در ایران اختلالی وجود نداشت | ملی بودن شبکه اطلاعات اثر اختلال مایکروسافت را مهار کرد

گروه ایرنا زندگی - از ساعت‌های آغازین روز جمعه ۲۹ تیر ۱۴۰۳ سرویس‌های مایکروسافت در سطح جهانی با اختلالات گسترده‌ای مواجه شدند. این مشکل نه تنها کاربران عادی بلکه سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگی مانند خطوط هوایی و بورس‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داد و باعث لغو پروازها و توقف معاملات بورسی شد. بیش از ۲۰۰۰ پرواز در ایالات متحده لغو و دو برابر این تعداد به تأخیر افتادند. فرودگاه‌هایی مانند فرودگاه برلین و فرودگاه آمستردام دچار اختلال شدید شدند و چک‌این‌ها به صورت دستی انجام می‌شد.

بانک‌ها و مؤسسات مالی در سراسر جهان دچار مشکل شدند. بازار سهام لندن به دلیل این اختلال متوقف شد و مشکلاتی در عملیات بانکی و نقل و انتقالات مالی به وجود آمد.

شبکه‌های تلویزیونی از جمله اسکای نیوز و ABC استرالیا دچار قطعی‌های موقت شدند و برخی پخش زنده‌ها مختل شدند. در فرانسه و استرالیا نیز گزارش‌هایی از قطع پخش‌های زنده تلویزیونی وجود داشت. سیستم‌های بیمارستانی و بهداشتی در کشورهایی مانند آلمان و بریتانیا دچار مشکل شدند. در بریتانیا، دو سوم مطب‌های پزشکان قادر به دسترسی به پرونده‌های بیمار و تجویز داروها نبودند. در آلمان، برخی عمل‌های غیراضطراری لغو شدند.

در برخی نقاط ایالات متحده امریکا سیستم‌های آموزشی و خدمات دولتی نیز دچار مشکلاتی شدند. بازی‌های آنلاین مانند «همستر کامبت» نیز تحت تأثیر این اختلال قرار گرفت و برای مدتی از دسترس خارج شد. به گزارش تارنمای Down Detector (ردیاب قطعی)، پایگاه‌های اینرنتی صدها شرکت بزرگ از کار افتاد. 

اختلال گسترده روز جمعه در خدمات مایکروسافت، واکنش‌های مختلفی را در سراسر جهان به همراه داشت. ایلان ماسک، مالک تسلا و شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) از خسارات و مشکلاتی که به دلیل این اختلال به وجود آمد، شکایت کردند و این قطعی فراگیر سیستم‌های کامپیوتری را «بزرگ‌ترین شکست فناوری اطلاعات» توصیف کردند. در حالی که برخی از کاربران این اختلال را به عنوان یک مشکل فنی موقتی در نظر گرفته بودند، عده دیگری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی،  شباهت‌هایی بین این اختلال و بحران جهانی کرونا مشاهده کردند. این کاربران با استفاده از هشتگ #کرونای_سایبری،  بی‌عملی دولت‌های خود را در قبال این اختلال،  با رفتار مشابه آنها در نخستین ماه‌های همه‌گیری کرونا مقایسه کردند.

به گزارش رویترز، شرکت امنیت سایبری آمریکایی «کراود استرایک» اذعان کرد که نقص در یکی از به‌روزرسانی‌هایش باعث این مشکل شده است. کراود استرایک تأکید کرد حمله سایبری رخ نداده و امنیت کاربرانش به خطر نیفتاده است.

شرکت مایکروسافت پس از چند ساعت تلاش، موفق به رفع این اختلال شد. آرش سروری، کارشناس فضای مجازی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنازندگی می‌گوید:«با اینکه شرکت استرایک اعلام کرده که مشکل کنترل شده اما هنوز مشخص نیست چقدر طول بکشد تا این تعداد مشتری و دستگاه آسیب دیده بررسی و بازیابی شوند. چنانچه به گفته یک محقق امنیت سایبری،چند روز طول میکشد تا این مشکل برطرف شود.» با این حال، این اتفاق بار دیگر نشان داد که اتکای شدید به فناوری‌های دیجیتال می تواند چه آسیب پذیری‌هایی را به همراه داشته باشد.

کشورهایی که از اختلال مایکروسافت در امان ماندند

اگرچه اختلال مایکروسافت در روز جمعه باعث مشکلات گسترده‌ای در سطح جهانی شد، اما براساس گزارش‌های معتبر، برخی کشورها کمتر از این اختلال آسیب دیدند یا به کلی در امان بودند. چین به دلیل داشتن زیرساخت‌های داخلی قوی و سیستم‌های مشابه با سرویس‌های مایکروسافت مانند WeChat، Baidu و Alibaba، کمتر تحت تأثیر قرار گرفت. همچنین، سیاست‌های دولت چین مبنی بر استفاده از نرم‌افزارها و خدمات داخلی به کاهش وابستگی به سرویس‌های خارجی کمک کرده است.

روسیه نیز به دلیل سیاست‌های مشابه با چین و توسعه زیرساخت‌های داخلی برای کاهش وابستگی به سرویس‌های بین‌المللی، کمتر تحت تأثیر این اختلال قرار گرفت. استفاده گسترده از سیستم‌های داخلی و نرم‌افزارهای توسعه‌یافته توسط شرکت‌های روسی به این کشور کمک کرده است.

