دشت سهرین زنجان؛ مأمن آهوی ایرانی

گروه ایرنا زندگی - دشت سُهرِین یکی از جاهای دیدنی زنجان به شمار می‌رود که در شمال غربی این شهر قرار دارد. این دشت، زیستگاه طبیعی نوعی آهوی زیبای ایرانی است و از این نظر یک منطقه پراهمیت طبیعی در شمال غرب کشورمان محسوب می‌شود. اگر از طرفداران طبیعت‌گردی هستید، در این مطلب همراه ما باشید تا با این دشت زیبا آشنا شوید.

معرفی دشت سهرین

دشت زیبای سهرین در استان زنجان که به دشت آهوان نیز شناخته می‌شود، یکی از مناطق بسیار مهم زیست‌محیطی کشور محسوب می‌شود. این دشت می‌تواند در بخش اکوتوریسم گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب کند. دشت سهرین زیستگاه گونه‌های جانوری ارزشمندی است که شاخص‌ترین آن‌ها آهوان زیبای ایرانی هستند. 

دشت سهرین در حدود یازده کیلومتر عرض دارد و در ارتفاع ۱۶۵۰ متری از سطح دریا واقع است. شیب متوسط این دشت در سمت جنوب غربی، به دو تا سه درصد می‌رسد. وسعت کلی سهرین را می‌توان بیش از ۳۰۰۰۰ هکتار در نظر گرفت.

اقلیم منطقه‌ای که این دشت در آن قرار دارد از نوع سرد و خشک محسوب می‌شود. دمای متوسط این دشت در طول سال در حدود ۱۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی سالانه این ناحیه هم در حدود ۷۱ درصد است.

آهوان سهرین

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که موجب شده تا سهرین به یک منطقه حفاظت‌شده تبدیل شود، ساکنان مهاجر آن است. دشت سهرین در فصل تابستان میزبان خیل عظیمی از آهوان زیبای ایرانی است که به اینجا مهاجرت می‌کنند. این آهوها به‌صورت پراکنده از خردادماه تا آذرماه هر سال در این دشت مشاهده می‌شوند. آهوهایی که به دشت سهرین می‌آیند، آخرین بازماندگان آهوی ایرانی از نوع gazelle subgutturosa در شمال غرب کشورمان هستند. 

دشت سهرین کجاست؟

دشت سهرین بخشی از منطقه حفاظت‌شده سرخ آباد زنجان محسوب می‌شود که در حدود ۴۰ کیلومتری آن واقع است. این دشت در حوزه روستای سهرین و در نزدیکی فرودگاه زنجان قرار دارد.

آدرس: استان زنجان، ۴۰ کیلومتری شمال شهر زنجان

مسیر دسترسی به دشت سهرین

برای رفتن به دشت سهرین کافی است در مسیر جاده فرودگاه زنجان به سمت بیرون شهر حرکت کنید. پس از رسیدن به دوراهی روستاهای سهرین و دگاه، داخل فرعی بپیچید تا به این دشت زیبا برسید. 

گونه‌ های گیاهی و جانوری دشت سهرین

در ارتفاعات دشت سهرین، قارچ‌های خوراکی (دنبلان)، ریواس، کنگر، کاکوتی، آویشن و برخی دیگر از گیاهانی دارویی و خوراکی یافت می‌شود. همه ساله مردمی که در روستاهای اطراف این دشت زندگی می‌کنند برای جمع‌آوری برخی از این گیاهان ارزشمند به سوی دشت سهرین می‌روند.

در دشت سهرین علاوه‌ بر آهو، گونه‌های جانوری دیگری همچون گرگ، شغال، روباه، گراز، خرگوش، انواع چکاوک، عقاب طلایی، دلیجه، زنبورخوار، جغد، بحری و چند نمونه دیگر از جانداران مختلف در این دشت پهناور و زیبا به چشم می‌خورند.

اهمیت حفاظت از دشت سهرین

در سال ۱۳۵۷ سازمان حفاظت از محیط‌زیست که از اهمیت این دشت به‌عنوان زیستگاه طبیعی برای گونه‌های مختلف جانوری آگاه بود، تصمیم به حفاظت از این منطقه گرفت. از آنجایی که به‌علت توسعه راه‌ها، شهرها، مناطق مسکونی و خطوط انتقال برق و گاز، روند گذر این آهوها مختل و امکان از بین رفتن و شکار شدن آن‌ها نیز بیشتر می‌شد، حفاظت از این منطقه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسید. ازاین‌رو، دشت سهرین در بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط‌زیست و در قالب بخشی از منطقه حفاظت‌شده سرخ آباد تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفت. 

در مهرماه سال ۱۳۹۶ و در آخرین سرشماری در منطقه سهرین، فقط ۱۱۰۵ رأس آهو شمارش شده‌اند که این تعداد در مقایسه با چندین دهه قبل، روند کاهشی را نشان می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۵۸ جمعیت این آهوهای مهاجر بالغ بر سه هزار رأس شمارش شده بود و در سال ۱۴۰۰ به زیر ۱۰۰۰ هزار رأس رسیده است. این کاهش تدریجی جمعیت آهوها در طی سالیان متوالی به‌نوعی زنگ خطری زیست‌محیطی برای این منطقه به حساب می‌آید.

توسعه کشاورزی در دشت سهرین زیستگاه آهوی ایرانی را در معرض خطر قرار داده است. تغییر کاربری‌های غیرمجاز و تغییر الگوی کشت در منطقه هم باعث شده که آهوها این دشت را ترک کرده و به‌سمت منطقه شکار ممنوع فیله خاصه در انتهای منطقه سرخ‌آباد مهاجرت کنند. همچنین حضور شکارچیان، گله‌های دام و چرای بیش از حد، حفر شدن چاه‌های متعدد و افزایش عبور ماشین‌آلات کشاورزی باعث شده است که آهوها نتوانند همچون گذشته با آرامش لازم و امنیت کافی در این زیستگاه طبیعی زندگی کنند.

نکات بازدید از دشت سهرین

از آن جا که دشت سهرین در منطقه‌ حفاظت شده قرار دارد و با توجه به خطر انقراض آهوی ایرانی، توصیه می‌شود پیش از سفر و ورود به این منطقه با سازمان محیط‌زیست منطقه هماهنگ کنید و در صورت نیاز مجوزهای لازم را بگیرید.

با توجه به اهمیت دشت سهرین و گونه ارزشمند آهوی ایرانی، در سفر به این منطقه در حفظ آرامش و سکوت آن کوشا باشید و رد و اثری از خودتان در این زیستگاه طبیعی باقی نگذارید.

دیدنی های اطراف دشت سهرین

 روستای سهرین با جاذبه‌های تاریخی متعدد از جمله دیدنی های نزدیک به دشت سهرین است. تپه اربابی کوچک مربوط به هزاره‌های دوم و سوم پیش از میلاد، تپه تاریخی قره‌قوش‌لان، قبرستان‌های اربابی و نوهل متعلق به دوره‌ اشکانی و ساسانی، حمام، مسجد و ارگ تاریخی از آثار تاریخی این روستا هستند. چشمه‌ آبگرم وننق نیز از جاذبه‌های طبیعی دشت سهرین است که در روستای وننق قرار دارد.