هواداران فوتبال او را با گل معروفی که با کمک «دست خدا» به ثمر رسانده بود به یاد می‌آورند. در دنیای سیاست، مرد تکرارنشدنی فوتبال آرژانتین با حمایت از سیاستمداران چپ‌گرا شناخته می‌شد و در فرهنگ عامه، نماد سرخوشی و آزادی ابدی بود. دیه‌گو آرماندو مارادونا، مرد تکرارنشدنی تاریخ فوتبال، در سن ۶۰ سالگی و به دلیل ایست قلبی درگذشت. سبک زندگی پرخطر مارادونا که سرشار از مواد مخدر و زیاده‌روی‌های گوناگون بود، دلیل اصلی مرگ اصلی او را رقم زد و اسطوره بی‌بدیل فوتبال آرژانتین را به مقصد ابدی رساند.
دیه‌گو ۳۰ اکتبر ۱۹۶۰ در شهر لانوس استان بوینس آیرس آرژانتین به دنیا آمد. او که در خانواده‌ای فقیر زندگی می‌کرد از هشت سالگی تلاش می‌کرد تا با حرکات نمایشی با توپ فوتبال بخشی از هزینه زندگی خانواده‌اش را تامین کند. او فوتبال حرفه‌ای را با باشگاه آرژانتینوس جونیورز شروع کرد و از شانزده سالگی تا بیست و یک سالگی برای این باشگاه بازی کرد. درخشش او در این باشگاه استانی، نگاه مدیران باشگاه شناخته‌شده بوکا جونیورز را به خود جلب کرد و شرایط برای انتقال او به یکی از بهترین باشگاه‌های آرژانتین فراهم شد.
مارادونا که در شانزده سالگی به تیم ملی آرژانتین دعوت شده بود به تیم استان محل تولدش کمک کرده بود تا در ۱۳۶ مسابقه بدون شکست ظاهر شود. عملکرد خیره‌کننده دیه‌گو در بوکا هم ادامه داشت و به همین دلیل باشگاه بارسلونا با شکستن رکوردهای نقل و انتقالاتی موفق شد او را با پرداخت سه میلیون پوند به گران‌ترین بازیکن تاریخ تبدیل کند. مارادونا در اسپانیا هم خیره‌کننده ظاهر شد اما مهم‌ترین دوران افتخارآفرینی او در فوتبال باشگاهی در باشگاه ناپولی رقم خورد. وقتی که ناپولی برای جذب او یک بار دیگر رکوردهای نقل و انتقالاتی را شکست، دیه‌گو با پرداخت ۵ میلیون پوند به ناپل منتقل شد. درخشش بی‌پایان مارادونا به او کمک کرد تا ناپولی با کمک او دو قهرمانی در لیگ ایتالیا و یک قهرمانی در جام یوفا را جشن بگیرد. این باشگاه ایتالیایی هنوز هم نتوانسته دوران پرافتخار دهه ۸۰ را تکرار کند.
با این حال مهم‌ترین دوران فوتبالی دیه‌گو مارادونا در پیراهن تیم ملی آرژانتین رقم خورد. او که با تیم ملی کشورش قهرمان جام جهانی زیر ۲۰ سال شده بود، به تنهایی آرژانتین را به فینال جام جهانی ۱۹۸۶ رساند و قهرمانی را جشن گرفت. مارادونا چهار سال بعد و در سال ۱۹۹۰ هم آرژانتین را تا فینال جام جهانی یاری کرد اما این بار در برابر آلمان غربی شکست خورد.
اسطوره فوتبال آرژانتین با افزایش سن به مواد مخدر اعتیاد پیدا کرد و سبک زندگی پرخطری را دنبال کرد که علاقه شدید به مشروبات الکی و اضافه وزن را هم برای او به ارمغان آورد. او که در سال ۲۰۰۴ برای نخستین بار دچار حمله قلبی شده بود، مدتی پیش به دلیل خون‌ریزی مغزی در بیمارستان بستری شده بود. مارادونا دو هفته پیش از بیمارستان مرخص شده بود اما به دلیل ایست قلبی جان خود را از دست داد. بدین ترتیب باشگاه جیمناسیا لاپلاتا در لیگ آرژانتین به آخرین تجربه او در دنیای فوتبال تبدیل شد.