کره شمالی به دلیل استفاده محدود از اینترنت جهانی و تمرکز بر شبکه داخلی خود (Kwangmyong)، به‌طور کامل در امان بود. اینترنت در این کشور به شدت کنترل شده و دسترسی به سرویس‌های خارجی محدود است.

​ ایران نیز به گفته سروری، کارشناس فضای مجازی به دلیل استفاده از نسخه‌های کرک شده ویندوز و توسعه و استفاده از شبکه ملی اطلاعات و سیاست‌های حمایتی از سرویس‌های داخلی، کمتر تحت تأثیر اختلال مایکروسافت قرار گرفت.  

به هر ترتیب، کشورهایی که از زیرساخت‌های داخلی قوی برخوردار هستند و وابستگی کمتری به سرویس‌های بین‌المللی دارند، کمتر تحت تأثیر اختلالات جهانی مانند اختلال مایکروسافت قرار می‌گیرند. توسعه و استفاده از شبکه‌های داخلی، نرم‌افزارهای بومی و سیاست‌های حمایتی از این سرویس‌ها می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی و افزایش پایداری در برابر چنین بحران‌هایی داشته باشد.

اهمیت مصونیت اینترنت کشورها در برابر اختلالات جهانی

سروری مصونیت اینترنت از سمت کشورها در برابر اختلالات جهانی را حائز اهمیت دانست و افزود:«مصونیت اینترنت از سمت کشورها یک اقدام استراتژیک و مهم است که می‌تواند به حفظ امنیت، تداوم خدمات حیاتی، حمایت از اقتصاد و حفاظت از اطلاعات و حریم خصوصی کمک کند. این موضوع به ویژه در دنیای امروزی که وابستگی به فناوری و ارتباطات دیجیتال روز به روز بیشتر می‌شود، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. با این حال، ما گاهی شاهد اختلالات جهانی هستیم.»

او  اشاره می کند:«در سال‌های اخیر، چندین بار شاهد اختلالات گسترده در سرویس‌های اینترنتی مهم جهان بوده‌ایم که تأثیرات جدی بر کسب‌وکارها و کاربران عادی داشته‌اند. به عنوان مثال، اختلال اخیر در محصولات متا (فیس‌بوک، اینستاگرام، واتس‌اپ و ...) باعث ضررهای مالی عظیمی شد و نیاز به مصونیت اینترنت از سمت کشورها را بیشتر برجسته کرد.»

سروری تأکید می کند:«با وجود اهمیت مصونیت اینترنت از سمت کشورها، اینگونه اختلالات جهانی عمومی است و گاهی نمی توان کاری کرد چون به هر حال سیستم کامپیوتری نرم‌افزاری و سیستم کلود اینترنت دچار اختلال و این چالش‌ها می‌شوند.»

تأثیر اینترنت مستقل و ملی در کاهش اختلالات جهانی

سروری با بیان اینکه ایجاد و توسعه اینترنت مستقل و ملی می‌تواند تأثیرات گسترده و مثبتی در کاهش اختلالات جهانی داشته باشد، می‌گوید:« ایجاد و توسعه اینترنت مستقل و ملی می‌تواند به کشورها کمک کند تا در برابر اختلالات جهانی مقاوم‌تر شوند و به کاهش تأثرات اختلالات جهانی کمک کند.»

او ادامه می دهد:«اینترنت ملی علاوه بر کاهش تأثیر اختلالات جهانی می تواند باعث افزایش سرعت سرورها در داخل ایران شود.» این کارشناس فضای مجازی با اشاره به مزایای شبکه ملی اطلاعات ایران برای در امان ماندن از اختلال مایکروسافت تصریح می کند:«در اختلال روز جمعه، ایران در ارائه خدمات حیاتی مثل پروازها، نوبت دهی اینترنتی، خدمات بانکی و ... دچار مشکل نشد اما در کنار مصونیت اینترنتی، توجه به امنیت اطلاعات نیز اهمیت دارد.»

او تأکید می کند:«چند وقت پیش ما شاهد هک شدن تپیسی و اتاقک بودیم و به همین واسطه اطلاعات برخی کاربران لو رفت؛ لذا در امان ماندن از اختلالات یک سمت ماجراست و لازم است تا شرکت‌ها به امنیت اطلاعات اهمیت داده و تیم‌های مختلفی را برای مدیریت بحران داشته باشند تا دچار چنین چالش‌هایی نشوند.»

خوب است بدانیم که با گذر زمان و سرعت رشد فناوری، همانطور که بهره مندی از دسترسی به شبکه های اطلاعاتی برای هر کدام از شهروندان این دهکده جهانی مفید و راهگشاست، مسائل و معضلاتی را نیز در پی دارد. اعتقاد به امنیت فضای مجازی فقط محدود به استفاده کودکان و نوجوانان و بستن دسترسی آنها به شبکه جهانی وب نیست بلکه این محدودیت ها از هر گونه هجمه بیرونی نیز می تواند جلوگیری کند و ایمنی در باربر هک و نفوذ و حتی دخالت و ایجاد اختلال در اجرای سیاستهای فرهنگی حاکم بر فضای مجازی داخل کشور را نیز مانع می شود.