گروه ایرنا زندگی - این سؤال در ذهنتان است که چه زمانی کودکتان آماده است تا او را از پوشک بگیرید و دستشویی رفتن را به او یاد بدهید؟ استفاده از دستشویی، مهارتی مهم در زندگی بچه‌هاست. یادگرفتن این مهارت می‌تواند استرس برانگیز و پُرچالش نیز باشد. یکی از نکات مهم در یادگرفتن دستشویی رفتن این است که صبر کنید تا زمانی که خود کودک آماده شود. معمولاً کودک علائمی نشان می‌دهد که می‌توانید متوجه شوید آمادهٔ از پوشک گرفتن و دستشویی رفتن است.
چه علائمی نشان می‌دهد کودک آمادهٔ از پوشک گرفتن است؟
یادگرفتن دستشویی رفتن برای همه کودکان در یک سن اتفاق نمی‌افتد و همیشه باید منتظر بمانید تا زمانی که کودک آماده شود. بیشتر کودکان بین ۱۸ ماهگی و چهارسالگی دستشویی رفتن را یاد می‌گیرند، اما فاکتوری که از سن مهم‌تر است این است که کودک واقعاً آماده باشد.
علائم زیر نشان می‌دهند چه زمانی کودک آماده است دستشویی رفتن را یاد بگیرد و چه زمانی باید بیشتر صبر کنید تا کودک آمادگی پیدا کند:
. کودک پوشک خیس و کثیف را دوست ندارد
کودک نشان می‌دهد که از پوشک خیسی که به بدنش چسبیده ناراحت است و مدام پوشکش را می‌کشد یا کلاً آن را درمی‌آورد.
. وقتی شکمش کار می‌کند خودش را مخفی می‌کند
اگر کودک به هنگام مدفوع کردن به گوشه‌ای می‌رود و معمولاً خودش را از دید دیگران پنهان می‌کند پس به‌احتمال زیاد آماده از پوشک گرفتن است. البته انتظار نداشته باشید فوراً دستشویی رفتن را بپذیرد.
. کودک به دستشویی رفتن دیگران دقت می‌کند
بچه‌ها از دیگران الگوبرداری می‌کنند و با نگاه‌کردن به اطرافیان مهارت‌ها را یاد می‌گیرند. اگر می‌بینید کودک به دستشویی رفتن اعضای خانواده نگاه می‌کند و توجه دارد، پس تمایل دارد خودش هم همان کار را انجام دهد.
. کودک به شما می‌گوید که الان در حال ادرار یا مدفوع کردن است
اگر کودک می‌تواند به شما اعلام کند که در حال ادرار یا مدفوع کردن است، پس علامت خوبی است که نشان می‌دهد نسبت به کارهایش آگاه است و احتمالاً می‌تواند دستشویی رفتن را یاد بگیرد.
. پوشک کودک مدت‌زمان طولانی‌تری خشک می‌ماند
یکی دیگر از علائم اینکه کودک آمادهٔ از پوشک گرفتن است این است که کم‌کم مدت‌زمان خشک ماندن پوشکش طولانی‌تر می‌شود. یعنی کودک قادر است ادرار یا مدفوعش را کنترل کند و تا رسیدن به دستشویی نگه دارد و این بخش خیلی مهمی از پروسه دستشویی رفتن است.
. کودک قادر به پایین کشیدن یا درآوردن شلوارش است
هر چند لازم نیست در ابتدا کودک خودش این کار را انجام بدهد؛ اما بعضی از بچه‌ها نشان می‌دهند که بلدند خودشان لباسشان را دربیاورند. پس اگر کودک این مهارت را دارد علامت خوبی است که آمادهٔ دستشویی رفتن است.
اگر کودک دو سه علامت بالا را نشان می‌دهد پس می‌توانید آموزش دستشویی رفتن را شروع کنید.
چه زمانی باید آموزش دستشویی رفتن کودک را به تأخیر بیندازید؟
کارشناسان توصیه می‌کنند حتی اگر ظاهراً کودک آمادهٔ از پوشک گرفتن است و علائمی دارد؛ اما در مرحلهٔ استرس برانگیز یا خاصی از زندگی‌اش است، این کار را عقب بیندازید. مثلاً اگر در حال جابه‌جایی خانه یا محل زندگی‌تان هستید، نوزادی به خانواده اضافه شده، پرستار کودک را عوض کرده‌اید یا در حال جدایی از همسرتان هستید، از پوشک گرفتن کودک را به تأخیر بیندازید تا حداقل یک ماه از موقعیتی که پیش‌آمده بگذرد و کودک تقریباً در شرایط ثابتی قرار بگیرد. کودک در شرایطی که آرامش دارد و خیالش راحت است، مهارت جدید را بهتر یاد خواهد گرفت.
