گروه ایرنا زندگی - ترکمن صحرا سرزمینی با دشتهای سبز مخملی ، کوههای بلند ، رودهای پرآب و جنگل های سرسبز با مردمی اصیل و فرهنگی غنی است. مردم خون گرم ترکمن با فرهنگی اصیل در این دشت سرسبز زندگی میکنند ، ترکمن صحرا برخلاف نامش هیچ نشانی از صحرا ندارد و طبیعت زیبایش پر از کوه ، جنگل ، مرتع و سواحل جلگه ای است.
ترکمن صحرا کجاست؟
ترکمن صحرا در گذشته سرزمین وسیعی بوده است که در طول تاریخ بارها تجزیه شده است و امروزه بیشتر بخش‌های آن در کشور ترکمنستان قرار دارد. این جلگه وسیع در کشورهای ایران، ترکمنستان، افغانستان، ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان قرار دارد.
ترکمن صحرا در ایران در بخش شمال شرقی قرار گرفته است و قسمت وسیعی از استان خراسان شمالی و استان گلستان را در بر می گیرد. از غرب به دریای خزر و بندر گز، از شمال به جمهوری ترکمنستان، از شرق به خراسان شمالی و بجنورد و از جنوب به کوه پایه های البرز شمالی می رسد.
شیب منطقه ترکمنستان از جنوب به شمال و از شرق به غرب در امتداد شبکه آب رودهای منتهی به دریای خزر کاهش پیدا می کند. طول این دشت حدود ۴۰۰ کیلومتر و عرض آن متفاوت است. مهم ترین شهرهای ترکمن صحرا عبارتند از : بندر ترکمن ، آق قلا ، گنبد کاووس، سیمین شهر، داشلی برون، نگین شهر، مراوه تپه، کلاله و گرگان .
بهترین زمان سفر به ترکمن صحرا
بهترین زمان سفر به ترکمن صحرا فروردین و اردبیشهش است که فرشی زمردین بر پهنه دشت ها گسترده شده است ، جویبارها و چشمه ها پر آب هستند و گل ها همه شکوفا شده اند و مراتع پر از گل های شقایق و گل های زرد هستند.
بهترین غذاهای سنتی ترکمن صحرا
پایه اصلی غذاهای این منطقه را سبزیجات محلی و گوشت گوسفند تشکیل میدهد ، بهترین غذاهای سنتی ترکمن صحرا عبارتند از :
- چکدرمه که شبیه استانبولی است
- اکمک ، یک غذای شیرین محلی
- انوع بورک و غذاهای خمیری
- قایش که با سبزیجات، سیر، خمیر و سس گوجه طبخ می شود.
سوغات و صنایع دستی ترکمن صحرا
قالی بافی برجسته‌ترین صنایع دستی ترکمن صحرا است، قالی های ترکمنی با نقوش هندسی خاص بافته می شوند. قارچین یا پشتی یکی دیگر از بافته های زنان ترکمن است که به پشتی ترکمنی معروف است.
گلیم بافی، نمد مالی، ابریشم بافی، سوزن دوزی، زیور آلات دستی و انواع لباس های محلی و صنایع چوبی از دیگر سوغات های این سرزمین محسوب می‌شوند.
روسری‌های ترکمنی و تلپک یا کلاه معروف پشمی سفید مردان ترکمن هم از سوغاتی‌های زیبای ترکمن صحرا هستند. انواع لبنیات محلی از دام‌های مختلف را هم میتوانید از بازارهای محلی تهیه نمایید.
مسیر دسترسی به ترکمن صحرا
اگر از تهران یا مرکز ایران به سمت ترکمن صحرا می روید بهترین مسیر ، جاده فیروز کوه به سمت ساری است . می توانید یک شب در ساری اقامت کنید و روز بعد به سمت شمال شرق حرکت کنید و با عبور از شهرهای نکا ، بهشهر، گلوگاه و نوکنده به بندرگز وارد شوید.
نصف روز از این شهر دیدن کنید و سپس به بندر ترکمن در فاصله ۲۰ کیلومتری بندرگز بروید.
