امروز ۱۶ آذر روز دانشجو است. روز جوانانی که سبک زندگی آن‌ها و اتفاقاتی که برایشان رخ می‌دهد به‌قدری جذاب است که بسیاری از هنرمندان حوزه فیلمسازی را مجاب کرده که به زندگی آن‌ها بپردازند و حواشی‌اش را به تصویر بکشند.
در طول این سال‌های فیلمسازان فراوانی با تمرکز بر روی بخش‌های مختلف زندگی دانشجویی، به ساخت آثار نمایشی پرداختند، آثاری که برخی از آن‌ها به سریال‌های ماندگار و محبوب تلویزیون هم بدل شدند و در زمان پخش توانستند هم نوع نگاه مردم به دانشجویان را تغییر دهند و هم مشکلات و مصائب مربوط به این قشر تأثیرگذار را به تصویر بکشند.
در این گزارش مروری داریم بر سریال‌های دانشجویی مهم تلویزیون که در سه دهه اخیر از شبکه‌های مختلف سیما پخش شدند.
در پناه تو
کارگردان: حمید لبخنده
تهیه‌کننده: منوچهر شاهسواری
بازیگران: حسن جوهرچی، لعیا زنگنه، رامین پرچمی، پارسا فیروزفر، ثریا قاسمی، ایرج راد، حبیب دهقان نسب
سال پخش: ۱۳۷۵
شبکه نمایش‌دهنده: دو
سریال حمید لبخنده، یکی از اولین سریال‌های تاریخ تلویزیون بود که به طور خاص به قشر دانشجو می‌پرداخت. درام خوش ساختی که قصه آن به مثلث عشقی جذابی بین سه دانشجو می‌پرداخت. یکی از ویژگی‌های قابل توجه سریال «در پناه تو» این بود که روابط به تصویر کشیده شده در این سریال، کاملاً منطبق با حال و هوای روزهای ابتدایی دهه هفتاد بود و روابط اجتماعی که در آن نمایش داده می‌شد، به واقعیت جامعه آن سال‌ها بسیار شباهت داشت. سطح دغدغه دانشجوها، نحوه ارتباط آن‌ها با خانواده و جامعه، مدل ورودشان به بازار کار، مشکلاتی که برای راه‌اندازی زندگی مشترک داشتند و مواردی از این دست، همگی باعث شده بود که قشر دانشجو و سبک زندگی آن‌ها، برای مخاطبان تلویزیون (که در آن سال‌ها بخش عمده‌ای از کل کشور بودند) بسیار جذاب شود. پس از پخش این سریال «دانشجو شدن»، یکی از مزیت‌هایی بود که خیلی از نوجوان‌های آن دوران می‌خواستند به آن برسند.
روزگار جوانی
کارگردان: اصغر توسلی، شاپور قریب
تهیه‌کننده: اصغر توسلی
بازیگران: امین حیایی، بهزاد خداویسی، نصرالله رادش، کیهان ملکی، مهدی صبایی، بیوک میرزایی
سال پخش: ۱۳۷۷
شبکه نمایش‌دهنده: پنج
دو سال بعد از پخش موفق «در پناه تو» سریال دانشجویی دیگری از تلویزیون پخش شد، سریالی که آن هم در زمان پخش با استقبال خوبی مواجه شد و جزء معدود سریال‌هایی بود که فصل دوم آن نیز یک سال بعد از پخش فصل اولش تولید و پخش شد. این سریال داستان ۵ جوان دانشجو بود که در یک خانه دانشجویی با هم زندگی می‌کردند، جوانانی که چهار نفرشان از شهرهای کوچک و بزرگ برای تحصیل به پایتخت آمده بودند و یک بچه تهرانی هم در میانشان حضور داشت. «روزگار جوانی» هم از آن دست سریال‌هایی بود که نگاه درستی به جامعه دانشجویی و سطح دغدغه آن‌ها داشت، اصغر فرهادی که این روزها با ساخت فیلم‌های سینمایی برای خودش در سطح جهان اسم و رسمی به دست آورده است، نویسنده فصل اول این سریال بود، فصلی که به اعتقاد اکثر دوستداران «روزگار جوانی» بهترین فصل آن بود. این سریال بعد از پخش دو فصل در سال‌های ۷۷ و ۷۸، بار دیگر سر از تلویزیون درآورد و فصل سوم آن دو ماه پیش از شبکه پنج پخش شد که با اختلاف زیاد، بدترین فصل سریال خاطره‌انگیز «روزگار جوانی» بود.
