برای فرار از سرمای زمستان و مسافرتی دلچسب، جنوب کشور همیشه پیشنهادهای خوبی جلوی راه آدم می‌گذارد. یکی از جاهایی که رفتن به آنجا برای هر گردشگری هم فال است و هم تماشا، منطقه «کول‌فرح» ایذه است. اعتقاد بر این است که در این نیایش‌گاه نخستین نگاه بشر به مذهب و آیین شکل گرفته است.
«کول» به معنی تنگه باز و «فرح» به معنی شاد است. دره‌ها معمولا تنگ و خفه هستند، ولی کول‌فرح همان‌طور که از نامش پیداست، روح‌افزا و دلباز است. کول‌فرح در شمال‌شرق ایذه در انتهای دشت ایذه قرار دارد. در سمت راست مدخل دره، در کنار رشته‌کوهی، دو قطعه سنگ بسیار بزرگ نامنظم دیده می‌شود که بر آن‌ها، نقوش بدیع از صورت‌های شاه، فرمانروا، زن، مرد، اسرا و همچنین حیواناتی چون گاو، گاومیش و گوسفند حجاری شده‌اند. نقوش این کتیبه در حال نیایش و احترام و حمل هدایا و تقدیس رب‌النوع یا امیر دیده می‌شوند. این اثر به دوران حکومت ایلام (قبل از میلاد) مربوط است و از آثار بسیار مهم باستانی استان خوزستان به شمار می‌رود.
مسیر دسترسی
فاصله ایذه تا اهواز ۱۸۳ کیلومتر است که حدود دو ساعت‌ونیم طول می‌کشد. بعد از رسیدن به ایذه و رد کردن دروازه قرآن نمادین ایذه، در اول شهر تابلوی راهنمای گردشگری وجود دارد که شما را به سمت کول‌فرح راهنمایی می‌کند. در ادامه به سمت راست (به سمت دهدز) پیچیده و جاده را ادامه داده تا به میدان غدیر برسید. در سمت راست، مجسمه بزرگی از یک مرد بختیاری را خواهید دید که در اول بلوار نشسته است. سپس به سمت راست بپیچید و وارد جاده ایذه – دهدز شوید. دو طرف جاده را درختان زیبایی احاطه کرده است. کمی جلوتر در سمت چپ تابلوی راهنمای کول‌فرح را خواهید دید. در بدو ورود به کول‌فرح هم شاید دنبال ساختمان یا موزه‌ای باشید؛ اما روبروی شما تنگه زیبایی قرار گرفته که زمانی پرستش‌گاه نارسینا خدای ایلام باستان بوده است. در اینجا ۶ نقش برجسته متعلق به دوران ایلامی‌ها وجود دارد.
راهنمای بازدید
نگران زمان بازدید نباشید. اینجا موزه روباز سنگ نگاره‌های ایران است و متاسفانه هیچ دروازه نگهبانی برای حراست و اخذ بلیط وجود ندارد.
در کتابچه‌های راهنما، نقش برجسته‌ها از ۱تا ۶ نام‌گذاری شده‌اند. این مساله ربطی به قدمت آن‌ها ندارد. فقط هر کدام با شماره‌ای مشخص شده و تنها مسیر بازدید را تعیین کرده‌اند.
اگر می‌خواهید در این سفر یک تیر و دو نشان بزنید و عکاسی هم بکنید، بهترین زمان حضور در این منطقه و عکاسی از کتیبه‌ها عصر است، یعنی زمانی که آفتاب روی کتیبه‌ها سایه نینداخته است.
در عین حال این را هم بدانید که اگر شخصی و بدون تور به این منطقه سفر کرده‌اید، تابلوهای راهنما زیاد به کارتان نمی‌آید. پس بهتر است از قبل مطالعاتی در مورد سنگ‌نبشته‌های کول‌فرح کسب کنید تا این موزه‌گردی بیشتر بهتان بچسبد.
نقش برجسته‌ها
شماره یک: نخستین نقش برجسته مراسم قربانی را نشان می‌دهد و در ارتفاع ۶ متری از دامنه کوه قرار دارد. پهنای صفحه، یک متروهفتاد سانتیمتر در یک متر است. در آن شاه هانی یکی از حاکمان مستقل آیاپیر که همزمان با شوتروک نهونته دوم پادشاه ایلام در سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد بوده در حال قربانی کردن نشان داده شده است.
شماره دو: بر بدنه سنگی تک‌افتاده در قسمت جنوبی و در کنار مسیل، نقش برجسته‌ای با موضوع قربانی کردن برای خدایان ایلامی حجاری شده است. در میانه صحنه، شاه ایلامی بزرگ‌تر از دیگران حجاری شده و دستان خود را به حالت احترام و نیایش در جلو صورت خود گرفته است.
شماره سه: در نزدیکی نقش‌برجسته شماره دو و بر بدنه تخته سنگی بیضی‌شکل، صحنه قربانی برای خدایان ایلامی حجاری شده است.
در این صحنه شخص بزرگ‌تر (احتمالا شاه ایلامی) دستان خود را به حالت احترام بر بالای شکم قرار داده و در جلو روی او، تعدادی از خادمان در حال حمل مجسمه خدای ایلامی هستند که همراه با نواختن چنگ و قربانی کردن گاوهای کوهان‌دار، نشان داده شده‌اند.
شماره چهار: با گذر از نقش‌برجسته شماره سه و در جنوب آن، نقش‌برجسته‌ای پرکار با موضوع اهدای هدایا به شاه یا خدای ایلامی نشسته بر تخت حجاری شده است. در مرکز توجه این نقش‌برجسته، خدا یا شاه ایلامی بر تخت نشسته و میز مخصوص هدایا نیز در جلوی او قرار دارد. تعداد زیادی شرکت‌کننده که یکی از دستان خود را در جلو دهان قرار داده‌اند، به حضور خدا یا شاه ایلامی رسیده‌اند تا هدایای خود را تقدیم کنند.
شماره پنج: در پشت نقش‌برجسته شماره چهار، نقش برجسته‌ای همانند نقش برجسته شماره دو با موضوع قربانی برای خدایان ایلامی حجاری شده است. شخص مرکز توجه، بزرگ‌تر از حد طبیعی حجاری شده، دستان خود را به حالت احترام و نیایش بالا آورده و روبه‌روی او گاوهای کوهان‌داری برای خدایان ایلامی قربانی شده‌اند.
شماره شش: این نقش برجسته در بیرون از تنگه بر روی تخته سنگی تک‌افتاده، حجاری شده است. موضوع آن، حمل مجسمه خدای ایلامی است. تعدادی از خادمان، تخت مجسمه خدای ایلامی ایستاده را بر دوش خود حمل می‌کنند و در پشت سر آن‌ها تعدادی از صاحب‌منصبان ایلامی شرکت‌کننده در مراسم، حجاری شده‌اند.
در این زمینه بخوانید
وقتی سنگ‌ها روایتگر تاریخ می‌شوند؛ «نقش رستم» سفر به دل تاریخ
نظر شما