیوی
. سپتیسمی، عفونت باکتریایی در خون
. بیماری قلبی
خارش مداوم ناشی از گال می‌تواند باعث بی‌خوابی شود
تشخیص گال
پزشک معمولاً می‌تواند با معاینه فیزیکی و بررسی ناحیه موردنظر، گال را تشخیص دهد. در برخی موارد، پزشک ممکن است با برداشتن یک کنه با سوزن از روی پوست، تشخیص گال را تأیید کند.
تست‌های دیگر نیز می‌تواند شامل نمونه‌برداری و تست جوهر برای های‌لایت‌کردن مسیرهای حرکت کنه‌ها شود.
درمان گال
درمان گال معمولاً شامل استفاده از پمادها و کرم‌ها و لوسیون‌های تجویزی می‌شود که مستقیماً روی پوست استفاده می‌شوند. داروهای خوراکی نیز برای درمان گال وجود دارند.
پمادها، کرم‌ها و لوسیون‌ها برای درمان گال
پزشک توصیه می‌کند داروها را شب‌ها یعنی وقتی که مایت‌ها بیشترین فعالیت را دارند مصرف کنید. شاید لازم باشد دارو را برای تمام قسمت‌های پوست خود از گردن به پایین استفاده نمایید. صبح روز بعد می‌توانید دارو را از روی پوست خود بشویید.
برخی از داروهای رایج برای درمان گال:
. کرم پرمترین ۵ درصد
. لوسیون بنزیل بنزوات ۲۵ درصد
. پماد سولفور یا گوگرد ۱۰ درصد
. کرم کروتامیتون ۱۰ درصد
. لوسیون لیندان ۱ درصد
داروهایی برای خارش گال
پزشک ممکن است داروهای بیشتری برای تسکین ناراحتی‌های پوستی ناشی از گال تجویز کند:
. آنتی‌هیستامین‌ها مثل دیفن‌هیدرامین یا لوسیون پراموکسین برای کنترل خارش
. آنتی‌بیوتیک برای ازبین‌بردن عفونت ناشی از خاراندن و خراشیدن پوست
. کرم‌های استروئید برای تسکین خارش و التهاب
در مواردی که گال شدید یا گسترده است ممکن است داروی قوی‌تری تجویز شود. قرصی به نام ایورمکتین ممکن است به افراد با شرایط زیر توصیه شود:
. کسانی که بعد از درمان اولیه بهبودی حاصل نمی‌کنند
. کسانی گال نروژی دارند
. کسانی که گال بیشتر بدنشان را درگیر کرده است
درمان طبیعی گال
برخی از درمان‌های سنتی گال می‌توانند باعث عوارض ناخواسته‌ای شوند، مثلاً:
. احساس سوزش در پوست
. قرمزی و تحریک پوست
. التهاب پوست
. بی‌حسی یا گزگز پوست
هر چند این عوارض معمولاً موقتی‌اند اما می‌توانند آزاردهنده باشند.
درمان‌های طبیعی رایج برای گال:
. روغن درخت چای
. آلوئه‌ورا
. کرم کپسایسین
. عصاره‌های روغنی
. صابون‌ها
افراد چگونه گال می‌گیرند؟
گال بسیار مسری است و از راه‌های زیر منتقل می‌شود:
. تماس مستقیم پوست با پوست مثلاً گرفتن دست فرد مبتلا
. تماس‌های شخصی‌تر و نزدیک‌تر مثلاً رابطه جنسی
. استفاده از لباس‌ها، رختخواب یا حوله استفاده شده توسط فرد مبتلا به عفونت گال
ازآنجایی‌که گال اساساً از طریق تماس مستقیم پوستی منتقل می‌شود، این بیماری به‌راحتی در میان اعضای خانواده، دوستان و همسران منتقل می‌شود. همچنین گال در جاهایی که افراد زیادی برای مدت زمان طولانی در تماس نزدیک با هم هستند، مثلاً در مدارس، نیز قابل‌انتشار است.
پیشگیری از گال
بهترین راه پیشگیری از ابتلا به گال، پرهیز از تماس پوست با پوست با فردی است که می‌دانید گال دارد. همچنین نباید از لباس و رختخواب شسته نشده فردی که گال دارد استفاده کنید.
کنه‌های گال می‌توانند ۲ تا ۳ روز بعد از افتادن از بدن هم زنده بمانند، بنابراین در این مدت نیز باید موارد پیشگیرانه را رعایت کنید تا وارد پوستتان نشوند. لباس‌ها، رختخواب‌ها، حوله‌ها و بالش‌های آلوده را در آب با دمای ۵۰ درجه سانتیگراد شستشو دهید.
چه افرادی می‌توانند گال بگیرند؟
هر کسی می‌تواند گال بگیرد. ابتلا به کنه‌های عامل گال ربطی به میزان بهداشت فردی شما ندارد، اما افرادی که در محیط‌های شلوغ مثل خوابگاه‌های دانشجویی و... زندگی می‌کنند بیشتر احتمال دارد دچار گال شوند.
آیا می‌توانید کنه‌های گال را ببینید؟
کنه‌های عامل گال با چشم غیرمسلح انسان قابل دیده‌شدن نیستند و طول آنها حداکثر حدود ۰.۴۵ میلیمتر یا به‌اندازه نوک یک سوزن است.
گال چقدر می‌تواند زنده بماند؟
کنه‌های گال می‌توانند یک تا دو ماه در بدن انسان زنده بمانند.
فرق کنه‌های گال با ساس چیست؟
کنه‌های گال و ساس هر دو از بدن انسان تغذیه می‌کنند؛ ساس از بیرون بدن شما و گال از درون آن.
کنه‌های گال میکروسکوپی هستند و زیر پوست کانال می‌زنند تا در آنجا تخم بگذارند و زندگی کنند. اما مایت‌های رختخواب یا ساس را معمولاً می‌توانید به‌صورت دسته‌ای ببینید. هر دسته یا خوشه از ساس اغلب شامل سه تا پنج گزش است که به‌صورت زیگزاگی دیده می‌شوند.
آیا گال خودبه‌خود خوب می‌شود؟
گال خودبه‌خود از بین نمی‌رود و باید با داروهای تجویزی تحت درمان پزشکی قرار بگیرد.
از کجا بدانید که گال گرفته‌اید؟
به گزارش وب گاه تبیان، اگر گال داشته باشید، نقاط خارش‌دار یا بثوراتی روی پوستتان ظاهر می‌شوند که بسته به رنگ پوست خودتان، به رنگ قرمز، قهوه‌ای و یا سیاه هستند و شب‌ها بیشترین خارش و اذیت را دارند. در بیشتر موارد، این بثورات در تمام بدن پخش می‌شوند. تشخیص گال از دیگر عوارض پوستی با علائم مشابه می‌تواند کار سختی باشد، بنابراین جهت تشخیص درست باید حتماً به پزشک مراجعه نمایید.