شهر زیرزمینی نوش آباد کاشان؛ مخفیگاهی در دل زمین

گروه ایرنا زندگی - شهر زیرزمینی نوش آباد (به انگلیسی: Noushabad Underground City) یکی از آثار باستانی دیدنی استان اصفهان و نزدیک به شهر کاشان است که به شهر اویی یا اوئی معروف است و به تازگی تبدیل به یکی از مراکز گردشگری کاشان شده است. شهر زیرزمینی نوش آباد با دست در اعماق زمین کنده شده است و به دلیل این که فاصله زیادی تا سطح زمین دارد هوایی خنک و مرطوب داشته و گذر از دالان‌های تو در تو و گاهی تنگ و تاریک آن می‌تواند شما را به عمق تاریخ تمدن ایران ببرد. شهر اویی در سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

بهترین زمان بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد 

بهتر است هنگام سفر به کاشان با یک تیر دو نشان بزنید و از شهر زیرزمینی نوش آبد دیدن کنید. بهترین زمان برای بازدید از شهر نوش آباد در فصل بهار و همزمان با جشنواره گلاب گیری کاشان است. به طور کلی بهترین زمان بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد فصل بهار و پاییز است. 

شهر زیرزمینی نوش آباد کجاست؟

نوش آباد منطقه باستانی و تاریخی شمال اصفهان یکی از توابع شهرستان های آران و بیدگل در ۵ کیلومتری کاشان نزدیک به شهر تگه‌های باستانی سیلک است. اگر از سمت تهران بخواهید به نوش آباد بروید می‌توانید وارد اتوبان قم شده و سپس وارد اتوبان کاشان شوید و سپس با دیدن تابلوی آران و بیدگل مسیرتان را تغییر دهید. قبل از رسیدن به شهر آران و بیدگل تابلوی نوش آباد را خواهید دید. 

زمانی که وارد نوش آباد شوید تابلوی شهر زیرزمینی را مشاهده خواهید کرد. شهر زیر زمینی نوش آباد دو ورودی دارد که ورودی شماره ۲ بزرگتر از ورودی شماره ۱ است. فاصله تهران تا نوش آباد حدود ۲۴۴ کیلومتر و فاصله کاشان تا نوش آباد حدود ۱۴ کیلومتر است. 

آدرس : استان اصفهان –  شهرستان آران و بید گل - شهر نوش آباد – خیابان امام خمینی – مجموعه شهر زیرزمینی نوش آباد

زمان بازدید از این جاذبه تاریخی حدود ۲ – ۳ ساعت است. 

کشف شهر زیرزمینی نوش آباد

تا سال ۱۳۸۵ کسی از وجود شهر زیرزمینی نوش آباد خبر نداشت. فردی تصمیم گرفت در خانه‌اش چاه بکند و همین مسئله باعث شد شهر زیرزمینی کشف شود. از آن به بعد نام شهر اویی کاشان بر سر زبان‌ها افتاد و امروزه گردشگران زیادی در دالان های زیرزمینی این شهر گردش می‌کنند. 

تاریخچه شهر زیرزمینی نوش آباد 

شهر زیرزمینی نوش آباد متعلق به دوره ساسانیان است و گفته می‌شود این شهر ۱۵۰۰ - ۱۸۰۰ ساله پایتخت حکومت ساسانیان در دوره حکومت انوشیروان بوده است. آثاری از دوره صفویه و قاجار هم در این شهر به چشم می‌خورد. این شهر دست کند بوده و ذره ذره شکل گرفته است و معماری و کاربرد حیرت انگیزی دارد. شهر اویی سه طبقه دارد که در هر طبقه دالان‌ها و اتاق‌های زیادی را می‌بینید که با کانال به هم وصل شده است. 

کانال‌ها شباهت زیادی به چاه دارند که هر کدام با در بسته می‌شوند. این شهر در دوران ساسانی کاربرد دفاعی و نظامی داشته است برای فرار و پنهان شدن زیر زمین از دست دشمن مورد استفاده قرار می‌گرفته است. برای وجه تسمیه نام گذاری شهر اویی که در زبان محلی به معنی آهای است گفته می‌شود که مردم در این دالان‌ها یکدیگر را گم می‌کرده‌اند و برای پیدا کردن هم از کلمه اویی استفاده می کرده‌اند و به همین دلیل شهر به این نام معروف شده است و برخی دیگر می‌گویند که این نام را هنگام ساخت روی شهر گذاشته‌اند.