اگر از مسیر شمال غرب و شمال به ترکمن صحرا می روید باید از جاده اصلی گیلان و مازندران حرکت کرده از شهر های رامسر، تنکابن، نوشهر، محمود آباد، قائم شهر، ساری، نکا و بهشهر عبور کنید تا وارد استان گلستان شده و به بندر ترکمن بروید.
اگر از مسیر استان خراسان به ترکمن صحرا می روید باید از مشهد به سمت قوچان و سپس کلاله بروید یا این که از نیشابور به سبزوار و میامی بروید و بعد از رسیدن به شاهرود از دورازه ورودی آزاد شهر و گرگان به ترکمن صحرا وارد شوید.
مسیر شهمیرزاد در شمال سمنان به ساری یکی از زیباترین جاده های ایران برای سفر به ترکمن صحرا است.
مسیر ریلی تهران – گرگان هم زیبایی زیادی دارد و گزینه مناسبی برای سفر به ترکمن صحرا محسوب می شود. برای سفر هوایی میتوانید از فرودگاه های گرگان و نکا استفاده کنید که فاصله کمی تا بندر ترکمن دارند.
جاذبه های گردشگری ترکمن صحرا
ترکمن صحرا از زیباترین مناطق دیدنی استان گلستان به حساب می آید که تاریخی کهن دارد. کشف سفالهای قدیمی و تپه های باستانی، گورهای خاص با شکل های عجیب، بقایای دیوار تاریخی و شهرهای قدیمی در این منطقه نشان دهنده قدمت ۷ هزار ساله زندگی انسان است.
دیوار تاریخی قزل آلان که به نام دیوار بزرگ جرجان ، دیوار سرخ، مار سرخ، دیوار اسکندر، سد انوشیروان و سد فیروز هم معروف است، بزرگترین دیوار دفاعی مسلمانان است که از شرق دریای خزر در منطقه گمیشان شروع شده و با عبور از شهرهای ترکمن صحرا تا کوه های شمالی شهر کلاته ادامه پیدا می‌کند. البته امروزه فقط خرابه‌ای از این دیوار تاریخی به جای مانده است. تالاب‌های ترکمن صحرا زیستگاه پرندگان کمیاب مهاجر و بومی است.
بندر ترکمن
بندر ترکمن در استان گلستان و غرب ترکمن صحرا قرار گرفته است . راه آهنی به طول ۱۴۰۰ کیلومتر بندر ترکمن را به بندر امام خمینی در جنوب ایران وصل می کند.
بندر ترکمن دوشنبه بازار پر رونقی دارد. شما میتوانید از طریق اسکله بندر ترکمن به تنها جزیره ایرانی دریای خزر ، آشوراده ، دسترسی داشته باشید.
پارک گلستان در نزدیکی بندر ترکمن ، منطقه ای زیبا و سرسبز است که برای کمپینگ بسیار مناسب است. روستای قره قاشلی از توابع بندر ترکمن یکی از معروف ترین مراکز پرورش و نگهداری اسب های ترکمن است که باشگاه سوارکاری هم دارد.
در منطقه شکار ممنوع صوفیکن میتواند پرندگان مهاجر کمیاب و پرندگان متنوع بومی را از نزدیک مشاهده نمایید.
بازدید تالاب اینگه برون و گل افشار زیبای نزدیک تالاب هم جذابیت خاصی دارد.
شهر آق قلا
شهر آق قلا در ۴۰ استان گلستان در کیلومتری شرق بندر ترکمن و شمال گرگان در دو طرف رودخانه گرگان رود قرار گرفته است. این شهر از شمال به رود اترک، از غرب به بندر ترکمن و گمیشان، از جنوب به بخش مرکزی گرگان و از شرق به دهستان کتول و گنبد قابوس می‌رسد. این شهر آثار تاریخی و صنایع دستی برجسته‌ای دارد.
پنج شنبه بازار آق قلا بسیار معروف و پر رونق است.