دختران
کارگردان: اصغر توسلی
تهیه‌کننده: اصغر توسلی
بازیگران: آتنه فقیه نصیری، شقایق دهقان، سحر ولدبیگی، افسون افشار، زیبا بروفه، حمیرا ریاضی، نیما فلاح، رامین ناصرنصیر
سال پخش: ۱۳۷۹
شبکه نمایش دهنده: پنج
اصغر توسلی یک سال پس از اتمام سریال «روزگار جوانی» به سراغ سریال «دختران» رفت، تا شاید آن اقبالی که در نسخه پسران دانشجو به دست آورده بود، در ورژن دخترانه آن هم به دست بیاورد. البته این دو اثر با هم تفاوت‌های عمده‌ای داشت، مهم‌ترین تفاوت آن هم این بود که شخصیت‌های داستان در خوابگاه دانشجویی بودند و بیشتر اتفاقات و سکانس‌های داخلی سریال در خوابگاه می‌گذشت. با این وجود اما به تصویر کشیدن مشکلات دختران دانشجو سوژه جذابی بود و تماشاگر در دل آن سوژه با سختی‌های زندگی مشترک و دانشجو شدن، اتفاقاتی که در طول دوران تحصیل برای این قشر رخ می‌داد و مواردی از این دست بیش از پیش آشنا می‌شد. اگرچه سریال «دختران» به اندازه نمونه پسرانه‌اش به محبوبیت نرسید، اما چهره‌های زیادی با بازی در این اثر به شهرت رسیدند و کم‌کم ورودشان به سینما و تلویزیون سرعت گرفت.
روزهای زندگی
کارگردان: سیروس مقدم
تهیه‌کننده: مجید اوجی
بازیگران: مجید مظفری، افسانه بایگان، کتایون ریاحی، داوود رشیدی، داریوش ارجمند، رضا بابک، حسن جوهرچی، لیلا بلوکات
سال پخش: ۱۳۷۹
شبکه نمایش دهنده: سه
«روزهای زندگی» از آن دست سریال‌های خاص دانشجویی بود. شخصیت‌های اصلی این سریال دانشجو نبودند، اما کسانی بودند که با دانشجو جماعت سروکار داشتند و زمان‌های زیادی از کلیت سریال در فضای دانشگاهی سپری می‌شد. مجید مظفری، رضا بابک، فخرالدین صدیق شریف، اساتید دانشگاه بودند که هرروز با دانشجوهای مختلف سروکله می‌زدند، دانشجوهایی که اتابک نادری، شیوا بلوریان، افشین سنگ‌چاپ و... تعدادی از بازیگران نقش‌های آن بودند. اگرچه در این سریال ما زندگی دانشجویی و سبک تحصیل آن‌ها را از زاویه دید استادها می‌دیدیم، اما خرده روایت‌های مربوط به دانشجوهای داستان، به موازات داستان اصلی پیش می‌رفت و تماشاگر به واسطه همین خرده روایت‌ها با سبک و سیاق زندگی دانشجویی، مدل ارتباطی بین استاد و دانشجو و مشکلات مربوط به اختلافات بین اساتید بیشتر آشنا می‌شد. یکی از ویژگی‌های سریال «روزهای زندگی» که البته در «دختران» نیز وجود داشت، زمان پخش آن بود. این سریال در سال ۷۸ تولید شد، سالی که حوادث اجتماعی مربوط به دانشگاه در آن سر زبان‌ها افتاده بود و دانشگاه و دانشجو در سطح جامعه، با مفاهیم جدیدی مواجه شده بودند.
