گروه ایرنا زندگی - در چند دهه پیش، فرزند پروری تجربه بسیار متفاوتی بود. هیچ کتاب، سایت و روانشناسی وجود نداشت تا ما را هنگام ایجاد مشکل در تربیت فرزند راهنمایی کند. در عوض والدین بر اساس تجربه شخصی و توصیه بستگان، اقدام به تربیت فرزندشان می‌کردند اما این شیوه تربیتی در مواجه با نسل جدید دیگر جوابگو نیست؛ این نسل از همه لحاظ با نسل قبل از خود متفاوت است. به همین خاطر امروزه تربیت فرزند به دغدغه بسیاری از والدین تبدیل‌شده است و سؤال مهم آن‌ها این است که در این دوره و زمانه چطور می‌توانند فرزند بهتری تربیت کنند؟
دکتر علیرضا تبریزی، روانشناس کودک و نوجوان و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا زندگی به این سؤال پاسخ می‌دهد.
تنها راه تربیت نسل جدید آموزش است
تبریزی تغییر شرایط جامعه را مهم‌ترین دلیل تغییر نسل جدید می‌داند و می‌گوید: «این روزها با توجه به تغییر شرایط جامعه، ویژگی‌های بچه‌ها نیز تغییر کرده است. بچه‌های امروز، هوش کلامی بالایی دارند و نسل استدلالی هستند درصورتی‌که نسل قبل، نسل بله چشم قربان بود و هر چیزی که پدر، مادر یا بزرگ‌ترهایشان می‌گفتند بلافاصله اطاعت می‌کردند اما نسل جدید در برابر هر درخواستی به دنبال استدلال می‌گردد. بنابراین والدین باید نحوه مواجه و تربیت بچه‌های نسل جدید را بلد باشند.»
این روانشناس ادامه می‌دهد: «اگر والدین در رابطه باتربیت فرزندشان آموزش کافی نبینند، هرگز نمی‌توانند در این امر موفق باشند؛ بنابراین، این روزها با پیشرفت تکنولوژی لازم است که پدر و مادرها با کمک مشاور و شرکت در کلاس‌های تربیت فرزند پروری شیوه‌های جدید تربیتی را آموزش ببیند و سواد رسانه‌یشان را بیشتر کنند.»
والدین از زمان تشکیل نطفه باید مهارت فرزند پروری را آموزش ببینند
متأسفانه برخی افراد تنها هنگام مواجه با مشکل خود را ملزم می‌دانند که به روانشناس و مشاوره مراجعه کنند؛ مثلاً اگر فرزندشان بیش‌فعال، بی‌خواب، پرخاشگر، نامنظم، مضطرب و مشکلات دیگری داشت، در این صورت لازم می‌دانند تا به مشاور مراجعه کنند و راهکارهای لازم را دریافت نمایند اما دکتر تبریزی معتقد است که والدین از زمان تشکیل نطفه باید مهارت فرزند پروری را آموزش ببینند: «حکایتی را نقل می‌کنند که یک نفر از بزرگی پرسید که من یک فرزند ده‌ساله دارم و از الآن می‌خواهم مشاوره را شروع کنم و در حوزه‌ی تربیت کودک آموزش ببینم، فکر می‌کنید دیر نیست؟ آن بزرگ جواب می‌دهد که فقط ده سال و نه ماه دیر کردی! ؛ بابیان این حکایت به این نتیجه می‌رسیم که والدین از زمان تشکیل نطفه باید نحوه تربیت فرزند را آموزش ببینند.»
این روانشناس خیلی از مشکلات رفتاری کودکان را نشاءت گرفته از دوران بارداری مادر می‌داند و می‌گوید: «دوران بارداری مادر می‌تواند بر روی کودک تأثیرگذار باشد لذا مادرها از زمان تشکیل نطفه عملاً باید آموزش ببینند.»
تبریزی تأکید می‌کند: «هرچقدر سن بچه‌ها پایین‌تر باشد، والدین می‌توانند با آموزش‌های بسیار ساده‌ای از بروز مشکلاتی که ممکن است کودک در بزرگ‌سالی با آن‌ها مواجه شود، پیشگیری کنند؛ بنابراین، هرچقدر والدین زودتر به یک روانشناس یا مشاور مراجعه کنند و برای تربیت کودک اطلاعات مفیدی را دریافت نمایند، سریع‌تر می‌توانند مسائل و مشکلات را حل‌وفصل نمایند.»
مشارکت پدران در امر فرزند پروری ضروری است
تبریزی بابیان اینکه پدران هم به‌اندازه مادران در تربیت فرزند نقش دارند، می‌گوید: «در این روزگار که خیلی وقت‌ها پدرها و مادرها هم‌زمان هر دو مشغول کار بیرون هستند، حتماً تربیت کودک کار دونفره است و یک نفر به‌تنهایی نمی‌تواند تربیت کودک را بر عهده بگیرد.»
