گروه ایرنا زندگی - برخی والدین بر این باورند که برای پیشرفت فرزندشان در آینده، باید فشار زیادی را به خود و او تحمیل کنند. گاهی پدر و مادرها احساس می‌کنند باید والدین کاملی باشند، به همین دلیل خودشان را تحت‌فشار قرار می‌دهند تا بهترین و بیشترین امکانات را برای فرزندشان فراهم کنند؛ گاهی هم برعکس، والدین از فرزندشان انتظار کامل بودن دارند، به همین دلیل از همان کودکی با مقایسه، کنترل‌گری و قضاوت سعی می‌کنند ازنظر خودشان فرزند کاملی را تربیت نمایند و فرزندشان را ترغیب می‌کنند تا در همه زمینه‌ها بهترین باشد. این فشار برای انجام دقیق و بی‌نقص هر کاری، یکی از مشکلات بزرگ و مسکوت خانواده‌های کمال‌گرا است.
دکتر فاطمه ثمنی، روانشناس کودک و نوجوان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا زندگی می گوید:« والد کامل بودن یک انتظار غیرواقعی است که می‌تواند تأثیرات منفی بر رابطه والدین و فرزند داشته باشد.»
والدین کمال‌گرا از فرزندشان انتظارات نابه‌جایی دارند
دکتر ثمنی با اشاره به ویژگی‌های والدین کمال‌گرا می‌گوید: «والدین کمال‌گرا بیش‌ازحد به آنچه دیگران فکر می‌کنند، توجه دارند. آنها فرزندانشان را ادامه‌دهنده راه خودشان می‌بینند و درواقع بخشی از عزت‌نفس خود را از موفقیت‌های فرزندشان به دست می‌آورند لذا کامل نبودن فرزند باعث احساس خجالت و بی‌کفایتی در این دسته والدین می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «والدین کمال‌گرا اغلب انتظارات بالایی از خود و فرزندشان دارند. این دسته والدین، به‌قدری جذب استانداردها و هیجان‌های خودساخته می‌شوند که تا حدی حساسیت و توجه لازم و مناسب به نیازها و آرزوهای فرزندشان را از دست می‌دهند.»
این روانشناس کودک می‌گوید: «والدین کمال‌گرا دارای پذیرش خودِ مشروط هستند یعنی وقتی خودشان را می‌پذیرند که به اهداف مشخصی دست پیدا کنند و این پذیرش را به فرزندشان منتقل می‌کنند لذا وقتی به فرزندشان محبت می‌کنند که او مناسب با استاندارها و انتظارات آنها عمل کند.»
کمال‌گرایی والدین در زندگی آینده فرزند تأثیر منفی می‌گذارد
ثمنی کمال‌گرایی والدین را باعث کاهش عزت‌نفس در کودکان می‌داند و در این‌باره توضیح می‌دهد: «کودکانی که والدین سختگیر دارند، به‌شدت به خودشان سخت می‌گیرند. آنها دائماً احساس می‌کنند که مطابق انتظارات والدین خود (و خودشان) عمل نمی‌کنند و این مسئله آنها را بااحساس شرم، شکست و بی‌کفایتی مواجه می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «والدین کمال‌گرا، کودک را به این باور می‌رسانند که اگر به بالاترین استانداردها دست پیدا نکند، شکست‌خورده است اما فشار بیش‌ازحد به بچه‌ها برای کامل بودن می‌تواند منجر به آسیب‌های دیگری شود. به‌عنوان‌مثال، یک کودک ممکن است در تکالیف مدرسه خود تقلب کند تا نمرات خوبی کسب کند، زیرا ممکن است فکر کند والدینش برای موفقیت بیش از صادق بودن ارزش قائل هستند.»