توصیه‌هایی برای شروع آموزش دستشویی رفتن به کودک
. بعد از یک‌سالگی کودک، صحبت و قصه گفتن در مورد دستشویی رفتن را کم‌کم شروع کنید. مثلاً می‌توانید از کتاب‌هایی در مورد دستشویی رفتن بچه‌ها استفاده کنید و گاهی برایش بخوانید.
بعضی وقت‌ها که احساس می‌کنید کودک آماده است و تمایل دارد در مورد دستشویی رفتن با هم حرف بزنید. مثلاً لابه‌لای حرف‌هایتان بگویید: «عزیزم من الان باید به دستشویی بروم».
. یک روتین تعیین کنید. در مورد آموزش دستشویی رفتن، برنامه منظم و روتین داشتن مهم است. شما باید زمان‌هایی را طی روز مشخص کنید تا کودک را به دستشویی ببرید تا کم‌کم تبدیل به عادت شود. هر دو ساعت یک‌بار از کودک بخواهید روی صندلی توالتش بنشیند، چه دستشویی داشته باشد و چه نه مثلاً صبح به‌محض بیدارشدن یا قبل از بیرون رفتن از خانه و یا شب قبل از رفتن به رختخواب زمان‌های خوبی هستند.
از کودک بخواهید ابتدا شلوار یا لباس زیر یا پوشک شورتی‌اش را پایین بکشد و سپس یکی دو دقیقه روی صندلی توالتش بنشیند (یا اگر زمان بیشتری برای مدفوع کردن لازم است). می‌توانید برایش کتابی بخوانید یا بازی کوتاهی مثل بیست‌سؤالی انجام بدهید تا زمان برایش راحت‌تر بگذرد.
. تشویق و پاداش یادتان نرود. وقتی کودک آموزش دستشویی رفتن را شروع می‌کند کاملاً طبیعی است که گاهی نتواند خودش را کنترل کند و شلوارش را خیس کند. تا پنج یا شش‌سالگی (یا بیشتر) هنوز کودک ممکن است گاهی خودش را خیس کند. هرگز کودک را به‌خاطر این کار سرزنش و دعوا نکنید. او هنوز در حال یادگرفتن است. در عوض هر وقت با موفقیت از دستشویی استفاده کرد تشویقش کنید یا اگر لازم شد جایزه کوچکی به او بدهید.
. بهداشت را به کودک یاد بدهید. عادت‌های بهداشتی که به کودک یاد می‌دهید در تمام طول زندگی با او خواهند بود. شستن دست‌ها را از همان روز اول به کودک یاد بدهید. به او یاد بدهید همیشه خودش را خشک کند، سیفون را بکشد و در آخر دست‌هایش را با آب و صابون بشوید.
آموزش دستشویی رفتن به زمان و تلاش نیاز دارد
احتمالاً دوست دارید پروسهٔ آموزش دستشویی رفتن به کودکتان زودتر تمام شود و کودک خیلی زود همه چیز را یاد بگیرد. چنین چیزی که خیلی خوب است؛ اما اغلب این اتفاق نمی‌افتد. اگر بخواهید خیلی زود کودک را به حال خودش رها کنید و در کنارش نباشید، پس دور از انتظار نیست که طی روز کودک چند بار شلوارش را خیس نکند.
بعضی از بچه‌ها ممکن است چند روز بعد از اینکه دستشویی رفتن را یاد گرفتند بگویند می‌خواهند دوباره پوشک بشوند. در این موارد اگر قرار باشد کودک مقاومت کند و مدفوعش را نگه دارد ممکن است درگیر یبوست شود و عادات روده‌اش به هم بریزد. در این موارد می‌توانید چند ساعتی از پوشک برای کودک استفاده کنید؛ اما هم‌زمان مرتباً و طبق روتینی منظم از کودک بخواهید به دستشویی برود. بهتر است برای استفاده از پوشک دو انتخاب به کودک بدهید و انتخاب را برایش باز نگذارید، مثلاً: «دوست داری همین الان پوشکت را باز کنم یا تا بعد از ناهار صبر می‌کنی؟».
فرایند از پوشک گرفتن کودک چقدر می‌تواند طول بکشد؟
اگر همه شیوه‌ها را امتحان کردید؛ اما همچنان کودک شما دستشویی رفتن را یاد نگرفته است، هیچ اشکالی ندارد مدتی استراحت کنید و دست از آموزش بردارید. مثلاً یک ماه فاصله بیندازید و دوباره شروع کنید. آموزش دستشویی رفتن به‌سرعت اتفاق نمی‌افتد و باید صبور باشید. یادتان باشد هیچ مدت‌زمان مشخص شده‌ای برای فراگرفتن مهارت دستشویی رفتن وجود ندارد، حتی برای یک کودک ۳ساله، چون ممکن است کودک هنوز آماده از پوشک گرفتن نباشد. هر کودکی مراحل رشد و تکامل خودش را دارد؛ اما اگر سؤالی دارید یا نیاز به کمک دارید حتماً به مشاور کودک مراجعه کنید.