«مدت‌ها است که مردم از وضع روانپزشکی در همه جا ناراضی هستند؛ از مدت درمان که انگار تا ابد طول می‌کشد، از مخارج زیاد، از نتایج نامعلوم و از آن همه واژه مبهم و اسرارآمیز برای بسیاری از مردم درست مثل این است که یک آدم کور در یک اتاق تاریک دنبال یک گربه سیاه بگردد که اصلا آن‌جا نیست.» همین جملات که برگرفته از متن کتاب «وضعیت آخر» است، نشانگر تلاش نویسنده برای نزدیک کردن مفاهیم پیچیده روانشناسی و قابل فهم کردن آن برای مردم است. از زمانی که «تامس ای. هریس« کتاب «وضعیت آخر» را بیشتر از ۵۰ سال پیش در حوزه شناخت رفتار متقابل و روانشناسی نوشت و «اسماعیل فصیح» آن را به فارسی ترجمه کرد، این کتاب هنوز خوانندگان خود را در سراسر جهان دارد و این کتاب در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های سال ۹۴ قرار گرفت.
نظامی بازنشسته که به روانپزشکی روی آورد
تامس آنتونی هریس نویسنده کتاب، یک نظامی بازنشسته است که به عنوان پزشک و روانپزشک در نیروی دریایی آمریکا کار می‌کرده و در صحنه‌های تاریخی از جنگ جهانی دوم حضور داشته است. در زمانی که ژاپنی‌ها زیردریایی آمریکا را در پرل‌هاربر زدند، داخل زیردریایی بوده و زنده مانده است. هریس هم‌چنین بعد از پرتاب بمب اتمی روی ناکازاکی، برای درمان بیماران جنگی آمریکایی به منطقه اعزام شده بود. هریس مصر است که کتابش از ابتدا به آخر و کامل خوانده شود و او حتی قبل از پیشگفتار کتاب در یادداشت مولف و بسیار کوتاه نوشته است: «حائز اهمیت است که این کتاب از اول به آخر خوانده شود. هرگاه فصل‌های بعدی قبل از فصل‌های اولیه که روش و زبان ویژه «تحلیل رفتار متقابل» را ارائه می‌دهد، خوانده شود، خواننده نه تنها اهمیت کامل موضوع را درک نمی‌کند بلکه مطمئنا نتیجه‌گیری‌هایش نادرست یا زیان‌آور خواهد بود.» هریس تاکید کرده است که فصل‌های دوم و سوم برای فهمیدن تمام فصل‌های کتاب اهمیت اساسی دارد و برای خوانندگانی که اصرار به خواندن کتاب از آخر به اول دارند، تاکید می‌کند که در سراسر کتاب ۵ لغت دارای معنای خاص هستند که غیر از تعریف معمول آنها در فرهنگ لغت است و این ۵ لغت «والد»، «بالغ»، «کودک»، «خوب» و «بازی» هستند.
وضعیت آخر به چه درد ما می‌خورد؟
بارها و بارها در کتاب‌ها و مجلات روانشناسی و روانپزشکی خوانده‌ایم و در وصف این‌که روانکاوی خوب است بسیار شنیده‌ایم ولی این که آن درمان چه هست و چه کاری را انجام می‌دهد برای همگان روشن نیست. کتاب وضعیت آخر می‌تواند ما را با این دنیای پیچیده آشنا کند. این کتاب در ۱۳ فصل نوشته شده است و عنوان فصل اول «فروید، پنفیلد و برن» است. فصل سوم و چهارم که «تامس ای، هریس» آنها را برای فهم کتاب ضروری می‌داند، «والد، بالغ، کودک»، «چهار وضعیت زندگی» نام دارند. این کتاب نتیجه جست‌وجویی است برای یافتن پاسخ کسانی که می‌خواهند بدانند ذهن آدمی چگونه کار می‌کند و علت رفتارهای مختلف ما چیست؟ وضعیت آخر شامل پژوهش‌ها و جست‌وجوهای سی ساله علم پزشکی و دربرگیرنده همه مشاهدات و تحقیقات نویسنده است که با روش «تحلیل رفتار متقابل» مسائل مختلف شخصی و اجتماعی را بررسی و به‌دقت تحلیل می‌کند.
از درخونگاه تا سانفرانسیسکو
اسماعیل فصیح مترجم کتاب وضعیت آخر است او زاده درخونگاه تهران است که در سال‌های بعد آن جا را ترک کرد و از راه استانبول و پاریس به آمریکا پرواز کرد. در سانفرانسیسکو با دختری نروژی ازدواج کرد اما همسرش هنگام زایمان در بیمارستان، همراه با نوزادی که در شکم داشت فوت کرد. فصیح در تیرماه سال ۱۳۸۸ به علت مشکل عروق قلبی درگذشت. او داستان‌نویس و مترجمی است که در دو دهه ۶۰ و ۷۰ کتاب‌هایش از پرفروش‌ترین نویسندگان ایرانی بوده است. «شراب خام»، «دل کور»، «لاله‌ی برافروخت» و «داستان جاوید» برخی از داستان‌های او هستند و «بازی‌ها؛ روانشناسی روابط انسانی»، «ماندن در وضعیت آخر»، «استادان داستان»، «رستم‌نامه»، «خودشناسی به روش یونگ» نیز از ترجمه‌های فصیح است.
نظر شما