بلندترین پل آجری دنیا ، پل آجری آق قلعه است که روی رودخانه گرگان رود ساخته شده و در ۱۸ کیلومتری شمال گرگان واقع شده است. این پل تاریخی بازمانده از دوران صفویه با ۷۰ متر طول و ۳۰ متر عرض از چهار دالان با طاق جناغی تشکیل شده است که از مهم ترین جاذبه‌های تاریخی این شهر به حساب می‌آید.
دیوار قزل آلان، که توسط اسکندر بنا شده و انوشیروان ساسانی تعمیرش کرده است از ۳ کیلومتری آق قلا می‌گذرد. دیوار قزل آلان از دریای خزر شروع شده و تا کوهای گلی داغ به طول ۷۰ کیلومتر ادامه دارد. با این که بیشتر قسمتهای این دیوار فروریخته است ولی ارتفاع بعضی قسمتهای دیواره بین ۲ – ۴ متر بوده است.
سد وشمگیر در نزدیکی آق قلا و ۵۰ کیلومتری شمال شرق گرگان در محدود سنگر سوار قرار رگفته است. این سد روی رودخانه گرگان رود و در ۲۴ کیلومتری مرز ترکمنستان ساخته شده است و ایستگاه سرشماری پرندگان محسوب می شود.
تالاب اینچه برون که از چند تالاب کوچک (تالاب گمیشان، آجی گل، آلما گل و آلا گل و غیره) بوجود آمده در جنوب رودخانه اترک قارر دارد و زیستگاه گونه‌هایی نایاب از پرندگان بومی و مهماجر است و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های آق قلا به حساب می آید.
گل فشان قارنی یاریق در ۱۸ کیلومتری شمال غرب آق قلا در حاشیه شرقی روستای سقر تپه قرار گرفته است. گل فشان ها مخروط‌های خاکی هستند که مانند آتشفشان دهانه دارند ولی به جای مواد مذاب ، گل سرد از آنها فوران می‌کند. معروف‌ترین گل فشان‌ها استان گلستان که نزدیک به آق قلا قرار گرفته‌اند عبارتند از: قارنی یاریق، نفتیجه، گمیشان، اینچه برون.
شهر گمیش تپه
شهر گمیش تپه در شرق دریای خزر و نزدیک به مرز ترکمنستان قرار گرفته است. گمیش تپه به معنی تپه نقره‌ای است علت این نامگذاری دو داستان متفاوت دارد.
گفته می‌شود به دلیل کشف سکه‌های نقره فراوان در زمان قاجاریه در تپه‌های این شهر، نام تپه نقره‌ای گرفته است و دیگری علت نامگذاری شهر را به دلیل انعکاس نور خورشید از تپه‌های نمک‌زار آن به رنگ نقره‌ای می‌دانند.
موزه مردم شناسی گمیش تپه در ساختمانی تاریخی معروف به خانه گوکلانی باقیمانده از دوران پهلوی، نشان دهنده فرهنگ و سبک زندگی مردم ترکمن است.
خانه‌های تاریخی و قدیمی با معماری خاص در این شهر جلب توجه می‌کند، معماران قدیمی برای ساخت این خانه‌ها نقشه‌ای نمی‌کشیدند و در ساخت آنها از الوار و چوب استفاده می‌کردند.
سیمین شهر
سیمین شهر در بخش گلدشت گمیشان قرار دارد و از مجموع ۳ روستا ساخته شده است. ساختمان های این شهر قدمت ۱۰۰ ساله دارند و مراتع اطرافش سرسبز و دیدنی است. رودخانه گرگان رود که از رشته کوه آلا داغ سرچشمه می‌گیرد و بعد از طی کردن ۲۰۰ کیلومتر وارد دشت گرگان می‌شود و به دریای خزر می‌ریزد از وسط این شهر عبور می‌کند.
تفرجگاه بسیار زیبای قارقی کنار در کنار رود از جاذبه‌های گردشگری منطقه محسوب می‌شود. شنبه بازار سیمین شهر رونق بالایی دارد. زیارتگاه نقشبندی در ۸ کیلومتری جنوب شهر، یکی از اماکن مقدس برای ترکمنان محسوب می‌شود که در روزهای جشن و اعیاد محلی برای ادای نذر و برپایی مراسم به این نقطه می‌روند.