حقایقی در زندگی دیه‌گو مارادونا وجود دارد که احتمالا از آن‌ها بی‌خبر باشید. در ادامه می‌توانید با ده نکته درباره زندگی دیه‌گو مارادونا مواجه شوید که احتمالا از آن‌ها خبری نداشتید.
۱۰ – شهری که به هم ریخت
مارادونا از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۱ در ۱۸۸ بازی برای ناپولی موفق به ثبت ۸۱ گل شد. اما آمارهای خیره‌کننده دیه‌گو تنها بخشی از تاثیرگذاری او در ترکیب ناپولی را نشان می‌دهد. او در فصل ۸۷-۱۹۸۶ تاثیرگذارترین بازیکن باشگاه بود و ناپولی را به‌تنهایی قهرمان سری آ کرد. با قهرمانی در لیگ ایتالیا، ناپولی به نخستین تیم جنوبی ایتالیا تبدیل شد که قهرمانی لیگ را جشن می‌گرفت. پس از این قهرمانی، مردم برای پنج روز در خیابان‌های ناپل به خوشحالی می‌پرداختند.
مارادونا درباره این وضعیت شهر به رسانه‌ها گفت:
ناپل واقعا شهر فوق‌العاده‌ای است اما من نمی‌توانم در آن نفس بکشم. دوست دارم خیلی راحت در شهر قدم بزنم و مثل سایر مردم باشم.
۹ – معروف‌ترین گل مارادونا با کمک خدا به دست آمد
در مرحله یک‌چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۸۶ تیم ملی آرژانتین با کاپیتانی دیه‌گو مارادونا در برابر تیم ملی انگلیس قرار گرفت. این مسابقه می‌توانست صرفا یک دیدار هیجان‌انگیز باشد اما دو کشور در سال ۱۹۸۲ درگیری‌هایی برای تصاحب جزایر فالکلند داشتند که مردم هر دو سرزمین را در برابر یکدیگر قرار داده بود. بازی با درگیری بازیکنان هر دو طرف به اوج نزدیک می‌شد که دقیقه ۵۱ از راه رسید. دیه‌گو مارادونا و پیتر شیلتون (دروازه‌بان تیم ملی انگلیس) برای تصاحب یک توپ در آسمان منطقه جریمه وارد عمل شدند اما مارادونا موفق شد این نبرد هوایی را برنده به پایان برساند. به او شکل هنرمندانه‌ای توپ را با دست چپش هدف قرار داد و با تغییر مسیر توپ، آن را وارد دروازه انگلیسی‌ها کرد.
داور مسابقه که متوجه حرکت ظریف او نشده بود، گل را صحیح اعلام کرد و آرژانتین پیش افتاد. مارادونا بعدها درباره آن گل گفت:
این گل کمی به لطف سر مارادونا و کمی به لطف دست خدا به دست آمد.
با این حال این گل معروف که با همراهی دست خدا به دست آمد، تنها گل تاریخی این مسابقه نبود. کمتر از پنج دقیقه بعد، دیه‌گو توپ را در زمین آرژانتین تصاحب کرد و آن را به تنهایی از میان هفت بازیکن تیم ملی انگلیس عبور داد و به تور دروازه انگلیسی‌ها چسباند. این گل که حکم صعود آرژانتین به مرحله نیمه‌نهایی را امضا کرد به «گل قرن» شهرت دارد.