این روانشناس کودک می‌گوید کمال‌گرایی والدین، سلامت روح و روان کودک را مختل می‌کند: «هر انسانی دارای سه نیاز فطری است؛ نیاز به خودمختاری، شایستگی و ارتباط. والدین وظیفه‌دارند که این نیازها را در خود و کودکشان تأمین کنند اما والدین کمال‌گرا با توقعات بیش‌ازحد از فرزندشان، نه‌تنها باعث ارضای این نیازها در فرزندشان نمی‌شوند بلکه در صورت شکست کودک در انجام یک کار، حس شایستگی در او را از بین می‌برند.»
او اضافه می‌کند: «والدین با تأثیر بر روی شایستگی کودک، احساس خودمختاری که نیاز فطری هر انسانی است را زیر سؤال می‌برند لذا این مسئله باعث می‌شود تا کودک در آینده نتواند تصمیم‌گیری‌های خوبی داشته باشد.»
برای مقابله با کمال‌گرایی به دنبال بهبود سلامت روان خود باشید
ثمنی در خصوص مقابله با سبک فرزندپروری کمال‌گرا می‌گوید: «بهترین راه برای جلوگیری از پیامدهای منفی سبک فرزندپروری کمال‌گرا این است که والدین را متقاعد کنیم که از مقایسه فرزندان خود با تصویر غیرواقعی از یک کودک ایده‌آل یا ایجاد انتظارات غیرواقعی از فرزندان خود دست‌بردارند.»
این روانشناس کودک ادامه می‌دهد: «والدین برای مقابله با کمال‌گرایی باید به دنبال بهبود سلامت روان خود باشند زیرا کمال‌گرایی در والدین می‌تواند ناشی از ناراحتی‌های روحی و روانی گذشته آنها باشد یا والدین به دلیل بزرگ شدن توسط پدر ومادر کمال‌گرای خود، حال می‌خواهند این کمال‌گرایی را به فرزندان خودشان انتقال دهند لذا والدین کمال‌گرا حتماً باید تحت روان‌درمانی قرار بگیرند تا مشکلات گذشته‌شان ریشه‌یابی و حل شود تا درنهایت بتوانند با پیدا کردن حال خوب، حال خوبی را به فرزندشان نیز انتقال دهند.»
با برخورد سالم، تأثیر رفتارهای کمالگرانه والدینتان را کاهش دهید
همان‌طور که اشاره شد کمال‌گرایی والدین تأثیرات منفی زیادی در آینده کودک و سلامت روان او خواهد داشت. همچنین فرزندان کمال‌گراها اغلب با اضطراب و عزت‌نفس پایینی دست‌وپنجه نرم می‌کنند اما ثمنی می‌گوید در برخی مواقع می‌توان با برخورد سالم، تأثیر رفتارهای کمالگرانه والدین را کاهش داد یا با آنها مقابله کرد:«والدین کمال‌گرا اغلب متوجه تأثیر رفتارشان بر فرزندشان نمی‌شوند لذا توصیه می‌کنم در این خصوص با والدینتان صحبت کنید و اجازه دهید والدینتان متوجه شوند که انتظارات غیرواقعی آنها چه احساسی را در شما ایجاد می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «انتقاد و انتظارات بالا داشتن از خود و دیگران جزو خصوصیات افراد کمال‌گرا ازجمله والدین کمال‌گرا است لذا انتقاد و انتظارات بیش‌ازحد والدینتان از شما و دیگران را به‌حساب عادت و ویژگی شخصیتی آنها بگذارید و سعی کنید به‌جای آنکه مدام به دنبال تأیید والدینتان باشید، در راستای اهداف خود تلاش کنید.»
این روانشناس کودک در پایان می‌گوید: «ازآنجایی‌که فرزندان کمال‌گراها در برابر ابتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی آسیب‌پذیر هستند، به این افراد توصیه می‌کنم که با تمرکز بر نکات مثبت خود، ارتباط با افراد مثبت اندیش، پرهیز از مقایسه خود با دیگران و در صورت ضرورت مراجعه به یک روان‌درمانگر، از فشار انتظارات و انتقادات والدین کمال‌گرای خود بکاهند و با آنها مقابله کنند.»