سبک معماری شهر زیرزمینی نوش آباد

شهر زیرزمینی اویی ساختاری متراکم، پیچیده و گسترده‌ای از دالان‌های باریک تو در تو و اتاق‌هایی کوچک است. مجموعه اویی در زیر بافت شهر نوش آباد شکل گرفته و تا سطح فعلی شهر گسترده شده است. وسعت شهر زیرزمینی نوش آباد تا بیرون از حصار تاریخی شهر گسترش پیدا کرده وحدود ۴ کیلومتر است با این حال فقط ۴۰۰ متر آن برای بازدید، بازگشایی شده است. عمق طبقه‌های شهر حدود ۴ – ۱۶ متر است. 

در دیوارهای این مجموعه آثار برخورد لبه اشیا تیز دیده می‌شود، با توجه به سختی جنس زمین این منطقه باستان شناسان تصور می‌کنند که وسایل استفاده شده در حفاری باید جنسی به سختی الماس داشته باشند. در طبقه اول دالان‌های زیادی می‌بینید که به راحتی امکان پنهان شدن و فرار را برای مردم فراهم می‌کرده است. شهر دارای راهروهای پیچ در پیچ، اتاق‌های کوچک و بزرگ و تله‌های پدافندی و دفاعی بوده که ظاهرا هنگم هجوم دشمن استفاده می‌شده است. 

به جز ورودی ارتفاع تمام قسمت‌های اویی با قد طبیعی انسان بین ۱۷۰ – ۱۸۰ سانتی متر مطابقت دارد. ارتفاع دالان‌ها در برخی مناطق خیلی کم می‌شود.  در بعضی قسمت‌ها سکوهای کوتاهی برای نشستن ساخته شده که در اتاق‌ها تبدیل به طاقچه شده‌اند. 

در طبقه دوم و سوم امکان زندگی کردن فراهم بوده است و ظاهرا مواد خوراکی در همین طبقه‌های پنهان می‌شده است. برای نورپردازی شهر روی دیوارها جاهایی برای قرار دادن پیه سوز تعبیه شده است و نشان می‌دهد که دالان‌ها همیشه روشن بوده‌اند. کانال یا چاه‌هایی به شکل U با استفاده از اختلاف فشار هوا، کار گردش و تهویه هوای طبقات زیر زمین را انجام می‌داده‌اند. 

ورودی شهر زیرزمینی اویی راهرویی باریک به اندازه یک نفر است و هنگام ورود به شهر بوی خاک مرطوب به مشام می‌رسد. دالان‌هایی تنگ با ارتفاع کمتر از قد انسان‌، شما را به بخش‌های داخلی شهر می‌رساند. ورودی دوم شهر با ۵۰ پله به زیر زمین می‌رود و وارد آب انباری بزرگ می شود که از راه تونل به شهر اویی وصل می‌شود.

ورودی اول به فضای کوچک‌تری می‌رسد، بر اساس نظر کارشناسان احتمالا ورود اول برای حاکم شهر و  ورودی دوم برای مردم بوده است. سایر ورودی ها که از مراکز اجتماعی از جمله حمام، مسجد و کنار قلعه به این محوطه راه داشته است  در گذر زمان با سیلاب بسته شده‌اند. فضاهای در نظر گرفته شده در حد فضاهای ضروری است. اتاق‌های کوچک دو در دو متری، سرویس بهداشتی ابتدایی، فضای پناهنگاهی، تهویه هوا و چاه اب فضاهای این شهر زیرزمینی را تشکیل می‌دهند. اتاق‌ها به یک محوطه بزرگ منتهی می‌شوند که معماری‌اش شباهت زیادی به آتشکده دارد.

زمان بازدید از شهر زیرزمینی نوش آباد 

بازدید از شهر زیر زمینی نوش آباد به جز تعطیلات سوگواری در نیمه اول سال از ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه تا ۲۰ و در نیمه دوم سال از ساعت ۸ و ۳۰ تا ۱۷ و ۳۰ دقیقه است. 

جاذبه‌های گردشگری نزدیک به شهر زیرزمینی نوش آباد

در لغت نامه دهخدا آمده است که نام نوش آباد از ریشه انوشه به معنی جاودانی گرفته شده است. در این شهر علاوه بر شهر زیرزمینی اویی، می‌توانید از مسجد جامع و  مسجد امام علی(ع) که از آثار به جا مانده از دوره مغول است، مسجد عتیق و قلعه خشتی سی زان و پل تاریخی اسحاق آباد که از آثار دوره سلجوقی است بازدید کنید. 

تپه سیلک: تپه سیلک که مجموعه‌ای از آثار باستانی از تمدنی ۵ هزار ساله در فلات مرکزی ایران است و در برگیرنده زیگورات و بناهای باستانی است و در ضلع جنوب غربی شهر کاشان در سمت راست جاده کاشان به فین قرار گرفته است. 

چهار طاقی نیاسر: چهارطاقی یا آتشکده نیاسر که در ارتفاعات بخش نیاسر کاشان قرار گرفته است و سالم‌ترین آتشکده بازمانده از دوران ساسانیان است.