۸ – کوکایین
تنها مزه اواخر دهه هشتاد و روزگار طلایی دیه‌گو در ناپل شیرینی نبود. او که در بزرگترین شاه‌راه قاچاق مواد مخدر در اروپا زندگی می‌کرد، آهسته آهسته به مافیای قدرتمند شهر نزدیک شد و این تعامل آغاز وابستگی شدید او به مواد مخدر بود. دیه‌گو آرماندو مارادونا به‌مرور به مواد مخدر اعتیاد شدیدی پیدا کرد. مارادونا بارها به خاطر حمل مواد مخدر دستگیر شد که شاید مهم‌ترین آن‌ها در سال ۱۹۹۱ بود؛ او به دلیل حمل نیم کیلوگرم کوکایین توسط پلیس بوینس آیرس دستگیر شد. مارادونا در سال ۲۰۰۴ هم به‌دلیل انتقال مواد مخدر در شهر کوخاباما در بولیوی هم در دام پلیس افتاد. اما نیروهای مبارزه با قاچاق مواد مخدر به دلیل شهرت جهانی و محبوبیت بی‌مثال مارادونا نمی‌توانستند جریمه‌های سنگینی برای او وضع کنند.
در سال‌های ابتدایی قرن بیست و یکم مارادونا بیشتر از هر زمان دیگری برای ترک مواد مخدر راسخ بود. او در این دوران بارها در کمپ‌های ترک اعتیاد بستری شد اما نتیجه کار در نهایت چندان امیدوارکننده به نظر نمی‌رسید. او درباره یکی از تراژدیک‌ترین خاطراتش از تلاش برای ترک اعتیاد گفته بود:
مدتی به دلیل افسردگی پس از ترک اعتیاد در یک تیمارستان بودم. آن‌جا بیماران روانی بسیاری بودند که تصور می‌کردند انسان‌های بسیار مهمی هستند. یکی از آن‌ها تصور می‌کرد چه‌گوارا است و دیگری خودش را گاندی می‌دانست. اما وقتی من گفتم که مارادونا هستم، کسی باور نکرد. آن‌ها می‌گفتند هیچکس به جز دیه‌گو نمی‌تواند مارادونا باشد.
۷ – تنها شهری که به آرژانتین توهین نکرد
در جام جهانی ۱۹۹۰ که به میزبانی ایتالیا برگزار می‌شد، دو کشور ایتالیا و آرژانتین در مرحله نیمه‌نهایی در برابر یکدیگر قرار گرفتند. دیه‌گو در حاشیه کنفرانس خبری پیش از مسابقه و در پاسخ به این سوال که آیا همه مردم شهر ناپل طرفدار تیم ملی کشورشان هستند یا نه، گفت:
آن‌ها از همه مردم شهر ناپل می‌خواهند که هوادار ایتالیا باشند؟ من این درخواست را دوست ندارم. واقعیت آن است که ناپل همواره از آرامش شهرهای شمالی ایتالیا محروم بوده است.
گروهی اعتقاد دارند این صحبت‌های مارادونا آغاز دوران افول او در باشگاه ناپولی را رقم زد. وقتی تیم ملی آرژانتین در ورزشگاه سن‌پائولی شهر ناپل حاضر شد، سرود ملی آرژانتین به تنها سرود ملی تبدیل شد که هواداران آن را هو نکردند. پس از آن مارادونا به سوی تماشاگران ایتالیایی تعظیم کرد.
۶- این کوکایین لعنتی
مارادونا در اواخر دهه ۸۰ میلادی صحبت‌های بسیاری درباره تفاوت‌های فرهنگی میان مردم و شهرهای شمال و جنوب ایتالیا می‌کرد که برای بسیاری از صاحبان قدرت و اعضای مافیا جذاب به نظر نمی‌رسید. پس از حضور او در جام جهانی ۱۹۹۰ ایتالیا و صحبت‌های جنجال‌برانگیزی که مطرح کرده بود، فدراسیون فوتبال ایتالیا حساسیت بیشتری نسبت به مارادونا پیدا کرد. پس از پایان جام جهانی، ایتالیایی‌ها از دیه‌گو تست دوپینگ گرفتند و براساس نتیجه آن تست مشخص شد که مارادونا کوکایین مصرف کرده است. همین اتفاق محرومیت ۱۵ ماهه او از فوتبال را به همراه داشت.
گروهی باور داشتند مارادونا که آهسته آهسته به نماد فرهنگی شهر ناپل تبدیل شده بود، درگیری‌هایی با باند مافیای ناپل داشت که می‌توانست برای او خطرناک باشد و خطر بزرگ این درگیری‌ها پس از جام جهانی ۱۹۹۰ خودش را نشان داد. مدتی پس از محرومیت مارادونا به‌دلیل مصرف مواد مخدر، شایعاتی مبنی بر همکاری او با باندهای قاچاق مواد مخدر هم به گوش رسید.