از آنجا که بهاالدین نقش بندی از غرفای محبوب میان تکمن ها برای زیارت مکه از این محل گذشته و مدتی را در آنجا اقامت داشته نام این زیارتگاه به قدمگاه نقشبندی معروف شده است.
شهر انبار آلوم
شهر انبار آلوم ، شهری کوچک از توابع آق قلا است. رودخانه گرجوان در ۳ کیلومتری شرق انبارآلوم بعد از پیوستن به چاه علی به گرگان رود می ریزد. اطراف این رودخانه فضای بسیار زیبایی برای سفر و کمپینگ در طبیعت دارد. پارک مختوم قلی فراغی با مساحت ۱ هکتار و پارک فجر با مساحت نیم هکتار از مراکز تفریحی استان گلستان محسوب می شوند.
شهر کلاله
شهر کلاله در ۶۸ کیلومتری بندر ترکمن قرار گرفته است که جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی دارد. زیارتگاه خالد نبی و منطقه هزار دره در نزدیکی کلاله قرار گرفته‌اند.
چشمه آق سو که آب شرب شهر کلاله را تامین می‌کند در ۷ کیلومتری شرق این شهر قرار دارد که تفرجگاه مردم منطقه است و آلاچیق ها، فضای سبز و رودخانه‌ای همیشه جاری و باصفا دارد.
چشمه زاو دیگر منطقه خوش آب و هوای نزدیکی کلاله و روستای زاو بالا است.
پارک گل کلاله با مساحت ۶ هکتار محیطی بسیار زیبا و دلنشین برای ییاده روی دارد.
کوه نیلی، بلندترین کوه شهرستان کلاله در محدوده پارک ملی گلستان منطقه‌ای مناسب برای کوهنوردی به حساب می‌آید. در این کوه دریاپه سولوکلی با مساحت ۴ هکتار خودنمایی می‌کند. برای رسیدن به این دریاچه در مسیر کوهنوردی با مناظر زیبا و حیرت انگیزی روبرو خواهید شد.
دیوار تاریخی گرگان از نزدیکی کلاله عبور کرده است.
باشگاه پرورش اسب کلاله رونق زیادی دارد که میتوانید از اسب های اصیل ترکمن در آنجا بازدید نمایید.
به گزارش وب گاه بیتوته، جنگل‌های پلکانی کلاله، روستای گچی، منطقه شکار ممنوع عزیز آباد و منطقه حفاظت شده زاو بالا از دیگر دیدنی های این منطقه است.
دیگر جاذبه های گردشگری ترکمن صحرا
- آرامگاه مختومقلی در ۳۰ کیلومتری غرب مراوه تپه
- تپه باستانی مراوه تپه
- غار قیز قلعه در کنار روستای یکه چنار در ۱۰ کیلومتری مرکز مراوه تگه
- چشمه ساوه در ۲ کیلومتری جنوب شرقی مراوه تپه
- آبشار بالی قایه
- جنگل آق امام
- مقبره خالد نبی در ۹۰ کیلومتری شمال گنبد کاووس که در بالای کوه گوگجه داغ ساخته شده.
- آرامگاه باستانی با سنگ قبرهای عجیب و تیره در قسمت شرقی آرامگاه خالد نبی که به دوران پارینه سنگی مربوط می‌شود.
- چشمه خضر دندان که به عقیده محلیان آب شفا بخشی دارد .
- مقبره عالم بالا و مقبره چوپان اتا
- هزار دره با تکه ماهورهای تخم مرغی شکل که در مسیر قبرستان خالد نبی قرار گرفته و زیبایی شگفت انگیزی دارد.
- جنگل های هیرکانی
- آبشار کبود وال که تنها آبشار تمام خزه ای ایران در جنول شرقی علی آباد کتول است.
- برج گنبد کاووس که قدمتش به قرن چهارم می رسد و بلندترین برج تمام آجری جهان است.
- تپه های باستانی شیروان .
نظر شما