او ادامه می‌دهد: «پدر و مادر در کنار هم مثل چرخ‌های دوچرخه می‌مانند که هردو باید هم‌زمان بچرخند، اگر یک چرخ بچرخد و آن‌یکی نچرخد، دوچرخه عملکرد خودش را از دست می‌دهد و با مشکل روبرو می‌شود؛ پس پدر و مادرها باید یاد بگیرند که به هم کمک کنند تا فرزند بهتری تربیت نمایند.»
برای همه فرزندانتان از یک روش تربیتی استفاده نکنید
خیلی وقت‌ها پدر مادرها می‌پرسند که چرا باوجود استفاده از یک روش تربیتی، مدل شخصیتی فرزند اول من با مدل شخصیتی فرزند دومم باهم فرق دارد؛ تبریزی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «پیاده کردن روش و تکنیک‌های تربیتی فرزند اول برای فرزندان بعدی جوابگو نخواهد بود زیرا فرزند اول و فرزندهای بعدی باهم متفاوت‌اند. لذا برای آنکه بتوانیم فرزندان خوبی تربیت کنیم باید برای تک‌تک فرزندانمان مشاوره بگیریم.»
این روانشناس کودک و نوجوان تأکید می‌کند: «قطعاً برخی پایه‌های تربیتی مشترک وجود دارد که ما می‌توانیم آموزش ببینیم و برای همه فرزندانمان آن قوانین را پیاده کنیم اما با توجه به تفاوت‌های فردی لازم است که هرکدام از فرزندانمان را یک‌بار به مشاوره ببریم تا با توجه به ویژگی‌های شخصیتی فرزندمان، شیوه تربیتی متناسب با او را به کار بگیریم.»
سبک‌های تربیتی بر آینده کودکان تأثیرگذار است
تبریزی در رابطه با تأثیر سبک‌های فرزند پروری بر شخصیت و آینده کودکان می‌گوید: «سبک‌های تربیتی متفاوتی وجود دارد که هرکدام از این سبک‌های تربیتی می‌تواند بر روی آینده و رفتارهای یک کودک تأثیرگذار باشد.»
این روانشناس با اشاره به سبک‌های تربیتی می‌گوید: «در علوم روانشناسی سبک‌های تربیتی متفاوتی وجود دارد؛ مثل سبک تربیتی والدین کمال‌گرا و وسواسی که مشخصه‌ی بارزشان سخت‌گیری‌شان است، سبک تربیتی والدین آسان‌گیر که مشخصه‌ی بارزشان حمایت بیش‌ازاندازه از بچه‌ها است، سبک تربیتی والدین متفاوت در روش‌های تربیتی که پدر و مادر اصلاً باهم هماهنگ نیستند و یکی سخت‌گیر و یکی آسان‌گیر است، والدین گناهکار که در سبک تربیتی‌شان همیشه خودشان را مقصر تمام مسائل و مشکلات فرزندشان می‌دانند، پدر و مادرهای کم انرژی و خسته‌ای که خیلی از سیستم‌های تربیتی را بلدند ولی اجرا نمی‌کنند، پدر مادرهای غیر مواجهه‌ای که از ایستادن در مقابل برخی خواسته‌های فرزندشان می‌ترسند و همین باعث لجباز شدن فرزندانشان می‌شود؛ پس اینکه والدین از کدام سبک تربیتی برخوردارند، بر روی شخصیت و حتی آینده‌ی فرزندشان تأثیر بسیاری می‌گذارد.»
به گفته تبریزی، رفتارهای ما نسل‌های بعد از ما را می‌سازد: «کودکان ممکن است سبک‌های تربیتی والدینشان را در بزرگ‌سالی عیناً اجرا کنند یا برعکس، سبکی متفاوت از والدینشان را در پیش بگیرند اما به هر ترتیب، سبک‌های تربیتی والدین در شخصیت، آینده و حتی ازدواج فرزندان تأثیرگذار است.»
با آموزش صحیح، فرزندانی سالم و شاد تربیت کنید
تبریزی برای بهتر تربیت شدن فرزندان به والدین توصیه می‌کند: «پدر و مادرها با شرکت در کلاس‌ها و کارگاه‌های فرزند پروری، خواندن کتاب‌های تربیت کودک و کمک از روانشناس‌ها و مشاوران متخصص، باید نسبت به نیازهای کودکان و نحوه رفتار با آن‌ها در هر سنی آگاهی کسب کنند و از این طریق، به رشد بچه‌ها کمک کنند.»
او در پایان تأکید می‌کند: «بازی کردن و وقت گذاشتن برای بچه‌ها یکی دیگر از بهترین توصیه‌ها برای والدین است تا بتوانند یک فرزند شادتری داشته باشند.»