۵ – بازگشت به فوتبال با طعم دوپینگ
پس از پایان محرومیت مارادونا، او دوباره به فوتبال بازگشت. دیه‌گو با باشگاه اسپانیایی سویا قرارداد بست و یک سال برای این تیم بازی کرد. اما در آستانه جام جهانی ۱۹۹۴ بود که آلفیو باسیله، سرمربی تیم ملی آرژانتین، از دیه‌گو مارادونا درخواست کرد تا دوباره پیراهن تیم ملی کشورش را به تن کرده و در جام جهانی حاضر شود. مارادونا این پیشنهاد را پذیرفت و با آرژانتین به ایالات متحده سفر کرد. او در مرحله گروهی و در برابر تیم ملی یونان نمایشی خیره‌کننده را ارائه کرد که می‌توانست هواداران تیم ملی آرژانتین را امیدوار کند اما پس از حضور در دیدار مقابل نیجریه تست دوپینگ داد.
با مثبت اعلام‌شدن تست دوپینگ مارادونا او از همراهی آرژانتین در مرحله بعدی محروم شد و آرژانتینی‌ها با شکست در برابر رومانی از جام جهانی ۱۹۹۴ حذف شدند. گروهی از رسانه‌ها باور داشتند این آزمایش با تلاش‌های ژائو هاولانژ، رییس برزیلی وقت فدراسیون جهانی فوتبال، انجام شده تا آرژانتین در صعود به مراحل پایانی جام جهانی ناکام مانده و شانس برزیلی‌ها برای قهرمانی جهان بیشتر شود. جام ۹۴ آخرین جام جهانی در دوران ریاست هاولانژ بود و گمان می‌رفت که او همه تلاشش را به کار گرفته تا طلسم ۲۴ ساله ناکامی برزیل در جام جهانی را بشکند.
اگرچه برزیل در این مسابقات به مقام قهرمانی دست پیدا کرد اما مارادونا بعدها و در حاشیه کنفرانس‌های خبری جام جهانی ۲۰۱۰ [که به‌عنوان سرمربی آرژانتین در آن‌جا حضور پیدا کرده بود] تایید کرد که در آن مسابقات دست به دوپینگ زده اما حامی او و تعدادی دیگر از هم‌تیمی‌هایش برای مصرف این داروهای نیروزای غیرقانونی فدراسیون فوتبال آرژانتین بوده است. دیه‌گو در سال ۱۹۹۷ در پیراهن بوکا جونیورز پس از مثبت اعلام‌شدن دوباره تست دوپینگ از فوتبال خداحافظی کرد.
۴ – حضور در خاورمیانه
دیه‌گو مارادونا پس از خداحافظی اجباری از فوتبال نتوانست از ورزش محبوبش دور بماند و به عنوان سرمربی به دنیای فوتبال بازگشت. او از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ هدایت تیم ملی آرژانتین را برعهده داشت اما در این دوران افتخار خاصی با تیم ملی کشورش به دست نیاورد. پس از آن بود که مارادونا برای هدایت تیم الوصل امارات به توافق رسید و قراردادی دو ساله با این تیم منعقد کرد. اما تنها پس از یک سال، مارادونا این تیم را در تابستان ۲۰۱۲ ترک کرد. او از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۷ در باشگاه دپورتیوو ریسترا به‌عنوان دستیار حضور داشت و پس از آن هدایت تیم الفجیره در لیگ امارات را برعهده گرفت. این بار هم آب و هوای خاورمیانه با اسطوره آرژانتینی کنار نیامد و او تنها پس از یازده مسابقه این تیم را هم ترک کرد.