پشت کنکوری‌ها
کارگردان: پریسا بخت‌آور
تهیه‌کننده: حسین مروی
بازیگران: رضا داوودنژاد، برزو ارجمند، علی صادقی، رامین ناصرنصیر، محمدرضا رضایی، سیروس گرجستانی
سال پخش: ۱۳۸۱
شبکه نمایش دهنده: پنج
سریال مناسبتی پریسا بخت‌آور که در ماه رمضان سال ۸۱ از شبکه پنج سیما پخش شد هم سریال‌های جذاب این ژانر است. اگرچه شخصیت‌های این داستان دانشجو نبودند، اما همه آن‌ها جوانانی بودند که رویای دانشجو شدن در سر می‌پروراندند و تمام فکر و ذکرشان این بود که از غول بی‌شاخ‌ودم کنکور عبور کنند و به دانشگاه برسند. اصغر فرهادی که پیش از این یک سریال دانشجویی دیگر را نوشته بود، یکی از ایده‌پردازان و نویسندگان اولیه این سریال ۲۵ قسمتی هم بود و در شکل‌گیری آن نقش مهمی را ایفا کرد. داستان «پشت کنکوری‌ها» داستان چهار جوان بود که در خانه‌ای قدیمی گرد هم جمع می‌شوند تا به هم برای موفقیت در کنکور کمک کنند. در میانه داستان نیز همسایه این خانه (با بازی رامین ناصر نصیر) هم که بعد از متأهل شدن برای رفتن به دانشگاه تلاش می‌کند به این گروه اضافه می‌شود تا با کمک آن‌ها کنکور را رد کند.
لیسانسه‌ها/ فوق لیسانسه‌ها
کارگردان: سروش صحت
تهیه‌کننده: رضا جودی
بازیگران: امیرحسین رستمی، هوتن شکیبا، امیر کاظمی، بیژن بنفشه‌خواه، بهنام تشکر، متین ستوده، عزت‌الله مهرآوران، کاظم سیاحی
سال پخش: ۱۳۹۵
شبکه نمایش دهنده: سه
به اعتقاد بسیاری از منتقدان تلویزیون، یکی از خوش‌ساخت‌ترین کمدی‌های چند سال اخیر سیما، سریال «لیسانسه‌ها» به کارگردانی سروش صحت است، اثری که دو فصل اول آن با همین نام و فصل سومش با نام «فوق لیسانسه‌ها» از شبکه سوم سیما پخش شد. هرچه نمونه‌های پیشین سریال‌های دانشجویی، به دوران دانشجو بودن شخصیت‌ها و قبل از آن اشاره داشت، در این اثر ما با دوران پس از اتمام دانشجویی شخصیت‌ها مواجه بودیم، یعنی ایامی که چند جوان اصلی قصه با مدرک لیسانس از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بودند و حالا باید مشکلات مربوط به پس از اتمام تحصیل را رد می‌کردند. یکی از شخصیت‌ها (مسعود) با مشکل بیکاری مواجه بود و برای اینکه بتواند با دختر مورد علاقه‌اش ازدواج کند، نیاز به کار ثابت داشت. یکی دیگر (حبیب) مشکل ازدواج داشت و باوجود اینکه علاقه شدیدی به تشکیل خانواده داشت، اما هر بار به دلایل مختلف موفق به انجام این کار نمی‌شد. سومین شخصیت اصلی داستان (مازیار) هم بعد از فارغ‌التحصیلی به فکر مهاجرت بود که به مرور متوجه بیماری‌اش می‌شود این مسئله نیز به مشکلات او و دوستانش اضافه می‌شود. «لیسانسه‌ها» در طی سه فصلی که از آن پخش شد، به خوبی حال و هوای پس از تحصیل دانشجوها را به زبان طنز، نمایش داده بود، زبانی که سازنده اثر را آزاد می‌گذاشت تا با استفاده از این قالب، به خیلی از کمبودها و معضلات اجتماعی مربوط به این قشر ورود کند.
به جز این سریال‌ها که دانشجو بودن یا دانشجو شدن، در بطن قصه اصلی‌شان جا داشت، سریال‌های فراوان دیگری هم بودند که در میان شخصیت‌های اصلی یا فرعی آن‌ها، یک یا چند جوان دانشجو حضور داشت و بخش‌هایی از داستان‌ها در محیط دانشگاه می‌گذشت. سریال‌هایی مثل «معراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی، «پدر» و «افرا» از بهرنگ توفیقی، «با خانمان» ساخته برزو نیک‌نژاد و «یاور» ساخته سعید سلطانی برخی از این سریال‌ها بودند.
منبع: آنا
نظر شما