۳ – حمایت از رهبران چپ‌گرا در آمریکای جنوبی
شماره ده تکرارنشدنی تاریخ فوتبال یکی از سیاسی‌ترین فوتبالیست‌های تاریخ هم بود. او علاقه بسیار زیادی به باورهای سوسیالیستی و اندیشه‌های چپ‌گرایانه داشت و مبارزه با ایالات متحده آمریکا را یکی از مهم‌ترین باورهای فکری مردم آمریکای جنوبی می‌دانست. به همین دلیل مارادونا رابطه بسیار خوبی با رهبران کشورهای سوسیالیستی آمریکای جنوبی برقرار کرده بود و به دوستان صمیمی آن‌ها تبدیل شده بود. او که برای مدتی در کوبا بستری بود تا اعتیاد به مواد مخدر را ترک کند با فیدل کاسترو، رهبر سوسیالیست این کشور، بارها صحبت کرد. دیه‌گو علاقه ویژه‌ای به مبارزان کوبایی داشت و به همین دلیل تصویر چه‌گوارا را روی بازوی راست و تصویر فیدل کاسترو را روی پای چپ خود خالکوبی کرده بود.
در این زمینه بخوانید:
اما رهبران کوبا تنها رهبران محبوب او در آمریکای جنوبی نبودند. دیه‌گو آرماندو مارادونا با هوگو چاوز، رییس جمهور ونزوئلا، هم رابطه بسیار خوبی داشت و بسیاری از رسانه‌ها آن دو را دوست‌های صمیمی می‌دانستند. مارادونا بارها خودش را چاویستا (هوادار سیاست‌های هوگو چاوز) معرفی کرده بود و از لزوم مبارزه با سیاست‌های آمریکا می‌گفت. او از منتقدان سرسخت جرج بوش بود و وقتی رییس جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۰۵ به آرژانتین سفر کرد، مارادونا اعلام کرد در واکنش به این سفر به خیابان می‌آید. بسیاری از مردم آرژانتین در این حرکت اعتراضی همراه مارادونا شدند. مترو و بیمارستان بوینس آیرس در آن روز به دلیل اعتصاب کارمندان و پرستاران تعطیل شد. دیه‌گو مارادونا خواهان آزادی فلسطین اشغالی هم بود و بارها درباره نفرت عمیقش از سیاست‌های آمریکا انتقاد کرده بود.
۲ – مارادونا و تقابل با دو ایرانی؛ یکی در برابر او و دیگری همراه او
در دورانی که دیه‌گو مارادونا در باشگاه بارسلونا توپ می‌زد، آندرانیک اسکندریان هم به باشگاه نیویورک کازموس پیوسته بود. این دو فوتبالیست در خرداد ۱۳۶۳ در دیدار دوستانه در برابر یکدیگر قرار گرفتند و یاران اسکندریان با نتیجه جذاب ۵ بر ۳ هم‌تیمی‌های دیه‌گو مارادونا را شکست دادند. محمدرضا خلعتبری هم دیگر فوتبالیست ایرانی است که توانسته در کنار مارادونا حضور داشته باشد. او در دورانی که مارادونا سرمربی الوصل امارات بود، در این تیم بازی می‌کرد. به عبارت دیگر، خلعتبری در الوصل فرصت شاگردی دیه‌گو را پیدا کرد.
۱ – نظرسنجی تاریخی
در سال ۲۰۰۲ فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا، نظرسنجی‌ای را به شکل اینترنتی برگزار کرد تا بهترین بازیکن فوتبال قرن بیستم توسط هواداران این ورزش محبوب در سراسر دنیا انتخاب شود. عمده کاربران به پله و مارادونا رای دادند اما در نهایت این فوتبالیست آرژانتینی بود که توانست بهترین فوتبالیست قرن بیستم باشد. با این حال پس از اعتراض هواداران پله به نتیجه نظرسنجی، فیفا قواعد نظرسنجی را تغییر داد و هر دو اسطوره فوتبال برزیل و آرژانتین را به‌عنوان فوتبالیست‌های قرن اعلام کرد. با این حال عمده کاربران باور داشتند گل دوم او به تیم ملی انگلیس در جام جهانی ۱۹۸۶ که با دریبل‌کردن هفت بازیکن به دست آمد، بهترین گل قرن بیستم است.
نظر شما